Zakupy z ekspertem: rekuperator

Dlaczego warto mieć mechaniczną wentylację nawiewno-wywiewną z rekuperacją?

P.SZ. Powodów jest co najmniej kilka. Ale zanim je przedstawię, wyjaśnię, z czego składa się system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją. Najważniejszy element to centrala wentylacyjna (zwana inaczej rekuperatorem), która odzyskuje ciepło z powietrza wywiewanego z pomieszczeń i wykorzystuje je do ogrzania świeżego, napływającego z zewnątrz. Oprócz tego do działania systemu niezbędna jest sieć przewodów (kanałów) wentylacyjnych. Jedne nawiewają świeże powietrze do pomieszczeń, a inne usuwają już zużyte przez anemostaty.

Najważniejszą zaletą tego rozwiązania w porównaniu z tradycyjną wentylacją grawitacyjną jest to, że zapewnia ono równomierną wymianę powietrza przez cały rok. Poza tym dzięki odzyskowi ciepła, do którego dochodzi w rekuperatorze, potrzeba mniej energii na utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach. Zapewnia to niższe koszty ogrzewania domu – oszczędności mogą sięgnąć nawet 50% dla budynku dobrze ocieplonego. Wentylacja mechaniczna umożliwia także efektywne i zrównoważone przewietrzanie, które pozwala w szybki sposób pozbyć się z domu nieprzyjemnych zapachów, na przykład gotowanej kapusty czy smażonej ryby.

A.A. Ponadto, ponieważ wentylacja mechaniczna zapewnia stały dostęp do świeżego powietrza, w domu nowo budowanym lub poddawanym termomodernizacji można zrezygnować z części otwieranych okien, zwłaszcza tych umieszczonych
na parterze. W ten sposób znacznie obniżymy koszty zakupu okien. Zwróćmy też uwagę na to, że zamknięte okna są barierą nie tylko dla latających owadów, lecz także kurzu. Zdecydowanie mniejszy jest też hałas, docierający z ruchliwej ulicy.

Czy wentylację mechaniczną można zastosować w zamieszkałym już domu?

A.A. Oczywiście, że można, chociaż ułożenie kanałów wentylacyjnych w starym domu będzie trudniejsze niż w nowym. Wiąże się bowiem z koniecznością przeprowadzenia remontu oraz montażem kanałów nawiewnych oraz wywiewnych tak, aby były jak najmniej widoczne. Poza tym należy liczyć się z utrudnieniami związanymi z innymi instalacjami znajdującymi się w domu (np. elektryczną). Trzeba też wygospodarować miejsce na centralę wentylacyjną. Niezbędne będzie również zaślepienie starych kratek wentylacji grawitacyjnej, ponieważ zgodnie z przepisami nie wolno korzystać jednocześnie z dwóch różnych systemów wentylacji, gdyż działałyby one nieskutecznie.

Na co zwrócić uwagę, wybierając rekuperator?

M.Z. Do wyboru jest kilka różnych modeli central wentylacyjnych: krzyżowe, krzyżowo-przeciwprądowe, obrotowe. Zanim zdecydujemy się na konkretne urządzenie, zwróćmy uwagę na jego wydajność, którą fachowiec dobiera do kubatury budynku, wymaganej częstotliwości wymiany powietrza w pomieszczeniach oraz liczby mieszkańców domu.

Kolejny ważny parametr to sprawność odzysku ciepła. W urządzeniach wysokiej klasy wynosi ona ponad 90% (wartość ta powinna być określona na podstawie obowiązującej obecnie normy europejskiej EN 308). Poza tym ważne jest też zużycie energii elektrycznej przez wentylatory przetłaczające powietrze nawiewane i wywiewane. Wyposażone są one najczęściej w nowoczesne silniki prądu stałego (komutatowe, oznaczane symbolem EC), a pobór energii zależy od tego, jak rozbudowana jest instalacja.

Sprawdźmy też poziom hałasu, jaki rekuperator wytwarza podczas działania, gdyż ma to istotny wpływ na komfort użytkowania całego systemu. Nowoczesne jednostki pracują bardzo cicho – na pierwszym biegu poziom hałasu nie powinien przekraczać 25 dB, a na najwyższym – 45 dB. Nie zapominajmy jednak o tym, że centrala wentylacyjna powinna być izolowana akustycznie (a przy okazji termicznie).

Poza tym warto zwrócić uwagę na: rodzaj zastosowanych filtrów (polecam zwłaszcza papierowe jednorazowego użytku), jakość obudowy (np. malowaną bez problemu można będzie umyć), łatwość dostępu do wnętrza urządzenia (przez klapy i rewizje) oraz możliwości sterowania pracą centrali i całego systemu.

