Pnącza atrakcyjne jesienią [Odmiany]

Pnącza ozdobne z liści

Pnącza o ozdobnych liściach doskonale się sprawdzają, gdy chcemy zasłonić lub po prostu ozdobić zielenią nagi mur. Winobluszcze i bluszcze będą się po nim wspinały nawet bez podpór. Bujne listowie winorośli japońskiej czy kokornaka stworzy przyjemną osłonę przed słońcem w letnie dni. Warto więc pomyśleć o tych roślinach, wznosząc w ogrodzie altany, pergole czy pawilony, tym bardziej że "daszek" z liści daje o wiele milszy i nie tak głęboki cień jak tradycyjne dachy budowli. A do tego liście będą nam cicho szeleścić na wietrze...

Na zdjęciu powyżej: Trzmielina pnąca ma zimozielone liście i występuje w kilku odmianach. Najbardziej żółte ulistnienie ma odmiana 'Sunshine'.

Warto też zwrócić uwagę na coraz bardziej popularne pnącza, które może nie uwiodą nas urodą kwiatów, ale za to uraczą jadalnymi i pełnymi cennych składników owocami, jak aktinidia czy cytryniec.

Fot. Szczepan Marczyński

Na zdjęciu powyżej: Aktinidia Pstrolistna odmiana 'Adam'

Winobluszcze zachwycające jesienią

W Polsce można sadzić dwa gatunki winobluszczy różniące się przede wszystkim ulistnieniem. Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), potocznie nazywany dzikim winem, o liściach składających się z pięciu eliptycznych listków, rozrasta się bardzo szeroko, tak że można go stosować również jako roślinę okrywową przydatną do obsadzania większych powierzchni. Winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata) ma trójpalczaste, powcinane liście i silną tendencję do wspinania się do góry, w związku z czym nie nadaje się do okrywania gruntu. Obydwa będą się pięły po pergolach, altanach, kratach i innego rodzaju podporach, a także po ścianach, nawet bardzo gładkich. Umożliwiają im to przylgi znajdujące się na wąsach czepnych. Winobluszcze same się ładnie zagęszczają, więc nie wymagają regularnego cięcia. Jedynie wtedy, gdy rozrosną się zanadto i zaczną np. zarastać rynny, trzeba wkroczyć do akcji z sekatorem w ręku. Gęste liście winobluszczu przez całe lato zachowują soczyście zieloną barwę, by od września wejść w fazę fascynującej przemiany zieleni w paletę odcieni czerwieni, purpury i brązu. Jesienną ozdobą obu gatunków są też drobne, dekoracyjne owoce.

Na zdjęciu powyżej: Winorośl japońska szybko rośnie i ma duże, piękne liście przebarwiające się jesienią na czerwono.

Fot. shutterstock/archana bhartia

Na zdjęciu powyżej: Winobluszcz pięciolistkowy w jesiennej szacie

Liście w kształcie serca

Dwa gatunki pnączy o ozdobnych liściach zasługują na miano gigantów - winorośl japońska (Vitis coignetiae) i kokornak wielkolistny (Aristolochia macrophylla). Oba rosną bardzo silnie i po latach osiągają pokaźne rozmiary i duży ciężar, więc wymagają bardzo solidnych podpór. Mogą porastać bramki, pergole, altany o mocnej konstrukcji. Ich ozdobą są wielkie liście dochodzące do 30 cm średnicy. Pędy pokryte szczelnie olbrzymimi liśćmi stanowią znakomitą osłonę przed słońcem, a posadzone przy ogrodzeniu mogą stać się żywopłotem, osłaniając ogród przed oczyma sąsiadów i przechodniów. Oba gatunki są całkowicie mrozoodporne i mało wymagające. Winorośl japońska preferuje jednak miejsca słoneczne, które sprzyjają pięknemu przebarwianiu się liści jesienią. Tymczasem kokornak jest pnączem do cienia i półcienia, które gubi liście dopiero po silniejszych przymrozkach.

Trwała, wiecznie zielona odsłona

Bluszcze (Hedera helix) potrafią się wspinać na gołe ściany, nie korzystając z podpór. Nie radzą sobie jedynie z gładkimi powierzchniami ze szkła lub metalu oraz z jasnym podłożem odbijającym światło. Bardzo dobrze sprawdzają się też jako rośliny okrywowe. Można je wykorzystywać do okrywania gruntu w ciemnych i trudnych do utrzymania skrawkach ogrodu, gdzie skutecznie zagłuszają chwasty. Bluszcze ładnie wyglądają, wspinając się na pnie wysokich drzew, np. sosen czy brzóz. Nie szkodzą im, ponieważ nie ściskają konarów morderczymi splotami, lecz przyczepiają się do kory krótkimi korzonkami przybyszowymi. Starsze okazy trzeba przycinać, ponieważ rosną dość szybko. Do okrywania gruntu nadaje się również zimozielona trzmielina pnąca (Euonymus fortunei). Pstrolistne odmiany tego gatunku efektownie ubarwią i rozjaśnią zarówno cieniste, jak i słoneczne zakątki. Podobnie jak bluszcz, a więc za pomocą korzonków przybyszowych, trzmielina ta potrafi się wspinać po pniach drzew, a także drewnianych podporach i murach, ale nie rośnie aż tak wysoko.

