Ogród - Encyklopedia budowlana

Architekt krajobrazu

Specjalista zajmujący się urządzaniem ogrodów. Jego praca polega przede wszystkim na przygotowaniu projektu, na który może się składać: wybór roślin i ich rozmieszczenie, ukształtowanie terenu, drenaż, schemat systemu nawadniania i oświetlenia ogrodu, przebieg ścieżek i podjazdu, szczegółowy projekt oczka wodnego czy altany bądź innego elementu wyposażenia ogrodu, np. placu zabaw, boiska, grilla.

Architekt krajobrazu z reguły podejmuje się również wykonania wszystkich wynikających z projektu zadań, jak również konserwacji ogrodu.

Koszt usług architekta krajobrazu zależy głównie od wielkości ogrodu, zakresu robót, ale także od dostępności takich usług w danym rejonie Polski.

Altana

Lekka, zadaszona konstrukcja o ażurowych ścianach. Altana pozwala na wypoczynek wśród zieleni, nawet jeśli pada deszcz lub mocno grzeje słońce. Konstrukcja najczęściej wsparta jest na drewnianych słupkach ustawionych w narożnikach kwadratu, sześciokąta lub ośmiokąta. Drewniane elementy powinny być zabezpieczone impregnatem, którym można nadać drewnu dowolny kolor. Aby przedłużyć trwałość altany, słupy należy osadzić w metalowych kotwach nad gruntem.

Dobrze jest przynajmniej jedno przęsło wypełnić ażurową ścianką, która zapewni trochę izolacji od otoczenia. Dach altany najlepiej przykryć materiałem takim samym lub podobnym do zastosowanego na pokrycie budynku mieszkalnego, a podłogę wykończyć deskami lub nawierzchnią z kostki brukowej lub płyt kamiennych. Warto czasem zbudować jedną lub dwie murowane ściany i umieścić przy nich grill i blaty do przygotowania posiłków.

Basen ogrodowy

Zbiornik wodny do kąpieli powinien mieć długość 6-10 m oraz szerokość 3-5 m. Standardowe głębokości to: 1,2 m, 1,3 oraz 1,5 m.

Baseny mogą być ustawiane na powierzchni gruntu lub wkopane. Szczelność zbiornika najczęściej zapewnia folia przymocowana do konstrukcji z blach stalowych, drewna impregnowanego, betonu lub muru. Są też dostępne gotowe niecki z laminatu.

By zapewnić utrzymanie wody w czystości, konieczne jest wyposażenie zbiornika w filtr i pompę. Można też w nim zamontować: urządzenie do podgrzewania wody, osłonę, by woda wolniej się ochładzała, a także tzw. przeciwprądy, które umożliwiają pływanie nawet w bardzo małym basenie.

Cięcie krzewów

Skracanie i usuwanie wybranych pędów krzewu, nie tylko nie szkodzi roślinie, lecz wręcz działa uzdrawiająco i czyni ją bardziej dekoracyjną.

Systematycznie powinno się przeprowadzać cięcie regulujące, aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu roślin, nadać im foremny kształt i pobudzić do kwitnienia. Zależnie od terminu wykonywania tego zabiegu wyróżniamy dwie grupy krzewów:

grupa I (np.: tawuła drobna, pięciornik, róża) to krzewy, które zakwitają latem, ich cięcie regulujące wykonujemy co roku w marcu,

grupa II - należą do niej krzewy kwitnące wiosną (np.: forsycja, lilak, jaśminowiec). Należy je przycinać co dwa lata, zaraz po przekwitnięciu.

Jeśli chce się utworzyć żywopłot lub nadać roślinie inny kształt, przeprowadza się cięcie formujące.

Każdy krzew wymaga co kilka lat cięcia odmładzającego. Usuwa się wtedy pędy stare, uszkodzone i nadmiernie zagęszczające roślinę.

