Ściany zewnętrzne na nowo

Decyzja o generalnym remoncie ścian zewnętrznych zapada najczęściej nie tylko ze względu na ich zły stan, lecz z powodu słabej izolacyjności przegród. Aby więc nie wydawać majątku na ogrzewanie lub nie marznąć w zimnym domu, najlepiej go ocieplić. Duże straty ciepła przez przegrody istniejących domów można bowiem zmniejszyć wyłącznie poprzez wykonanie dodatkowych warstw ocieplenia o możliwie dużej grubości i z materiałów o niskim współczynniku przewodzenia ciepła λ, dzięki którym zwiększy się opór przewodzenia ciepła przegrody.

Choć odnowienie fasady wymaga sporego nakładu pracy i czasu, jest to inwestycja, która znacząco podnosi wartość nieruchomości. Prawidłowo wykonana renowacja, przy użyciu wysokiej jakości materiałów, może służyć nawet przez 10-15 lat, chroniąc budynek przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych.

Niezbędne formalności

Remont starego domu obejmuje działania, które wymagają dopełnienia niezbędnych formalności, które zależą od rodzaju zaplanowanych prac. Odnowienie starego domu w prawie budowlanym traktowane jest dwojako. Może to być zarówno remont obiektu, jak i jego przebudowa. Zazwyczaj przyjmuje się, że remont starego domu wymaga jedynie złożenia zgłoszenia. Stanowi ono element obowiązkowy podczas realizacji wszystkich prac, które są w bezpośredni sposób związane z wymianą różnych instalacji, ocieplaniem ścian zewnętrznych budynku, remontem elewacji, a także wymianą okien oraz pokrycia dachowego. Natomiast w przypadku przebudowy domu niezbędne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę.

Warto przy tym pamiętać, że jeśli stary dom jest wpisany do rejestru zabytków lub ewidencji zabytków zakres prac musi zostać uzgodniony z konserwatorem zabytków.

Rozbudowa domu

Remont elewacji niekiedy bywa związany z rozbudową domu w bok. Zanim zdecydujemy się na rozbudowę i przejdziemy do spraw technicznych, powinniśmy zacząć od kwestii formalnych. Warto wiedzieć, że przy rozbudowie budynku zmieniamy jego powierzchnię zabudowy (czyli powierzchnię, jaką zajmuje obrys domu) lub też dokonujemy istotnej zmiany w zagospodarowaniu nieruchomości. A to wymaga formalności projektowych i prawnych. Nie możemy bowiem samowolnie decydować ani o formie domu, ani o jego konstrukcji. Dlatego do współpracy przy rozbudowie powinniśmy zaangażować architekta, inżyniera konstruktora, doświadczonego inżyniera budownictwa z uprawnieniami jako kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego, a także sprawdzonego wykonawcę.

Planując rozbudowę domu wszerz, powinniśmy wiedzieć, że nie jest to tylko dobudowanie pomieszczeń do starego budynku. Rozbudowując dom w bok, możemy także dobudować taras, powiększyć pomieszczenia, zmieniając ścianę zewnętrzną, wykonać wykusz lub dobudować garaż albo piwnicę pod istniejącym balkonem lub tarasem. Zakres rozbudowy może być mały, np. dobudowanie ganku ze schodami lub bardzo duży, powiązany z robotami konstrukcyjnymi.

Fundamenty nowej części

Dobrą opcją jest zagłębienie dobudówki płycej niż istniejące fundamenty. Wtedy można prowadzić prace fundamentowe bez obaw o naruszenie konstrukcji starego domu.

Optymalnym rozwiązaniem jest zaplanowanie fundamentów starego i nowego domu na tym samym poziomie. Podczas wykonywania prac trzeba jednak zachować ostrożność. Nie można odsłaniać starych fundamentów na całej długości. Jeśli jest taka konieczność, należy to robić jedynie odcinkami nie dłuższymi niż 1,5 m. Zdecydowanie lepiej jednak jest zaprojektować ławy fundamentowe dobudowywanej części w taki sposób, aby nie stykały się one z istniejącymi.