Dopiero wziąwszy to wszystko pod uwagę, można zacząć porównywać ceny urządzeń oferowanych na naszym rynku.

Gdzie najlepiej umieścić centralę?

P.A. W projekcie wentylacji mechanicznej zawsze podaje się miejsce montażu rekuperatora i nie można go dowolnie zmieniać. Przed wszystkim fachowcy zwracają uwagę, aby umieszczać urządzenie w pomieszczeniu, w którym panuje temperatura powyżej 0°C. W przeciwnym razie, zwłaszcza podczas dużych mrozów, może dojść do zamarznięcia kondensatu ze skraplanej pary wodnej, zbierającego się w centrali na wymienniku ciepła. Prowadzi to do wyłączenia wentylatora nawiewnego, a nawet uszkodzenia całego urządzenia. Żeby bezpiecznie usunąć powstające skropliny, należy pod centralą zamontować syfon z odprowadzeniem do kanalizacji lub do specjalnej pompki, która przetłoczy je dalej. Wybierając miejsce montażu centrali, trzeba pamiętać o tym, aby był do niej zapewniony swobodny dostęp, co znacznie ułatwi ewentualną naprawę lub serwis.

W praktyce urządzenie najczęściej montuje się w pralni, suszarni, piwnicy, pomieszczeniu technicznym, garderobie, garażu lub na poddaszu. Zależnie od wybranego modelu stawia się je na podłodze lub wiesza na ścianie na wspornikach.

Ze względu na powstające podczas działania centrali wibracje, nie należy jej montować na lekkiej ścianie szkieletowej obłożonej płytami gipsowo-kartonowymi.

Jakie przewody będą najlepsze?

P.SZ. Z szerokiej oferty przewodów do wentylacji mechanicznej godne uwagi są dwa systemy. Jeden to znany od dawna, standardowy układ kanałów stalowych o dużych średnicach. Drugi bazuje na rurach lub płaskich kanałach polietylenowych, potocznie nazywanych plastikowymi. W systemie tym albo wszystkie elementy wykonane są z wysokiej jakości polietylenu, albo jedynie przewody są plastikowe, a pozostałe części zrobione są ze stali.

Dobrej jakości systemy z tworzywa zawierają często specjalistyczne domieszki zwiększające ich giętkość, wytrzymałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Niektóre dodatki sprawiają też, że układ jest antystatyczny i antybakteryjny. Tańsze systemy plastikowe nie mają tych właściwości, a ponadto układ łączony ma znacznie mniejszą szczelność.

Niezależnie jednak od tego, czy wybierzemy droższą czy tańszą wersję systemu z plastiku, to z uwagi na niewielkie średnice kanałów i rur, możemy je ukryć w stropie, warstwach podłogi bądź w konstrukcji ściany czy suficie podwieszanym. Pamiętajmy przy tym o tym, że jeśli planujemy zalać przewody w stropie, może osłabić to jego wytrzymałość, dlatego należy skonsultować się z konstruktorem budynku.

Ile kosztuje ułożenie wentylacji mechanicznej?

M.Z. Wiele firm oferuje kompleksową usługę, obejmującą wykonanie projektu instalacji wraz z jej ułożeniem, montażem rekuperatora oraz regulacją systemu. Szacunkowy koszt
takiej usługi w domu o powierzchni 150 m2 (zależny między innymi od wybranego materiału kanałów i sterowania) wyniesie 14-21 tys. zł.

K.Ż. Nasz system wentylacji mechanicznej różni się od większości dostępnych na rynku rozwiązań, gdyż nie stosujemy w nim sieci kanałów oraz centrali wentylacyjnej, a pojedyncze, niewielkie urządzenia (spełniające rolę rekuperatora). Montuje się je bezpośrednio w ścianie zewnętrznej budynku – w każdym pomieszczeniu, które będzie wentylowane. Aby oszacować koszty takiej inwestycji, można przyjąć, że do zapewnienia świeżego powietrza w domu o powierzchni 150 m2 wystarczy zazwyczaj pięć urządzeń. Ich łączny koszt zakupu wraz ze sterowaniem wyniesie około 15-17 tys. zł. Zdecydowana większość naszych klientów wybiera opcję samodzielnego montażu wentylacji, gdyż – ze względu na brak konieczności układania kanałów – prace instalacyjne są proste do wykonania.

Czy taki system nie pracuje zbyt głośno?