Chwasty

Zalicza się do nich rośliny niepożądane w ogrodzie. Zwalczać je można w następujący sposób:

Pestycydy

Substancje chemiczne stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych. W warunkach przydomowego ogrodu korzysta się najczęściej ze środków chwastobójczych - herbicydów, owadobójczych - insektycydów oraz grzybobójczych - fungicydów.

Pestycydy są bardzo skuteczne, pod warunkiem jednak, że zostaną dobrze dobrane (do konkretnego szkodnika, choroby czy chwastu) i zastosowane w odpowiednim terminie oraz stężeniu zalecanym w instrukcji preparatu. Bardzo ważne jest zachowanie środków ostrożności podczas wykonywania zabiegu z wykorzystaniem pestycydów, ponieważ łatwo nimi poparzyć rośliny, zniszczyć pożyteczne organizmy, zatruć wodę, a także zaszkodzić zdrowiu użytkowników ogrodu.

W ogrodach przydomowych stosuje się tylko pestycydy o III i IV stopniu toksyczności. Preparaty z grupy I i II są na tyle toksyczne, że do ich zakupu uprawnione są osoby po specjalnym przeszkoleniu.

Plac zabaw

Fragment ogrodu zagospodarowany z myślą o dzieciach.

Nawierzchnia powinna być bezpieczna, a więc amortyzować upadki maluchów. Najlepsze pod tym względem są: trawnik, podłoże z piasku, kory, drobnego żwiru rzecznego lub tworzywa.

Wyposażenie placu zabaw (huśtawki, zjeżdżalnie, domki na palach) powinno być dostosowane rozmiarami i wytrzymałością do wzrostu i wagi dziecka oraz wykonane z materiałów dobrej jakości. Jeżeli na takie konstrukcje używa się drewna, to musi być ono wygładzone i zaimpregnowane nietoksycznym preparatem (np. pokostem lnianym).

Piaskownicę warto wyposażyć w ruchomą pokrywę, aby zabezpieczyć piasek przed zanieczyszczeniami.

Zapewnienie atrakcyjnego placu zabaw dla dzieci pozwala ich opiekunom łatwiej znaleźć czas do odpoczynku. Trzeba jednak pamiętać, że dzieci muszą być stale "na oku"

Rozdrabniacze do gałęzi

To urządzenia elektryczne, w których silniki o mocy od 1600 W do 2500 W napędzają mechanizm:

tnący - w nich elementem rozdrabniającym jest obracający się nóż. Gałęzie i inne odpadki wkłada się do otworu wlotowego i lekko popycha;

tnąco-miażdżący - mają w korpusie zamontowany ślimak tnący lub walec nożowy, który podczas pracy wciąga jednocześnie gałąź do środka.

Tam, gdzie trzeba często wykonywać cięcie krzewów, rozdrabniacz przynosi wiele korzyści:

- uwalnia od wywozu gałęzi lub ich spalania,

- przekształca niepotrzebny materiał organiczny w cenny składnik kompostu,

- umożliwia wykorzystanie gałęzi do ściółkowania podłoża.

Strumień

Sztuczny ciek wodny, w którym woda krąży w zamkniętym obiegu. Strumień musi mieć uszczelnione koryto, dno uformowane ze spadkiem oraz pompę, która będzie tłoczyła wodę do jego początku.

Pompę instaluje się w oczku wodnym usytuowanym w najniższym miejscu cieku. Na podstawie różnicy wysokości między położeniem pompy a miejscem wypływu wody (źródłem) dobiera się pompę o odpowiednim parametrze określającym wysokość podnoszenia wody - Hmax.

Źródło, w którym bierze początek strumień, może być jego ważną częścią dekoracyjną lub być ukryte. Kaskadę buduje się zwykle z kamiennych głazów lub płyt tam, gdzie woda wpływa do końcowego zbiornika. Ma znaczenie estetyczne, ale i praktyczne, bo rozpryskując wodę, korzystnie ją natlenia.

Ściółkowanie podłoża

Polega na przykrywaniu gruntu wokół roślin materiałem, który chroni glebę przed: przemarzaniem, utratą wody, erozją i zachwaszczeniem.