Najtrudniejszym, a więc i najbardziej kosztownym wariantem jest posadowienie nowej części niżej niż starej. Podczas prowadzenia prac fundamentowych łatwo bowiem o naruszenie konstrukcji istniejącego domu. Choć są nowoczesne metody, które mogłyby temu zapobiec, to często nie można ich zastosować. Jeśli nie ma więc ważnych powodów, lepiej zrezygnować z tego rozwiązania.

Nowe ściany zewnętrzne

Do budowy ścian nowej części domu należy użyć takich materiałów, by współczynnik U wszystkich murów był zbliżony. Jeśli ściany zewnętrzne nie były zaizolowane, dobrze jest wykorzystać okazję i przy okazji je ocieplić. Dzięki temu wszystkie elewacje będą tak samo wykończone. Jeżeli dom był ocieplony wiele lat przed rozbudową, warto sprawdzić, czy warstwa izolacji termicznej ścian nie jest za mała. Jeśli istniejące ocieplenie jest zbyt cienkie, ale w dobrym stanie technicznym, warto zastanowić się nad dołożeniem drugiej warstwy styropianu lub wełny mineralnej do tej już istniejącej. Takie ocieplenie jest jednak opłacalne pod warunkiem, że nie wymaga wzmocnienia starych warstw.

Izolacyjność termiczna starych ścian

Aby sprawdzić, czy opłaca się ocieplić ściany zewnętrzne, trzeba poznać ich współczynnik przenikania ciepła U. Najpewniejszym i najprostszym sposobem sprawdzenia izolacyjności ścian zewnętrznych jest wykonanie w nich „odkrywek” i identyfikacja materiałów, z których je wykonano. Dzięki temu można dość dokładnie określić budowę ścian i w miarę dokładnie obliczyć ich współczynnik U.  Dla niejednorodnych ścian zewnętrznych współczynnik U określa się poprzez wykonanie fragmentu takiej przegrody i przeprowadzenie badań w specjalnej komorze. Umożliwia to pomiar strumienia ciepła zależnie od różnicy temperatur po obu stronach przegrody. Badania takie są jednak dość drogie i wykonują je wyspecjalizowane instytuty badawcze.

Ciepłochronność ścian zewnętrznych można potwierdzić za pomocą kamery termowizyjnej. Zlecając wykonanie badania termowizyjnego warto jednak wiedzieć, że w ciągu ostatnich kilku lat ceny kamer termowizyjnych znacznie spadły i znajdziemy wiele firm, które oferują wykonanie takich badań. Niestety, nie każdy potrafi we właściwy sposób zinterpretować wykonane kamerą zdjęcia. Trzeba do tego wielu lat doświadczenia i praktyki. Ważne jest również, by badania były wykonywane w odpowiednich warunkach atmosferycznych.

Planując remont domu najczęściej wykonuje się audyt energetyczny. Ma on na celu określenie optymalnego zakresu i sposobu przeprowadzenia termomodernizacji domu. Optymalnego, to znaczy zalecanego do realizacji z powodu najkorzystniejszej relacji kosztów do uzyskanych oszczędności energii. W audycie powinno się przeanalizować wszystkie dopuszczalne (lub wskazane) z technicznego punktu widzenia i możliwe do realizacji przedsięwzięcia zmniejszające zużycie energii oraz zoptymalizować sposób i zakres ich realizacji. Obejmuje to na przykład określenie właściwej grubości izolacji cieplnej poszczególnych przegród zewnętrznych, typ i właściwości nowych okien, zakres modernizacji instalacji grzewczej czy ciepłej wody. W audycie szereguje się również poszczególne działania od najkorzystniejszych do najmniej korzystnych ekonomicznie, i określa się warianty termomodernizacji od najbardziej kompleksowego, poprzez eliminację kolejno tych najmniej efektywnych, do wariantu obejmującego jedynie jedno najlepsze.

Analiza działań remontowych daje wiedzę o opłacalności poszczególnych prac modernizacyjnych i umożliwia podjęcie decyzji o ich realizacji, w zależności od kosztów i efektów.

Pierwsze kroki

Pierwszym krokiem w procesie poprawy efektywności energetycznej budynku powinno być jego ocieplenie. Wiąże się ono nie tylko z bardziej oszczędnym, nowoczesnym i estetycznym wglądem budynku, lecz także z ochroną ścian przed uszkodzeniami i ich stopniową degradacją. Termoizolacja chroni bowiem przegrody zewnętrzne przed cyklicznym nagrzewaniem się i wychładzaniem, które w dłuższym okresie generują mikropęknięcia osłabiające konstrukcję budynku. Skutki takich uszkodzeń mogą być nieodwracalne, a ich naprawa bardzo kosztowna.

