Lato pachnące liliami

Lilia (Lilium) to roślina iście królewska - dostojna i obrosła symboliką. Od wieków wzbudzała ogromne zainteresowanie, zwłaszcza te jej gatunki (w naturze jest ich ok. 120), które mają wyjątkowo duże i pachnące kwiaty. Przez setki lat wiele lilii krzyżowano ze sobą, dążąc do uzyskania tej najwspanialszej. Do dziś powstało kilka tysięcy odmian.

Taka mnogość skłoniła botaników do podzielenia tego rodzaju na grupy. Jedne z nich w naszych warunkach klimatycznych mogą rosnąć w gruncie, inne zaś ze względu na wrażliwość na mróz uprawiane są w szklarniach i sprzedawane jako kwiaty cięte.

Głównym atrybutem lilii są kwiaty. Najbardziej cenimy te w kształcie długich trąbek lub lejków (jak u np. u lilii królewskiej), ale ciekawe są także turbanowe (jak u lilii złotogłów) i dzwonkowate (jak u bulwkowatej). Na pędzie tworzą kwiatostan - grono albo baldachogrono. Najwcześniejsze lilie zakwitają pod koniec maja, najpóźniejsze w sierpniu. Dobierając odpowiednio odmiany, można się więc długo cieszyć ich kwiatami.

Łodygi pokryte wąskimi liśćmi u najwyższych odmian (np. z grupy Orienpetów) osiągają nawet ponad 2 m, podczas gdy u lilii drobnej i przepysznej mają tylko kilkadziesiąt centymetrów. U podstawy rośliny wyrasta rozeta liściowa, a pod ziemią znajduje się cebula złożona z łusek. Warto zadbać o stworzenie dobrych warunków dla lilii, bo to kwiaty długowieczne i rozrastając się w kępy, z roku na rok kwitną coraz obficiej.

Lilia jako roślina ozdobna znana jest od 5 tys. lat. W starożytnej Grecji wierzono, że kwiat ten powstał z kropli mleka bogini Hery. Chrześcijanie uznają lilię za symbol czystości i niewinności, jest ona również atrybutem Marii Panny, Jana Chrzciciela i św. Antoniego. Lilia symbolizuje też majestat i godność królewską.

TAJNIKI PIELĘGNACJI LILII

- Stanowisko. Dla większości lilii powinno być słoneczne. W cieniu mogą rosnąć odmiany z grupy Martagon. Półcień znosi lilia biała, bulwkowata i niektóre mieszańce (informacje są na opakowaniu cebul).

- Gleba. Powinna być przepuszczalna, dobrze uprawiona i oczyszczona z chwastów. Po posadzeniu cebul przysypujemy ziemię kilkucentymetrową warstwą kompostu, by stworzyć dobre warunki do wzrostu tzw. korzeni pędowych, formujących się w ziemi, ale ponad cebulą. Wymagania lilii co do odczynu podłoża są różne dla różnych grup.

- Sadzenie. Cebule lilii można sadzić od połowy września do połowy października, a także w kwietniu. Umieszczamy je na głębokości równej obwodowi cebuli (co najmniej 5 cm) co 30-50 cm (zależnie od wielkości cebul).

- Nawożenie. Wiosną lilie zasilamy nawozem do roślin cebulowych lub nawozem do gatunków kwitnących. W okresie zawiązywania pąków wskazany jest sam nawóz potasowy (1 łyżeczkę rozpuszczamy w 10 l wody i tym roztworem podlewamy podłoże o pow. 1 m2).

- Pielęgnowanie. Ciężkie od kwiatów łodygi lilii warto podeprzeć palikiem, by się nie wyłamały. Przekwitłe kwiaty trzeba obrywać, aby nie dopuścić do zawiązywania się nasion (to osłabia cebule).

- Przesadzanie. Lilie lubią się zadomowić w jednym miejscu przez kilka lat. Gdy jednak zauważymy, że kwitną coraz słabiej, trzeba je przesadzić wczesną jesienią na nowe miejsce.

- Podlewanie. Rośliny te wystarczy nawodnić dość obficie raz w tygodniu (jeśli długo nie pada deszcz).

- Rozmnażanie. Lilie tworzą cebulki przybyszowe (w ziemi), a niektóre gatunki także cebulki pędowe. Z jednych i drugich w prosty sposób otrzymamy nowe rośliny, które po 2-3 latach powinny zakwitnąć. Od dużych cebul możemy oddzielić zewnętrzne łuski z kawałkiem piętki. Z nich także wyrosną nowe cebulki, lecz ten sposób wymaga więcej zabiegów.