Na zdjęciu powyżej: Bluszcz pospolity odmiana 'Prof. Seneta'

Fot. Lilianna Sokołowska

Na zdjęciu powyżej: Bluszcz pospolity odmiana 'Midas Touch'

Fot. Lilianna Sokołowska

Na zdjęciu powyżej: Bluszcz pospolity odmiana 'Calico' to piękna roślina  o niespotykanych liściach w wyraźny,marmurkowy biało - zielony deseń.

Czy wiesz, że

Wiele gatunków i odmian pnączy można wykorzystywać jako rośliny płożące, które utworzą niepowtarzalne, barwne okrywy gruntu. Nie wszystkie pnącza potrzebują podpór, by się wspinać. Bluszczom, winobluszczom, trzmielinom wystarczy kawałek muru albo sąsiedztwo drzew lub krzewów. Silnie rosnącym i ciężkim pnączom trzeba jednak zapewnić solidne podparcie, np. drabinki z grubych prętów, drewniane pergole, które wytrzymają duże obciążenie.

Na zdjęciu powyżej: Winobluszcze trójklapowy i pięciolistkowy wspinają się malowniczo po kamiennym murze

Oryginalne owoce wśród liści

Coraz bardziej znanym pnączem staje się aktinidia. Polskich mrozów nie boją się dwa gatunki - aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) oraz aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta). Bardziej dekoracyjny jest ten drugi gatunek, którego liście początkowo mają białe, później różowiejące plamy na więk-szej części blaszki. Na żeńskich okazach tej rośliny dojrzewają jadalne i bardzo smaczne owoce - podobne do kiwi, ale sporo mniejsze. Owoce tego gatunku jednak łatwo opadają i szybko się psują. Aktinidia ostrolistna, choć liście ma bardziej zwyczajne, rodzi cenniejsze owoce, które można jeść nie tylko na surowo, ale także w postaci dżemów, przecierów, nalewek itd. Jej liście są zielone przez sezon wiosenno-letni, a jesienią przebarwiają się na żółto. W porównaniu z pierw-szym gatunkiem aktinidia ostrolistna osiąga też większe rozmiary. Aktinidie lubią słoneczne i ciepłe stanowiska. Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) jest pnączem równie pięknym co ciekawym. Pochodzi z Dalekiego Wschodu, gdzie obok żeń-szenia jest najpopularniejszą rośliną leczniczą. Ma nieduże, ciemnozielone liście, które jesienią przybierają barwę żółtą. Z suszonych liści cytryńca można parzyć lecznicze herbaty, które mają dobroczynny wpływ na układ nerwowy i oddechowy. Główną atrakcją cytryńca są jednak ciemnoczerwone, drobne owoce, zebrane w grona. Mają one charakterystyczny cytrynowy smak i zapach. Są bardzo bogate w mikroelementy. Można jeść je na surowo, w postaci przetworów lub suszu.

Na zdjęciu powyżej: Owoce aktinidii ostrolistnej

Fot. shutterstock/Imageman

Na zdjęciu powyżej: Aktinidia ostrolistna ma grube i błyszczące liście,które w połowie października przebarwiają się na żółty kolor

Fot. shutterstock/dinodentist

Na zdjęciu powyżej:Kokornak wielkolistny ma liście w kształcie serc oraz kwiaty przypominające fajki. W Anglii tę roślinę nazywa się fajkowym pnączem.

Wysokości maksymalne pnącz

Wszystkie pnącza można ciąć, ograniczając ich wzrost. Podane niżej wysokości są maksymalne,

to znaczy bez przeprowadzania cięcia.

Nazwa rośliny Wysokość

aktinidia ostrolistna 3-4 m

aktinidia pstrolistna 4-8 m

bluszcz pospolity 20 m

cytryniec chiński 3-10 m

kokornak wielkolistny 10 m

trzmielina pnąca 2-3 m

winobluszcz pięciolistkowy 10-20 m

winobluszcz trójklapowy 10-20 m

winorośl japońska 12 m

Fot. shutterstock/Lisa Fischer

Na zdjęciach powyżej: trzmielina pnąca odmiana 'Emerald'n Gold' ma liście z szeroką żółtą obwódką