Ciepłe ściany bez ocieplenia

Do budowy ścian jednowarstwowych używa się ciepłych elementów murowych. Po wymurowaniu wystarczy je tylko otynkować. Prace trwają więc krócej niż przy ścianach z ociepleniem. Oprócz materiałów jednorodnych, takich jak beton komórkowy, możemy skorzystać także z wyrobów z wkładkami termoizolacyjnymi z wełny mineralnej lub styropianu. Budowa jednej warstwy to technologia wymagająca dużej dokładności i umiejętności.

Zalety i wady ścian jednowarstwowych

Zalety:

● łatwość i szybkość wznoszenia oraz prostota konstrukcji;

● dostępność wielu materiałów do budowy, takich jak ceramika poryzowana, lekkie odmiany betonu komórkowego, pustaki keramzytobetonowe oraz bloczki zespolone z wbudowaną wkładką styropianową;

● brak ocieplenia – termoizolacyjność ściany zapewnia sam materiał murowy.

Wady:

● właściwości użytkowe takiej ściany są przeciętne, stanowią bowiem kompromis pomiędzy potrzebą zapewnienia odpowiedniej ciepłochronności a wymaganą nośnością materiału ściennego;

● kruchość materiału oraz konieczność zatrudnienia wykwalifikowanej ekipy – murarze muszą mieć doświadczenie we wznoszeniu ścian jednowarstwowych, ponieważ łączenie bloczków czy pustaków na cienkie spoiny wymaga wyjątkowej precyzji nie znanej w tradycyjnym murowaniu;

● wymagają szerszych fundamentów niż ściany dwuwarstwowe;

● nadproża, wieńce, filary, słupki ścianki kolankowej wymagają docieplenia – jeśli wykona się je nieumiejętnie, dochodzi do powstania mostków termicznych.

Do budowy murów bez ocieplenia najczęściej używa się lekkich odmian betonu komórkowego oraz ceramiki poryzowanej, rzadziej keramzytobetonu.

Ściany z betonu komórkowego

Beton komórkowy oferowany jest w postaci białych bloczków, produkowanych z piasku, wapna, cementu oraz dodatku proszku lub pasty aluminiowej. Najważniejszą ich cechą jest gęstość objętościowa, bo od niej zależą inne parametry, takie jak izolacyjność cieplna czy wytrzymałość na ściskanie.

W najlżejszych odmianach betonu komórkowego przeznaczonego na ściany jednowarstwowe aż 80% objętości stanowi powietrze, co zapewnia dobrą izolacyjność cieplną. Według deklaracji producentów współczynnik przenikania ciepła U ścian jednowarstwowych z lekkiego betonu może wynosić nawet 0,16 W/ (m2K). Od gęstości bloczków zależy też ich wytrzymałość na ściskanie – im mniejsza gęstość, tym mniejsza wytrzymałość, która jednak wystarczy w domach jednorodzinnych. Do budowy ścian jednowarstwowych używa się bloczków o gęstości 300, 350 lub 400 kg/m3.

Bloczki na ściany jednowarstwowe mają powierzchnie czołowe wyprofilowane w wypusty i wpusty. Dzięki temu nie trzeba wypełniać zaprawą spoin pionowych, co ułatwia i przyspiesza prace oraz eliminuje ryzyko pojawienia się mostków termicznych. Cienkiej warstwy zaprawy używa się do łączenia bloczków w poziomie.

Oprócz bloczków, do budowy ścian jednowarstwowych potrzebne są nadproża ze zbrojonego betonu komórkowego lub kształtki U do formowania nadproży na budowie oraz elementy do obudowy wieńca. Nie ma bloczków uzupełniających, bo beton komórkowy to materiał, który się bardzo łatwo przycina.

