Gladiolus hybridus
Mieczyk ogrodowy (Gladiolus hybridus), zwany też gladiolą, to niezwykle dekoracyjna zielona roślina wieloletnia, nie zimująca w gruncie o pięknych kwiatach zebranych w okazałe kłosowe kwiatostany, których barwa zależy od odmiany rośliny.
Mieczyki to kwiaty słońca. Spośród 260 dziko rosnących gatunków jedynie dziesięć pochodzi z Eurazji, reszta - z południa Afryki. Średniowieczni rycerze nosili przy sobie ich zasuszone bulwy, uznając je za talizman zapewniający powodzenie w boju, a później stosowano je jako lekarstwo przyspieszające gojenie ran. Te militarne zastosowania wiążą się być może z łacińską nazwą Gladiolus wywodzącą się od słowa gladius oznaczającego miecz. Strzeliste mieczyki o silnie wydłużonych liściach przypominają go swym wyglądem.
Mieczyki należą do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae ). Na podmokłych łąkach polskiego Pogórza spotkamy dwa dziko rosnące gatunki - mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus ) i błotny (Gladiolus palustris ). Oba dorastają do 30 cm wysokości i mają kwiaty w kolorze lilaróż. Podlegają ścisłej ochronie gatunkowej.
Mieczyki ogrodowe mają łodygi nierozgałęzione i zgrubiałe u nasady, tworzą bulwy okryte suchymi łuskami. Liście mieczowate. Mieczyk ma kwiaty lejkowate, zebrane w szczytowe kłosy, wielobarwne o różnych plamkach i smugach w innym odcieniu, brzegi kwiatów mogą być gładkie, karbowane lub pofałdowane. Mieczyk ma również odmiany o kwiatach pełnych oraz formy Cristata, które mają na płatkach grzebieniaste narośla.
Mieczyki w ogrodzie osiągają wysokość od 30 do 120 cm.
Pierwsze afrykańskie mieczyki dotarły do Europy z Przylądka Dobrej Nadziei w 1750 r. W XIX w. zaczęto tworzyć nowe odmiany. Największy sukces odniósł belgijski ogrodnik Beddinghaus. W 1841 r. otrzymał okaz mieszańca międzygatunkowego Gladiolus x gandavensis , od którego pochodzą niemal wszystkie współcześnie uprawiane odmiany wielkokwiatowe. Protoplastą odmian o małych kwiatach jest mieczyk pierwiosnkowy (Gladiolus primulinus ), a odmian miniaturowych - Gladiolus nanus i Gladiolus tubergenii . Obecnie najbardziej popularne są odmiany mieszańców międzygatunkowych. Nie sposób wymienić wszystkich odmian mieczyków, bo wyjątkowo łatwo je krzyżować i ogrodnicy wciąż tworzą nowe. Rośliny mają różną wysokość, długość kłosa kwiatowego, kształt płatków, ale przede wszystkim - różne kolory. Niektóre mają inaczej zabarwioną gardziel, obwódkę czy pasek na płatkach.
Mieszańce wielkokwiatowe - kwiaty duże, od połowy lata do wczesnej jesieni, mogą potrzebować palikowania, wysokość 100-120 cm,
Mieszańce Butterfly (Mignon) - tworzą gęste kłosy, liczne kwiaty mają kontrastową gardziel, niektóre karbowane, kwitną od połowy do końca lata, wysokość 100-120 cm,
Mieszańce miniaturowe (Nanus) - gęste kłosy, kwitną od początku do połowy lata, wysokość 60-100 cm,
Mieczyki motylkowe - mieszańce
Kwiaty rozwijają w lipcu i sierpniu. Gladiole można też posadzić pod koniec maja lub na początku czerwca, wtedy zakwitną we wrześniu-październiku. Odmiany kwitnące w czerwcu lub lipcu osiągają wysokość 30-60 cm. Ich bulwy sadzi się na głębokości 6-8 cm, w odległości 10-12 cm od siebie. Odmiany późno kwitnące są wyższe i mają większe kwiaty. Ich bulwy sadzi się na głębokości 8-10 cm, w odległości 12-15 cm od siebie. Kwitną (zależnie od pory posadzenia bulw) od czerwca do października. Rozwinięte lub przekwitające kwiatostany należy ścinać wraz z pędem, nie naruszając liści. Im mniejsza bulwa, tym roślina zakwita później.