Zastosowanie materiałów organicznych - takich jak: kora, wióry, słoma, nierozłożone liście drzew, kompost - niesie kolejne pożytki, bo poprawia strukturę gleby, a ponieważ ulegają one rozkładowi, dostarcza roślinom składników pokarmowych.

Jako ściółkę można też wykorzystać materiały nieorganiczne (np.: żwir, grys, keramzyt), które mogą stanowić dodatkowy element dekoracyjny. Okresowo (zimą) warto stosować włókninę, która rozciągnięta nad rabatą będzie chroniła przed mrozem i utratą wody zarówno glebę, jak i rośliny.

Śmietnik

Miejsce, w którym gromadzone są odpadki z gospodarstwa domowego: wyznaczenie go to obowiązek każdego właściciela domu. Najlepiej, jeśli śmietnik ma formę wnęki w ogrodzeniu. Dobrze jest wyposażyć go w dwie furtki - od ogrodu i od ulicy, co ułatwia odbieranie śmieci przez firmę wywozową także pod nieobecność gospodarzy.

Powinien mieć co najmniej 3 m2 powierzchni, aby zmieściły się w nim zarówno worki lub pojemniki na śmieci nieposegregowane, jak i te już rozdzielone na: makulaturę szkło, plastik.

Warto wykonać w śmietniku utwardzoną nawierzchnię, którą łatwo utrzymać w czystości i zbudować dach, aby śmieci były osłonięte przed deszczem, śniegiem i słońcem. Należy zadbać o wygląd konstrukcji, ale przesada w tym względzie nie jest wskazana.

Taras

Dodatkowy kawałek domu, choć to już prawie ogród. Tarasy mogą być:

na gruncie - wykończone trawą lub utwardzoną nawierzchnią,

nad gruntem - o konstrukcji drewnianej lub żelbetowej,

nad pomieszczeniami - taras jest wtedy także stropodachem i dlatego niezbędna jest warstwa izolacyjna, a jeśli pomieszczenie jest ogrzewane, to również ocieplenie.

Nawierzchnia tarasu musi być wykonana z materiału odpornego na ścieranie, mróz, zmiany temperatury, nienasiąkliwego i o szorstkiej powierzchni. Te warunki spełniają: terakota, gres, klinkier, płyty kamienne i betonowe, specjalnie przygotowane drewno oraz nawierzchnie z żywic syntetycznych.

Trawnik

Grunt pokryty strzyżoną trawą wprowadza poczucie ładu, eksponuje rośliny ozdobne, zapewnia bezpieczną nawierzchnię w miejscu zabawy i rekreacji, tworzy mikroklimat.

Aby mieć gęstą, soczystą murawę, trzeba starannie przeprowadzić wszystkie zabiegi podczas zakładania trawnika, a potem go regularnie pielęgnować.

Przygotowanie zaczyna się od usunięcia chwastów i innych zanieczyszczeń z gleby, a następnie użyźnienia jej nawozem mineralnym wymieszanym z torfem lub ziemią kompostową. Grunt pod trawnik musi być piaszczysto-gliniasty. Jest wtedy przepuszczalny dla wody i zatrzymuje składniki pokarmowe potrzebne trawie do wzrostu. Teren należy przekopać (najlepiej 2 razy), wyrównać i solidnie ubić. Nasiona wysiewa się równomiernie na grunt lekko wzruszony grabiami. Na zakończenie przysypuje się je cienką warstwą gleby, powierzchnię gruntu ubija i obficie podlewa.

Pielęgnacja polega przede wszystkim na regularnym koszeniu trawy kosiarką i nawadnianiu. Koniecznie, ale z mniejszą częstotliwością, stosuje się nawożenie, przeprowadza napowietrzanie gleby i zwalcza chwasty.

Utwardzona nawierzchnia

Powstaje po odpowiednim przykryciu gruntu: żwirem, tłuczniem, kostką brukową, cegłą klinkierową, otoczakami, płytami kamiennymi lub betonowymi. Poszczególne materiały można wykorzystać oddzielnie bądź je dowolnie ze sobą łączyć.