Ściany z ceramiki poryzowanej

W przypadku ceramiki poryzowanej do gliny, z której robi się pustaki, dodawane są trociny, które spalają się w procesie produkcji. W miejscach, w których były, powstają zamknięte pory powietrza, dzięki którym materiał ma dobre parametry cieplne. Pustaki poryzowane różnią się między sobą budową: kształtem, grubością ścianek, liczbą otworów. Od tego też zależy ich wytrzymałość na ściskanie oraz izolacyjność cieplna. Do budowy ciepłych ścian jednowarstwowych używa się pustaków poryzowanych z wełną mineralną w środku. Wybudowane z nich ściany mają U = 0,17 W/(m2K), a z tynkiem termicznym nawet U = 0,16 W/(m2K).

Pustaki na ściany jednowarstwowe mają powierzchnie czołowe profilowane w wypusty i wpusty. Podobnie jak w przypadku betonu komórkowego spoin pionowych nie wypełnia się zaprawą, muruje się je na zaprawę ciepłochronną, a jeśli mają szlifowaną górną i dolną powierzchnię – na zaprawę cienkowarstwową lub zaprawę w postaci piany montażowej.

Oprócz pustaków (regularnych, połówkowych, narożnikowych), producenci oferują m.in. ceramiczne nadproża.

Ściany z keramzytobetonu

Nie są zbyt popularne. Pustaki przeznaczone na ściany jednowarstwowe produkowane są z betonu, do którego dodawane jest lekkie kruszywo keramzytowe, Ściany jednowarstwowe można budować tylko z pustaków z wkładkami ze styropianu. Współczynnik U, zadeklarowany przez producenta takich pustaków wynosi 0,15 W/(m2K). Do budowy ścian, oprócz pustaków, potrzebne są też elementy uzupełniające.

Zgodnie z wymaganiami WT 2021 ściany zewnętrzne powinny charakteryzować się współczynnikiem przenikania ciepła na poziomie U = 0,2 W/(m2K).

Budowanie w systemie

Jeśli wybierzemy ściany jednowarstwowe, musimy wiedzieć, że wymagają one rygorystycznego przestrzegania opracowanych dla nich technologii. Nie ma tu dodatkowej warstwy, więc ścianę od razu trzeba zbudować dobrze. Aby gotowe ściany jednowarstwowe miały współczynnik przenikania ciepła U, jaki zadeklarował producent materiału, należy zbudować je zgodnie z instrukcją i z wykorzystaniem zalecanych elementów. Materiał na ściany jednowarstwowe bowiem to nie tylko same bloczki czy pustaki, ale też specjalne zaprawy do murowania, nadproża i elementy wieńca, a także niezbędne narzędzia.

Przykładowo w ścianach z betonu komórkowego stosuje się gotowe belki nadprożowe albo kształtki U, w których układa się zbrojenie, ocieplenie i beton. Belki i kształtki zrobione są z betonu komórkowego. W ścianach z ceramiki stosuje się prefabrykowane, ceramiczno-betonowe belki, w keramzytobetonowych zaś robi się nadproże żelbetowe, po czym je ociepla.

Z kolei wieńce to obwodowe belki żelbetowe są zwieńczeniem stropów w miejscach ich oparcia na ścianach nośnych. Zewnętrzne płaszczyzny wieńca trzeba docieplić. Można do tego użyć zwykłych płytek i je ocieplić lub specjalnych, gotowych z warstwą ocieplenia.

Dlatego porównując ceny różnych systemów, najlepiej sprawdzać koszt 1 m2 gotowej ściany, uwzględniający ceny nie tylko bloczków czy pustaków, ale też zaprawy, nadproży, wykończenia oraz wykonawstwa, co możemy zrobić dopiero wtedy, gdy mamy projekt.

Zaprawy do murowania ścian jednowarstwowych

Zaprawa murarska musi odznaczać się dobrą przyczepnością do podłoża. Dzięki temu cała konstrukcja murowa będzie szczelna. Choćby z tego powodu warto stosować zaprawy dopasowane do właściwości poszczególnych elementów murowych.