Aby mieczyki pięknie zakwitły, musimy dla nich wybrać naprawdę dobre stanowisko. Najlepiej czują się w miejscu ciepłym, słonecznym i zacisznym, gdyż na ogół są roślinami wysokimi i silniejsze podmuchy mogłyby je uszkodzić. Z tego też powodu warto przygotować dla nich podpory stabilizujące sztywne pędy. Mieczyki lubią żyzne, próchniczne, przepuszczalne, o obojętnym odczyni i umiarkowanie wilgotne podłoże - są wrażliwe i na zalanie, i na przesuszenie. Dobrze rosną na glebach rok wcześniej wymieszanych z obornikiem. W sezonie warto je dodatkowo dokarmiać nawozami wieloskładnikowymi. Mieczyki uprawia się w II roku po oborniku, z 6-7 letnią rotacją. Jaki wpływ ma wielkość bulwy na kwitnienie mieczyka? Duże bulwy potrafią wypuścić dwa pędy w kwiatami, ale nie są one wówczas bardzo okazałe.
Mieczyki ogrodowe można uprawiać w gruncie jak i również w donicach, na balkonie czy tarasie. Posadzone w gruncie sprawiają jednak mniej problemów w pielęgnacji. Bulwy mieczyków sadzi się od połowy kwietnia do połowy maja, umieszczając je na głębokości 6-10 cm . Aby przedłużyć okres kwitnienia, warto sadzić je w dwutygodniowych odstępach. Należy unikać sadzenia bulw w tym samym miejscu rok po roku, gdyż narażamy w ten sposób rośliny na zainfekowanie chorobami grzybowymi.
Bulwy mieczyków są jednoroczne. Co roku przybywa obok starej bulwy kilka bulw przybyszowych. Dopiero po dwóch, trzech latach uprawy będą gotowe do kwitnięcia .
Bulwy zastępcze odkażamy i sadzimy w IV i na początku V, na głębokość równą 3-krotnej wysokości bulw (10-15 cm), mniejsze bulwy przybyszowe sadzimy od III, na głębokość 4-5 cm. Wyższe odmiany wymagają palikowania. Mieczyki nie mogą pozostać na zimę w gruncie, gdyż źle znoszą niską temperaturę. Bulwy mieczyków wykopuje się po trzech, pięciu tygodniach od przekwitnięcia rośliny. Odmiany wczesne wykopuje się w połowie, zaś późne w końcu września. Nie można opóźniać tego terminu. Bulwy są bowiem wrażliwe na mróz. Mieczyki wykopujemy 2-3 tygodnie po przekwitnieniu (II połowa IX i X) i przenosimy do dobrze wentylowanych pomieszczeń z temperaturą 5oC. Następnie czyścimy je z łusek, liści oraz resztek pędów i oddzielamy bulwki przybyszowe (po 2-3 latach można z nich uzyskać nowe kwitnące rośliny). Bulwy układamy w ażurowych skrzynkach, przesypujemy suchym torfem i przechowujemy do wiosny w temperaturze 5-8°C. Warto pamiętać, że każda bulwa po kwitnieniu obumiera, pozostawiając kilka większych bulw potomnych (te zakwitną w następnym roku) i wiele drobnych.
Sadząc mieczyki w donicy, bulwy można umieszczać gęściej niż w gruncie (kwiaty należy częściej nawozić - wtedy nie będą aż tak bardzo konkurowały ze sobą o pokarm). Donica powinna być dosyć duża, z grubą warstwą drenażu na dnie (mieczyki nie znoszą stojącej wody). Ustawiamy ją w miejscu nasłonecznionym, ale osłoniętym od wiatru.
Rozmnażanie wegetatywne z bulwy zastępczej (mieczyki tworzą jednoroczne bulwy, które po okresie wegetacji zasychają i są zastępowane przez nowe) i z bulw przybyszowych. Rozmnażanie z nasion jest stosowane tylko w hodowli nowych odmian. Cięcie Przycinamy pędy po wykopaniu bulw na około 5 cm.
Podlewamy regularnie, dość obficie, słabym strumieniem wody. Mieczyki zasilamy nawozami do roślin kwitnących, przed sadzeniem i pogłównie.
Bakterioza mieczyka, twarda zgnilizna mieczyka, fuzarioza mieczyka, choroby wirusowe. Wciornastek mieczykowiec, rozkruszek korzeniowy, mszyce.
W jakich kolorach występują mieczyki? Gdzie je wykorzystujemy?
Mieczyki występują w tonacjach bieli, błękitu, czerwieni, fioletu, pomarańczu, różu, zieleni i żółci. Mieczyki można sadzić w grupach jednogatunkowych albo wmieszać pomiędzy inne rośliny. Na rabacie przeznaczmy im - z racji wzrostu - miejsce w głębi albo zapewnijmy towarzystwo wysokich bylin (liliowce, rudbekie, lilie, dzielżany, jeżówki). Obok można też sadzić szałwię omszoną, kępy funkii, kosmosy bądź heliotropy. Sadzimy od kilku do kilkunastu bulw w jednym miejscu. Rozkładając sadzenie na dwa, trzy tygodnie, znacznie przedłużymy okres kwitnienia. Roślina ozdobna uprawiana na szeroką skalę na kwiat cięty. Mieczyki uprawiane są również w grupach na rabatach i na balkonach w doniczkach.