Podstawą uzyskania stabilnej i ładnej nawierzchni jest przygotowanie podłoża. Prace rozpoczyna się od wykonania wykopu, którego głębokość zależy od wybranego materiału oraz od tego, czy będą na tę nawierzchnię wjeżdżały samochody czy nie. Dno wykopu należy uformować ze spadkiem, następnie starannie ubić. Na traktach i placykach przeznaczonych tylko dla pieszych wystarczy wsypać 10-20-centymetrową warstwę piasku, dokładnie ją zagęścić i na niej układać materiał utwardzający. Jeżeli nawierzchnia ma być poddawana większym obciążeniom (samochody), konieczne jest utworzenie tzw. podbudowy z tłucznia, klińca lub żwiru. Ta warstwa powinna mieć od 20 do 40 cm grubości. Na podbudowie rozsypuje się 3-5-centymetrową warstwę podsypki z piasku lub wylewa się 5-7-centymetrową warstwę betonu (dla płyt kamiennych).

Wypełnianie przygotowanego wykopu rozpoczyna się od brzegów, które powinny być wykończone krawężnikiem.

Woliera

Ogrodowa budowla służąca jako schronienie dla ozdobnych ptaków trzymanych w niewoli.

Konstrukcja. Woliera powinna składać się z dwóch części: wybiegu otoczonego siatką oraz zamkniętego pomieszczenia, w którym ptaki nocują i spędzają zimę. Należy ją ustawić w zacisznym miejscu, osłoniętym od wiatru i zbyt ostrego słońca. Musi też zapewniać ptakom bezpieczeństwo przed drapieżnikami i gryzoniami. W tym celu stosuje się głębokie fundamenty, betonową podłogę lub siatkę rozłożoną na gruncie i szczelnie połączoną ze ścianami.

Wyposażenie. W wolierze muszą się znaleźć karmidła, poidła i żerdki, na których ptaki śpią i odpoczywają. Pomieszczenie na zimę powinno być ogrzewane i wyposażone w lampy doświetlające.

Włóknina

Materiał z tworzywa sztucznego przydatny do zakładania i pielęgnacji ogrodu. Rozróżniamy jej dwa rodzaje: geowłókninę i agrowłókninę.

Geowłókninę zakopuje się w gruncie, jako warstwę:

- oddzielającą różne rodzaje podłoża, np. żwir od piasku,

- filtrującą, aby gleba nie zanieczyszczała instalacji drenarskiej,

- ochronną, która zabezpiecza folię uszczelniającą np. zbiornik przed uszkodzeniem mechanicznym.

Agrowłókninę stosuje się do:

- ściółkowania gleby,

- zabezpieczenia roślin zimą i wczesną wiosną przed mrozem i wysuszającym wiatrem, a więc przed nadmiernym parowaniem.

Żywopłot

Rodzaj ogrodzenia utworzonego z posadzonych w rzędzie drzew i krzewów. Jeżeli żywopłot jest gęsty, wysoki albo z kolcami, to bardzo skutecznie zabezpiecza działkę przed intruzami. Jest to jednocześnie najlepsza bariera chroniąca posesję przed zanieczyszczeniem powietrza, pyłem, hałasem i podmuchami wiatru, a ponadto żywopłot stanowi atrakcyjny, zielony element ogrodu.

Żywopłot może składać się z drzew i krzewów rosnących swobodnie (żywopłot nieformowany) lub z takich, które będą przycinane (formowany). Regularne cięcie sprawia, że rośliny wypuszczają więcej pędów i zielona bariera się zagęszcza. Decydując się na cięcie krzewów, trzeba wybrać odpowiednią porę, aby w miarę możliwości nie pozbawiać rośliny dekoracyjnych kwiatów.

Wzdłuż ruchliwej drogi lepiej utworzyć żywopłot z roślin liściastych, a nie iglastych. Liście bowiem jesienią opadają, co oznacza, że wiosną roślina może pochłaniać zanieczyszczenia od nowa.