Zaprawa tradycyjna to produkt bardzo ogólnego przeznaczenia. Wykorzystuje się ją przy murowaniu pierwszej warstwy oraz elementów, które nie mają precyzyjnych wymiarów. W takim przypadku nie tylko scala poszczególne materiały, ale jednocześnie niweluje ewentualne nierówności.

W murowaniu kolejnych warstw ściany wybór pomiędzy zaprawą cienkowarstwową a tradycyjną może być podyktowany odpowiednim zapisem w projekcie, który określa dokładny rodzaj zaprawy lub dokładnością wymiarową stosowanych elementów murowych.

Bloczki z betonu komórkowego muruje się na zaprawy cienkowarstwowe. Wymagają one bardzo gładkiej i czystej powierzchni, dlatego powierzchnię bloczków przed nałożeniem na nie zaprawy trzeba przeszlifować i odkurzyć. Aby spoina miała odpowiednią grubość, zaprawę nakłada się specjalnymi kielniami.

Pustaki ceramiczne i keramzytobetonowe muruje się na zaprawy ciepłochronne, układane warstwą grubości około 1 cm.

Pustaki ceramiczne z gładkimi, szlifowanymi powierzchniami można murować na zaprawy cienkowarstwowe lub zaprawę w postaci piany.

Zakup materiałów na ściany jednowarstwowe

W przypadku ścian jednowarstwowych przede wszystkim powinno się wybierać ofertę systemową. Gwarantuje to, że wszystkie elementy ściany zostaną wykonane jak należy. Przypadkowe dobieranie zaprawy czy nadproży, może doprowadzić do tego, że ściana - choć zbudowana z ciepłych bloczków lub pustaków wcale ciepła nie będzie.

Materiały najlepiej zamawiać w okolicznym składzie budowlanym. Dobra firma handlowa zwykle przygotuje ofertę systemową i zaproponuje cenę z rabatem (niższą nawet od cen katalogowych producenta) oraz dowiezie materiały, jeśli ich zabraknie lub odbierze, gdy okaże się, że kupiliśmy za dużo. Za pośrednictwem hurtowni można też szukać wykonawcy.

Dobór ekipy

Ściany jednowarstwowe wznosi się szybko i z dokładnie dopasowanych elementów. Jednak - choć ich budowa wydaje się bardzo łatwa - nie do końca taka jest. Technologia ta wymaga bowiem od ekipy bardzo dużej staranności i znajomości konkretnego systemu – warto szukać takiej firmy, która dobrze zna daną technologię i już w niej budowała oraz używa systemowych narzędzi. Dobra znajomość zaleceń wykonawczych i ich bezwzględne przestrzeganie, to przy ścianach jednowarstwowych konieczność. Zatem - jeśli decydujemy się na ściany jednowarstwowe - nie zatrudniajmy przypadkowych wykonawców, ryzykując, że będą uczyć się budowania w systemie właśnie na naszym domu. Producenci materiałów ściennych szkolą swoje ekipy, niektórzy oferują nawet przeszkolenie na placu budowy albo „pilotowanie” inwestycji od momentu wyboru i zakupu materiałów ściennych - nie powinniśmy więc mieć problemów ze znalezieniem dobrych fachowców. Listy polecanych fachowców można znaleźć na stronach internetowych producentów.

Murowanie ścian jednowarstwowych

Budowę ścian rozpoczyna się od wykonania fundamentów. Większość z nich tradycyjnie wykonuje się z betonu lub żelbetu. Najprostszym rozwiązaniem jest betonowa ława fundamentowa oraz ściany fundamentowe z bloczków betonowych. Coraz częściej na budowach pojawiają się płyty fundamentowe. Niezależnie od rodzaju posadowienia murowanie ścian musi poprzedzać ułożenie izolacji przeciwwilgociowej.

Prace rozpoczyna się od ułożenia grubej warstwy wyrównawczej z zaprawy murarskiej. Ważne jest, by dokładnie wypoziomować tę pierwszą warstwę. Jeżeli tego nie będzie, później nie da się już wyrównać większych różnic wysokości, zwiększając tym samym odchylenia podczas murowania.