M.Z. Nie, jeśli wszystko zostanie właściwe dobrane. O głośności pracy samego rekuperatora już wspominaliśmy. Z kolei hałas w instalacji powstaje jedynie wtedy, gdy powietrze w przewodach będzie przepływało z nadmierną prędkością, co wynika z zastosowania przewodów o zbyt małej średnicy.

K.Ż. W systemie wentylacji bez kanałów urządzenia wentylacyjne pracujące w zwykłym trybie wytwarzają hałas na poziomie zaledwie 19 dB (dla przykładu cicha rozmowa to 30 dB).

Czy w przewodach nie rozwijają się roztocza i bakterie?

P.SZ. W wentylacji mechanicznej z rekuperacją stosowanej w domu powietrze w kanałach powinno przepływać bez przerwy. Zmienia się tylko intensywność działania systemu
– inna jest, gdy w domu przebywają ludzie, a inna podczas ich nieobecności. Ruch powietrza w kanałach sprawia, że jest w nich sucho, a w takich warunkach bakterie i roztocza nie lubią bytować.
Inwestorzy szczególnie zainteresowani utrzymaniem wysokiej czystości zarówno w kanałach wentylacyjnych, jak i wentylowanych pomieszczeniach, mogą dodatkowo zamontować na kanale nawiewnym specjalne urządzenie jonizujące i oczyszczające powietrze. Dzięki temu powietrze dostarczane do wnętrza domu pozbawione jest zanieczyszczeń bakteriologicznych, wirusów, zarodków grzybów oraz wszelkich zapachów.

Jakie możliwości daje sterowanie instalacją wentylacji mechanicznej i rekuperatorem?

R.B. Systemem wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła można sterować ręcznie lub automatycznie. Pierwsza opcja jest oczywiście prostsza, ale też i tańsza w zakupie. Umożliwia ona ustawienie wydajności rekuperatora (na przykład na pierwszym, drugim lub trzecim biegu) i zadanej temperatury powietrza nawiewanego.

Bardziej zaawansowana i rozbudowana automatyka podnosi koszty inwestycyjne, ale ma wiele przydatnych funkcji, optymalizujących działanie centrali i całego systemu wentylacji. Możemy zatem zaprogramować nie tylko inną wydajność w ciągu dnia i w nocy, ale też różne tryby pracy, od poniedziałku do piątku i od soboty do niedzieli, kiedy jesteśmy w domu. Oprócz tego możemy zintensyfikować obroty wentylatorów, gdy nastąpi wzrost wilgotności powietrza w pomieszczeniach lub zatrzymać ich pracę, gdy zajdzie taka potrzeba. Zaawansowane sterowanie umożliwia też współpracę rekuperatora z innymi urządzeniami – a zwłaszcza z gruntowym wymiennikiem ciepła (wykorzystuje się go w niektórych systemach wentylacji, aby ujednolicić temperaturę powietrza dostarczanego do budynku), pompą ciepła czy układem grzewczym i/lub chłodzącym.

Na panelach wielu sterowników z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym prześledzimy informacje dotyczące temperatury powietrza nawiewanego i usuwanego, konieczności wykonania przeglądu rekuperatora lub wymiany w nim filtrów oraz historię wystąpienia stanów awaryjnych. Najnowsze modele automatyki umożliwiają odczyt parametrów pracy systemu za pomocą smartfonów (po pobraniu odpowiedniej aplikacji) lub przez stronę internetową oraz ich zintegrowanie z systemem inteligentnego budynku.

W jaki sposób Można wykorzystać system wentylacji do chłodzenia powietrza latem?

A.A. W zaawansowanych rozwiązaniach automatyki system analizuje temperaturę powietrza nawiewanego i wywiewanego. Zatem, jeśli jest środek upalnego dnia i powietrze wypływające z domu jest o wiele chłodniejsze od powietrza nawiewanego, wówczas używa się go do schłodzenia tego dostarczanego z zewnątrz. Poza tym możemy tak ustawić sterowanie (nawet zdalnie), aby nocą chłodne nawiewane powietrze nie ogrzewało się od powietrza wywiewanego.

Czy eksploatacja systemu jest kosztowna?

P.A. W skład kosztów eksploatacyjnych wchodzą opłaty za pobraną energię elektryczną oraz za serwis. Ponieważ wentylacja mechaniczna pracuje nieprzerwanie 365 dni w roku, z tego względu pobór mocy przez centralę powinien być jak najmniejszy, tak aby uzyskać komfort cieplny przy minimalnych nakładach. Obecnie montowane rekuperatory mają wentylatory sterowane płynnie prądem stałym, co oznacza, że urządzenie dostosowuje się do wymagań instalacji, a w efekcie zużywamy mniej energii elektrycznej. Dzięki temu obniżymy wydatki za eksploatację. Przykładowo dla domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m2 wymagana jest centrala z wentylatorami o mocy elektrycznej około 60 W. Za jej działanie zapłacimy rocznie około 420 zł.