LILIE DO NASZYCH OGRODÓW

- Mieszańce azjatyckie. To bardzo liczna grupa i łatwa w uprawie. Należące do niej odmiany powstały ze skrzyżowania m.in. lilii dahurskiej, tygrysiej i bulwkowatej. Ich różnobarwne, liczne kwiaty mają dzwonkowaty kształt i są trwałe, ale zazwyczaj nie pachną. Zależnie od odmiany kwitną od maja do połowy lipca. Rośliny te są odporne na mrozy, a także na choroby. Sprzyja im słoneczne stanowisko i przepuszczalna gleba o odczynie lekko kwaśnym.

- Mieszańce trąbkowe. Są krzyżówkami lilii królewskiej z innymi gatunkami. Mają pachnące kwiaty najczęściej w kształcie lejka. Rośliny tworzą ich bardzo wiele na pędach o wysokości do 180 cm. Tym odmianom odpowiada pełne słońce i żyzna gleba o odczynie lekko zasadowym. Młodym pędom szkodzą przymrozki - w razie potrzeby warto je więc okryć włókniną. Późną jesienią ściółkujemy miejsce, w którym rosną cebule.

- Mieszańce Martagon. Matką tej grupy jest lilia złotogłów, którą skrzyżowano z innymi gatunkami. Rozpoznamy je po kwiatach w kształcie turbanów, które w czerwcu i lipcu zdobią pędy o wysokości 100-170 cm. Odmiany te dobrze rosną w miejscach półcienistych, w próchnicznym podłożu o odczynie obojętnym. Ich cebule są odporne na mróz, ale pąki mogą zostać uszkodzone przez wiosenne przymrozki.

- Mieszańce międzygatunkowe. Największą popularnością cieszą się mieszańce lilii orientalnych z trąbkowymi, zwane popularnie Orienpetami (OT). Wyrastają one do 250 cm, od lipca do września tworzą wielkie dwu- lub trójbarwne pachnące kwiaty. Ta grupa jest odporna na mróz i w znacznym stopniu na choroby. Najobficiej kwitną po 3-4 latach od posadzenia. Lubią słońce i glebę gliniasto-piaszczystą, bogatą w wapń, o odczynie lekko zasadowym.

- Mieszańce orientalne i longiflorum . Obie grupy tworzą piękne, pachnące kwiaty, lecz ich cebule są wrażliwe na mróz. W ogrodzie sadzimy je wiosną w dużych doniczkach, a na zimę wnosimy do pomieszczenia.

- Mieszańce amerykańskie i candidum

są u nas mało znane, a mieszańce candidum uchodzą za kłopotliwe w uprawie, chociaż wywodzą się od lilii białej.

GATUNKI BOTANICZNE

W Polsce można uprawiać cztery gatunki botaniczne, w tym dwa pochodzące z naszej rodzinnej flory. Są raczej odporne na mrozy.

- Lilia biała (Lilium candidum) jest jedną z najdłużej uprawianych roślin ozdobnych. Kwitnie w czerwcu na pędach o długości 80-120 cm. Lubi miejsca słoneczne i półcieniste. Wymaga przepuszczalnej gleby, bogatej w wapń.

- Lilia królewska (L. regale). Osiąga 80-120 cm wzrostu. Na jednym pędzie może powstać do 25 kwiatów roztaczających intensywny zapach. Cebule tego gatunku sadzimy w miejscach nasłonecznionych, w przepuszczalnej, żyznej ziemi.

- Lilia złotogłów (L. martagon) to nasz krajowy gatunek (w naturze jest pod ochroną), rośnie głównie w górskich lasach, lubi więc półcień, a także wapienną glebę. W czerwcu i lipcu podziwiamy jej lekko różowe kwiaty w kształcie turbana, zebrane po kilkanaście w groniastych kwiatostanach. Wyrastają one na pędach długości 60-100 cm.

- Lilia bulwkowata (L. bulbiferum) rośnie dziko na Podhalu i Dolnym Śląsku. Rozpoznamy ją po ciemnych bulwkach, które powstają na pędzie w kątach liści. Na końcach pędów (długości 60-120 cm) w czerwcu i lipcu otwierają się pomarańczowe kwiaty o odgiętych płatkach. Rośnie na przeciętnych glebach.

ILE WARTE SĄ CEBULKI

Cebule lilii sprzedawane są pojedynczo lub w paczkach po kilka sztuk.

- azjatycka 'Cecil' . 10 zł/3 szt.

- azjatycka 'Crimson' . 10 zł/3 szt.

- Henriego . 5 zł/szt.

- z grupy Orienpetów 'Red Dutch' . 5 zł/szt.

- z grupy Orienpetów 'Shoking' . 3 zł/szt.

- nepalska . 12 zł/szt.

- orientalna, mieszanka odmian . 10 zł/3 szt.

- trąbkowa 'Pink Perfection' . 3 zł/szt.

- tygrysia 'Red Tiger' . 3 zł/szt.

- tygrysia 'Jessica' . 4 zł/szt.

- złotogłów . 14 zł /szt.

- złotogłów 'Album' . 20 zł/szt.