• Murowanie betonu komórkowego. Jeśli materiałem wybranym do prowadzenia prac murarskich jest beton komórkowy, murowanie rozpoczyna się poprzez ustawienie pojedynczych bloczków w narożnikach ścian piórami na zewnątrz obiektu. W ten sposób zapobiega się powstawaniu w narożnikach bruzd, które trzeba by wypełniać zaprawą naprawczą. Pióra można natomiast stosunkowo łatwo usunąć za pomocą szlifowania lub strugania.

Kiedy pierwszy narożnik będzie ustabilizowany, można zająć się kolejnymi. Należy jednak pamiętać, aby górne płaszczyzny bloczków znajdowały się na tej samej wysokości, w czym pomocny jest niwelator. Po ustabilizowaniu wszystkich bloczków narożnych należy rozciągnąć pomiędzy nimi sznur murarski i uzupełnić warstwę. Podczas uzupełniania pierwszej warstwy trzeba dokładnie kontrolować poziomicą wysokość i poziom górnej płaszczyzny układanych bloczków. Korekty położenia należy dokonywać młotkiem z gumowym obuchem. Po dobiciu takim młotkiem zyskuje się pewność, że zaprawa będzie przylegała do bloczka na całej powierzchni.

Bloczki wyposażone w system pióro-wpust muruje się bez wypełniania spoin pionowych zaprawą klejową, natomiast bloczki z gładkimi powierzchniami czołowymi – na pełne spoiny pionowe. W przypadku, gdy ściana budynku nie jest zaprojektowana w module długości bloczka, warstwę należy uzupełnić dociętym na odpowiednią długość bloczkiem. Ostatni bloczek docina się przy użyciu ręcznej piły widiowej i następnie powierzchnię ciętą wyrównuje strugiem lub pacą.

Wmurowując dopasowany bloczek, należy pamiętać o wypełnieniu zaprawą spoiny pionowej w miejscu styku dociętego i całego bloczka. Wypełnione spoiny pionowe wykonuje się również w narożach ścian, w których powierzchnia czołowa z wpustem przylega do powierzchni bocznej bloczka, oraz we wszystkich stykach, gdzie nie ma połączenia bloczków na pióro-wpust.

• Murowanie ceramiki. Pierwszą warstwę pustaków ceramicznych układa się na dokładnie wyrównanej warstwie zaprawy cementowo-wapiennej o grubości minimum 1 cm. Do jej prawidłowego ułożenia używa się niwelatora, łaty oraz zestawu do wyrównywania. Dodatkowo potrzebna jest aluminiowa listwa o długości minimum 2 m.

Dwa stojaki służące do wyrównywania warstwy zaprawy należy za pomocą śrub nastawnych ustawić na wysokość wyznaczoną niwelatorem, zachowując szerokość pasa zaprawy. Dodatkowo należy sprawdzić równoległe położenie listew prowadzących.

Po ustawieniu obu stojaków na odpowiednim poziomie można zacząć nakładać zaprawę i wyrównywać warstwę podkładową. Należy zadbać o jej właściwą konsystencję. Po nałożeniu zaprawy ściąga się jej nadmiar za pomocą aluminiowej listwy, aż do poziomu listew prowadzących zestawu wyrównującego.

Kolejne warstwy pustaków muruje się np. na zaprawie w piance (pianokleju) dostarczanej wraz z pustakami. Przed pierwszym użyciem puszkę z zaprawą należy wstrząsać około 20 razy i przykręcić do adaptera pistoletu. Następnie trzeba odkręcić śrubę regulacyjną na minimum 2 sekundy i nacisnąć spust pistoletu. Dawkowanie zaprawy piankowej reguluje się naciskiem spustu pistoletu oraz śrubą regulacyjną.