Przynajmniej raz w roku powinniśmy wezwać specjalistyczny lub autoryzowany serwis producenta, aby dokonał przeglądu urządzenia. Zakres takiej usługi obejmuje zazwyczaj odkurzenie i umycie wymiennika ciepła w rekuperatorze, kontrolę filtrów, przewodów wentylacyjnych, odpływu skroplin, działania sterownika. Zapłacimy za to około 350 zł. Część prac możemy wykonać sami, na przykład wymienić filtry.

Czy obsługa systemu jest skomplikowana?

M.Z. Obsługa wentylacji mechanicznej, w tym rekuperatora nie jest skomplikowana. Do podstawowych czynności użytkownika należy dbanie o czystość filtrów, gdyż od tego zależy jakość powietrza nawiewanego do domu. Filtry stosowane w rekuperatorach są jednorazowe lub wielokrotnego użytku. Częstotliwość ich wymiany lub czyszczenia zależy w dużej mierze od okolicy, w której stoi dom. Jeśli będzie znajdował się w pobliżu dużego miasta, może to być konieczne nawet co dwa tygodnie. Częściej też robi się to na przykład wiosną, gdyż w tym czasie dużo drzew pyli. Standardowo jednak wystarczy je wymieniać raz na 2-3 miesiące. Czysty filtr jest biały i jeśli nie ma sygnalizacji na sterowniku, to barwa filtra jest najlepszym wskaźnikiem jego stanu. Warto ją sprawdzać na początku co miesiąc, a później zgodnie z własnymi doświadczeniami. Sama czynność wymiany jest dość prosta. W nowszych modelach urządzenia wystarczy wyciągnąć filtr z kasety, w starszych trzeba najczęściej odkręcić panel frontowy.

Ponadto użytkownik powinien regularnie odkurzać anemostaty (lub kratki), które znajdują się na końcach kanałów nawiewnych i wywiewnych. Zebrany na nich kurz ściera się wilgotną ściereczką. Warto też czyścić czerpnię i wyrzutnię, które są zakończone standardowo metalową kratką, co chroni przewody wentylacji mechanicznej przed większymi zanieczyszczeniami i owadami. Osadzony na nich brud usuwa się
na przykład za pomocą szczotki, aby nie blokował przepływu powietrza.
Trzeba też zwracać uwagę na nietypowy hałas – czy nie jest on głośniejszy lub czy nie ma przedmuchów powietrza. W takiej sytuacji koniecznie będzie wezwanie serwisu. Fachowcom należy też powierzyć kontrolę stanu kanałów. Jeśli są one wykonane ze sztywnej blachy lub dobrej jakości tworzywa sztucznego, można je przeczyścić raz na około 5 lat.

Na zdjęciach powyżej: 1. InVENTer iV14R/V/ INVENTER. Ceramiczny akumulator ciepła, do 91% odzysku ciepła w warunkach rzeczywistych, wydajność: 12-56 m3/h, wyposażenie zawarte w cenie urządzenia: ceramiczny akumulator ciepła wraz, z wentylatorem, przepust ścienny, wewnętrzny anemostat, zewnętrzny, czepek, filtr klasy G3, F5 lub przeciwalergiczny, materiały montażowe. Cena: 2600 zł. 2. Vena Optima 3EC/BARTOSZ, wymiennik ciepła przeciwprądowy, sprawność 90, wydajność: 350 m3/h, (typoszereg do 1200 m3/h | wyposażenie zawarte w cenie jednostki: przeciwprądowy wymiennik o powierzchni około 15 m2, dwa energooszczędne wentylatory na prąd stały, dwie kasety filtracyjne – klasa filtracji G4, zintegrowany by-pass, wbudowana automatyka sterująca, nie wymaga stosowania nagrzewnicy. Cena: 6360 zł. 3. KCX/ KLIMA-THERM, wymiennik ciepła krzyżowy, sprawność 92%, wydajność: 300-1200 m3/h, wyposażenie zawarte w cenie jednostki: nagrzewnica wstępna, automatyczny by-pass pełniący funkcję zabezpieczenia i pozwalający na pracę w sezonie letnim bez demontażu wymiennika ciepła, energooszczędne wentylatory na prąd stały, automatyka, samonośna obudowa z blachy ocynkowanej z pokrywą inspekcyjną i izolacją. Cena: od 7200 zł. 4. CWL F-300 Excellent/ WOLF, wymiennik ciepła krzyżowy przeciwprądowy, sprawność do 95%, wydajność: 300 m3/h przy 150 Pa, wyposażenie, zawarte w cenie jednostki: nagrzewnica wstępna, automatyczny by-pass, komplet filtrów G4 (w opcji filtr nawiewny klasy F7), energooszczędne wentylatory EC, na prąd stały, dopasowany system, rozdziału powietrza, zabezpieczenie przeciwzamrożeniowe. Cena: 8050 zł

Na jak długo udzielana jest gwarancja i co ona obejmuje?