Przyjazność termoizolacji dla środowiska

Ocieplenie zmniejsza zapotrzebowanie budynku na energię, a tym samym redukuje emisję CO2 podczas jego eksploatacji. Przyjazna dla środowiska termoizolacja wymiernie wpływa na charakterystykę środowiskową nieruchomości. Emisje z budynku to nie tylko ślad węglowy wynikający z jego użytkowania, lecz także tzw. wbudowany ślad węglowy. Składają się na niego emisje, które powstają podczas produkcji, transportu i montażu materiałów użytych do wzniesienia i remontów nieruchomości.

Termoizolacja przegród budynku jest jedną z najbardziej uzasadnionych ekonomicznie inwestycji w jego energooszczędność. Ocieplenie to wyższa skuteczność i trwałość, niższe koszty utrzymania i korzystniejszy bilans środowiskowy. Wszystkie te czynniki wpływają na komfort i charakterystykę budynku, a w konsekwencji wartość i atrakcyjność nieruchomości na rynku.

Metody ocieplania ścian

Do ocieplania ścian zewnętrznych najczęściej stosuje się wełnę mineralną oraz styropian. Wyroby o lepszym (niższym) współczynniku λ zwykle są droższe, dlatego warto je wybierać w wyjątkowych sytuacjach, np. wtedy, gdy grubość izolacji termicznej jest ograniczona z powodu zbyt małej odległości domu od granicy działki. Za każdym razem warto zasięgnąć porady fachowca, który wykonując odpowiednie obliczenia podpowie, o ile można zmniejszyć grubość izolacji, uwzględniając jednocześnie właściwości danego materiału. Na podstawie takich informacji i porównania ceny zakupu materiału izolacyjnego, można ocenić opłacalność każdego z nich.

• System ETICS. Jest napopularniejszy. Wykonane właściwie ocieplenie, przy użyciu certyfikowanych systemów, będzie przez długie lata pełnić swoją rolę.

Jeśli dom jest nieocieplony, po uprzednim odpowiednim przygotowaniu powierzchni ściany zewnętrznej mocuje się warstwę izolacji cieplnej. Następnie na niej wykonuje się warstwę zbrojącą z siatką z włókna szklanego i na niej układa tynk barwiony w masie lub do pomalowania na dowolny kolor.

Jeżeli ściany domu były ocieplone, można usunąć starą izolację i wykonać ją na nowo lub też pogrubić istniejące ocieplenie. Pierwsze rozwiązanie wiąże się z dodatkowymi kosztami – wynajęciem kontenera, robocizną i utylizacją starego ocieplenia. Drugi wariant jest tańszy i mniej pracochłonny, ale problemem może okazać się zapewnienie dobrej przyczepności nowego systemu do starego.

• Ocieplenie na sucho. Polega na wykonaniu na ścianie zewnętrznej rusztu drewnianego lub metalowego, do którego zamocowane zostanie ocieplenie i zewnętrzna warstwa osłonowa. Ruszt wypełnia się materiałem izolacyjnym. Warstwę osłonową, zabezpieczającą izolację cieplną, można wykonać z dowolnego materiału odpornego na wpływy atmosferyczne.
  
  
• Ocieplenie z dodatkową ścianą elewacyjną. W tym rozwiązaniu na istniejących ścianach zewnętrznych układa się ocieplenie i wykonuje dodatkowe ściany osłonowe, np. z klinkieru lub kształtek betonowych. Metoda ta jest dość kosztowna i trudna do wykonania. Wymagana najczęściej dodatkowego fundamentu dla oparcia warstwy osłonowej oraz zastosowania kotew łączących warstwę nośną z osłonową. Zaletą tego sposobu docieplenia jest lepsza ochrona izolacji przed wpływem czynników atmosferycznych niż przy tynku.