Tuż przed nakładaniem zaprawy w piance pustaki należy odkurzyć i zwilżyć, aby zaprawa lepiej przylegała do podłoża. Murując w temperaturach ujemnych (poniżej zera), pustaków się nie zwilża, a jedynie odkurza szczotką lub dużym pędzlem. Na wyrównane rzędy pustaków nanosi się dwa równoległe do siebie paski piankowej zaprawy o średnicy min. 3 cm każdy, w odległości 5 cm od krawędzi pustaków. Przy grubości ściany 11,5 cm nanosi się tylko jeden pas zaprawy, na środku ściany.

Kolejną warstwę pustaków należy ułożyć zanim powierzchnia zaprawy zaschnie (5-10 minut). Raz położonego pustaka szlifowanego nie należy już podnosić ani przesuwać, ponieważ wszelkie modyfikacje wymagałyby naniesienia świeżych warstw zaprawy. W pistolecie musi zawsze znajdować się napełniona puszka. Puszkę należy utrzymywać w pozycji pionowej, nad pistoletem.

Aby prawidłowo wykonać narożniki, trzeba użyć pustaków uzupełniających połówkowych i narożnikowych. Wiązanie pustaków w narożniku każdej warstwy musi być obrócone o 90°, czyli prostopadle względem pustaków warstwy poprzedniej. Należy także pamiętać aby długość przewiązania murarskiego wynosiła minimum 10 cm.

Przed zastosowaniem ceramicznych elementów uzupełniających w narożniku wznoszonej ściany murarską zaprawę w piance należy nanieść w dwóch pasach również na gładką, boczną powierzchnię pustaka, którą następnie przykłada się do pustaka narożnikowego.

Docinanie bloczków i pustaków

Murowanie ścian zmusza do przycinania elementów ściennych: pustaków – elektryczną pilarką brzeszczotową lub piłą stołową z tarczą diamentową, bloczków – piłą taśmową lub ręczną piłą widiową. Pustaki wypełnione izolacją z wełny mineralnej wykonane są tak, że wełna z nich nie wypada, dzięki czemu parametry produktu zostają zachowane.

Okna w ścianach jednowarstwowych

Jeśli decydujemy się na budowę ściany jednowarstwowej, powinniśmy zadbać, aby miejsca osadzenia okien nie stały się mostkami cieplnymi. Aby tego uniknąć, należy nie tylko dobrze je ocieplić i uszczelnić, ale też prawidłowo ustawić w grubości ściany. W ścianach jednowarstwowych okna osadza się mniej więcej w połowie ich grubości.

Nadproża nad otworami okiennymi najlepiej wykonać z gotowych belek nadprożowych. Używa się ich zarówno w ścianach zewnętrznych, jak i wewnętrznych. W ścianach zewnętrznych nadproże musi mieć ocieplenie. Zastosowanie gotowych elementów pozwala na szybkie wykonanie nadproży, bez obawy o odpowiednią termoizolacyjność. Dodatkowo nadproża pełnią funkcję nośną oraz zapewniają ciągłość warstwy ściany.

Wykończenie ścian

Ściany jednowarstwowe z zewnątrz wykańcza się najczęściej tynkiem. Jeśli nie są wykonane zbyt starannie, to stosuje się tynki grubości około 15 mm. Jeśli natomiast jest zbudowana bardzo dokładnie, z równych elementów murowych, można zastosować tynki cienkowarstwowe. Trzeba tylko pamiętać, że układa się je po uprzednim nałożeniu na ścianę kleju na siatce tynkarskiej (jest potrzebny, by na tynku nie powstały zarysowania; sama cienka warstwa tynku nie jest bowiem w stanie przenieść naprężeń powierzchniowych). Cokoły i miejsca narażone na uszkodzenia mechaniczne najlepiej wykańczać okładziną z płytek lub tynkiem mozaikowym. Od wewnątrz ściany wykańcza się tynkami mineralnymi, cementowo-wapiennymi lub gipsowymi.