R.B. Standardowo wszyscy producenci udzielają gwarancji na swoje produkty. Również ci, którzy mają w ofercie centrale wentylacyjne wraz z automatyką. Udzielenie gwarancji uwarunkowane jest zwykle koniecznością wykonywania okresowych przeglądów, obejmujących przede wszystkim sprawdzenie zanieczyszczenia filtrów, poprawności działania automatyki itp. Przeglądy z reguły są usługą płatną, więc klient musi pokryć koszty wymiany zużywających się elementów oraz czasu pracy i dojazdu serwisu.
Coraz więcej firm wprowadza różne warianty gwarancji. Jej długość oraz koszty obsługi zależą od zakresu podpisanej umowy:

- jeśli użytkownik nie chce płacić za okresowe przeglądy i autoryzowane uruchomienie – udzielana jest standardowa gwarancja na elementy centrali wentylacyjnej (nie dotyczy elementów zużywających się), okres gwarancji wynosi 2 lata. W tej opcji, w razie awarii urządzenia konieczne będzie odesłanie go do producenta na swój koszt lub opłacenie kosztów przyjazdu i pracy serwisu producenta;

- jeśli użytkownik zdecyduje się na płatną opiekę serwisu, gwarancja udzielana w formie „door to door”. Oznacza to, że gdy wystąpi awaria jakiego elementu urządzenia, który w prosty sposób może być samodzielnie zdemontowany przez użytkownika, jest on odebrany przez kuriera, naprawiany w serwisie i odsyłany z powrotem na koszt producenta. Natomiast, gdy nie możemy sami ustalić przyczyny awarii, autoryzowany serwis lub przedstawiciel producenta dokonuje oceny i naprawy urządzenia w miejscu jego pracy, co ze względu na gabaryty centrali oraz sposób montażu jest formą najwygodniejszą.

Na zdjęciach powyżej: 1. KCO/ KLIMA-THERM, wymiennik ciepła obrotowy, sprawność 88%, wydajność: 300-1200 m3/h, wyposażenie zawarte w cenie jednostki: nagrzewnica wstępna, automatyczny by-pass pełniący funkcję zabezpieczenia i pozwalający na pracę w sezonie letnim bez demontazu wymiennika ciepła, energooszczędne wentylatory na prąd stały, automatyka, samonośna obudowa z blachy ocynkowanej z pokrywą inspekcyjną i izolacją. Cena: od 8300 zł. 2. Aeris 350 Standard/Ventermo.pl, wymiennik ciepła przeciwprądowy, sprawność do 95% wydajność: 365 m3/h przy 200 Pa, wyposażenie zawarte w cenie: nagrzewnica wstępna, zabezpieczenie, antyzamrożeniowe, automatyczny by-pass, komplet filtrów EU4, regulowane króćce montażowe, energooszczędne wentylatory na prąd stały, zabezpieczenie kominkowe. Cena: 8753 zł. 3. RecoVAIR VAR 260/4/ VAILLANT, wymiennik ciepła krzyżowy, przeciwprądowy, sprawność do 98%, wydajność: maksymalna do 260 m3/h, wyposażenie zawarte w cenie jednostki wentylacyjnej: cyfrowy regulator, klasa filtra powietrza zewnętrznego F7 (w opcji F9), klasa filtra powietrza wewnętrznego G7, czujnik wilgotności powietrza, automatyczny, by-pass, syfon standardowy, przyłącza o średnicy 180/210 mm. Cena: 9415 zł. 4. Aeris 550 Luxe VV/Ventermo.pl, wymiennik ciepła przeciwprądowy, sprawność do 95%, wydajność: 570 m3/h przy 200 Pa, wyposażenie zawarte w cenie: nagrzewnica wstępna, zabezpieczenie antyzamrożeniowe, automatyczny by-pass, komplet filtrów EU4, regulowane króćce montażowe, wentylatory na prąd stały, zabezpieczenie kominkowe, możliwość podłączenia gruntowego wymiennika ciepła lub jednostki chłodzącej. Cena:13 308 zł

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail. Zobacz PRZYKŁAD.