Grubość ocieplenia

Decydując się na ocieplenie, warto wiedzieć, że płacimy przede wszystkim za rusztowanie, transport, robociznę, zaprawy klejowe i wyrównawcze, środki gruntujące, siatki, kołki kotwiące, listwy startowe, tynki i farby, a jedynie w małym stopniu za materiał izolacyjny. Wydatek na jego zakup w całkowitych kosztach jest zwykle stosunkowo niewielki – stanowi nie więcej niż 15%. Dwukrotne zwiększenie grubości izolacji daje efekt nieproporcjonalnie większy w stosunku do wzrostu kosztów docieplenia. To wystarczająco dobry powód, aby ściany zewnętrzne zaizolować warstwą o grubości nie mniejszej niż 20 cm. Przy czym im budynek jest starszy, tym izolacja powinna być grubsza. Przy założeniu bardzo dobrej jakości zastosowanych materiałów izolacyjnych, prosty okres zwrotu nakładów na ocieplenie ścian nie powinien być dłuższy niż 10 lat.

Wykonanie izolacji termicznej

Na ostateczny efekt, w postaci dobrze wykonanej warstwy izolacji cieplnej, ma wpływ zarówno jakość zakupionych materiałów, jaki staranność wykonania robót budowlanych. Dlatego do izolowania ścian zewnętrznych powinno się stosować kompletne systemy ociepleniowe z certyfikatem zgodności wydanym przez producenta, a nie przy użyciu zestawu materiałów dowolnie skomponowanych przez wykonawcę. Wykonawca powinien wykazać, że pracownicy zostali przeszkoleni przez dostawcę systemu ociepleniowego w zakresie właściwej realizacji prac budowlanych. Oczywiście, należy się domagać gwarancji na wykonane roboty. Nie powinna być ona krótsza niż 5 lat.

Podłoże pod wykonanie ocieplenia musi być odpowiednio mocne. Powinno być więc starannie przygotowane. Trzeba je oczyścić z zabrudzeń, odspojonych fragmentów okładziny; ubytki powinny zostać uzupełnione, a powierzchnia wyrównana. Przed zamocowaniem materiału izolacji termicznej, podłoże należy zagruntować odpowiednim preparatem. Ocieplania nie można układać na ściany zawilgocone i zagrzybione. Wcześniej należy je osuszyć i odgrzybić, a źródło zawilgocenia trwale usunąć, np. poprzez wykonanie nowej izolacji przeciwwilgociowej. Ponadto, należy zadbać o to, aby nowo wykonane ocieplenie nie było narażone na zawilgocenie wodą opadową.

Płyty izolacji termicznej należy mocować na styk, tak aby pomiędzy nimi nie było szczelin. Jeśli jednak one powstaną, przestrzeni między płytami nie można wypełniać klejem, gdyż takie miejsca staną się mostkami termicznymi. Jeżeli szczeliny są mniejsze niż 3 mm, trzeba zastosować piankę niskoprężną; jeżeli są większe – ten sam materiał, którym ociepla się ściany.

Tynkowanie ścian

Wraz z wyborem systemu ocieplenia ETICS trzeba podjąć decyzję dotyczącą tynku elewacyjnego. Obecnie domy wykańcza się cienkowarstwowymi tynkami, które różnią się spoiwem oraz cechami użytkowymi. Tynki cienkowarstwowe mogą być mineralne, silikatowe, akrylowe i silikonowe. W ostatnich latach dzięki zastosowaniu nowych surowców i opracowaniu nowoczesnych technologii wykonywania, możliwe stało się uzyskanie tynków cienkowarstwowych o niespotykanych wcześniej fakturach i wyglądzie. Mogą one imitować gładkie lub ręcznie formowane cegły, okładziny z piaskowca i granitu czy też odwzorowywać wygląd desek elewacyjnych.

Jednym z kryteriów doboru tynku zewnętrznego jest rodzaj materiału ociepleniowego. Tak więc na murach ze styropianem można układać dowolny rodzaj tynku, jednak do nakładania na wełnę mineralną przeznaczone są paroprzepuszczalne tynki mineralne, silikonowe i silikatowe.  Materiały te charakteryzują się wysoką paroprzepuszczalnością i odpornością na warunki atmosferyczne. Dodatkowo zabezpieczają ściany przed rozwojem grzybów i glonów. Na wełnie nie należy stosować niskoparoprzepuszczalnych tynków akrylowych.