Grab [Prezentacja drzewa]

Małgorzata Łączyńska28-03-2014 11:15

O powszechnym występowaniu tego drzewa świadczą nazwy naszych miejscowości i popularne nazwiska, takie jak Grabski czy Grabowski. Grab w towarzystwie dębu czy świerka na obszarach nizinnych tworzy lasy liściaste lub mieszane, ale na szczyty gór się nie wspina...

Carpinus betulus

Grab pospolity (Carpinus betulus) to jedyny nasz krajowy gatunek grabu (w Europie, Azji i Ameryce Północnej jest ich około 26). Dorasta do 20-30 m. Jego pokryty szaropopielatą korą, gładki pień jest raczej krótki, co widać wyraźnie u okazów, które rosną pojedynczo. W gęstwinie leśnej pnie są cieńsze i wyciągają się ku górze. Grab ma liście zielone, regularnie żyłkowane. Kwitnie niepozornymi kotkami, które pojawiają się wraz z rozwojem liści, a jesienią sypie malutkimi nasionkami. Prążkowane grabowe orzeszki, opatrzone trójklapowym skrzydełkiem, ratują od głodu leśne myszy i wiewiórki. Jesienią drzewo przybiera złocistą szatę. Młode okazy utrzymują czasem przez zimę ' tak jak dęby ' zaschnięte liście na gałęziach.

Na zdjęciu powyżej: Jest tak rozpowszechniony, że prawie go nie zauważamy - w polskim krajobrazie to stały bywalec nizinnych lasów liściastych

01A95CYH Carpinus betulus Fastigiata SLOWA KLUCZOWE: — 'columnaris' grab

Stanowisko

Drzewo to lubi gleby próchniczne i świeże, raczej wapienne. Nie czuje się dobrze na ziemiach piaszczystych, gdyż potrzebuje sporo wilgoci, ale nie toleruje zalegającej wody. Początkowo rośnie powoli, lecz po kilku latach potrafi nieźle wzbić się ku górze. Jest przy tym bezwzględne wobec sąsiadów. W swym dążeniu do słońca szeroko rozpościera gałęzie, tworząc baldachim liści. Pod okapem grabów nie doczekamy się zatem kwitnących krzewów, za to ładnie wyglądają tu byliny runa leśnego, takie jak zawilce, cebulice, kokorycze czy fiołki, które kwitną wcześnie, zanim grabowe korony wypełnią się liśćmi. To także jedno z tych naszych drzew, które najlepiej znoszą cień. Dzięki temu sadzonki grabu świetnie nadają się do uzupełniania drzewostanu podczas rewaloryzacji starych parków.

Na zdjęciu powyżej: Powoli rosnące odmiany odpowiednie do małych ogrodów to 'columnaris' (1) - gęsta, o jajowatym pokroju, osiągająca do 5 m

Grass Garden Pathway Through Hornbeam Hedges (Carpinus), Belgium — dwie formy grabu: strzyżony żywopłot w parku, a w tle drzewo w naturalnej postac

Grab - mocne drzewo

W formie naturalnej, sadzony pojedynczo lub w "bukietach", grab bywał elementem swobodnych założeń krajobrazowych. Jego formy odmianowe - mniejsze, o zwartym, kolumnowym lub płaczącym pokroju - sprawdzają się w małych ogrodach i w zieleni miejskiej. Bardzo twarde i sprężyste drewno grabu cenili kołodzieje i lutnicy. Idealnie nadaje się do budowy osi, kół zębatych, maszyn, stylisk narzędzi oraz wyrobu instrumentów muzycznych. A ponieważ jest też gęste i kaloryczne, od wieków wykorzystywano je do ogrzewania domów (to u nas bodaj najlepsze drewno do kominka!). Produkowano też z niego potaż (czyli węglan potasu) potrzebny do wyrobu szkła i... mydła. Nie dziwi zatem, że tak mocne drzewo (według horoskopu celtyckiego) patronuje urodzonym 4-13 czerwca i 2-11 grudnia. Dzieli z nimi taką cechę jak odwaga, choć jego podopieczni bywają też artystami. Do ludzi spod znaku grabu należał Józef Piłsudski (ur. 5.12.1867 r.).

Na zdjęciu powyżej: Dwie formy grabu: strzyżony żywopłot w parku, a w tle drzewo w naturalnej postać

Grab pospolity nadaje się także do formowania bonsai

Doskonały do projektowania

Grab pospolity jest wdzięcznym materiałem dla projektanta zieleni, ponieważ bardzo dobrze znosi cięcie. Ogrodnicy odkryli to już przed wiekami. W historycznych założeniach parkowych epoki baroku napotykamy formowane grabowe szpalery, wysokie ściany boskietów (gabinetów ogrodowych) czy żywe labirynty. Ciekawym zastosowaniem grabów były tzw. bindaże - aleje z żywym zielonym sklepieniem. Powstawały w ten sposób, że drzewa sadzone po obu stronach ciągu komunikacyjnego łączono koronami (które były początkowo rozpinane na lekkiej konstrukcji) i regularnie przycinano. W dzisiejszych czasach grab nadal jest niezastąpionym tworzywem do budowania monumentalnych zielonych wnętrz. Wciąż też modne są strzyżone grabowe żywopłoty.

Na zdjęciu powyżej: Grab pospolity nadaje się także do formowania bonsai

Więcej o: