Zachowek
Dowiedziałem się od krewnych, że ojciec zamierza mnie wydziedziczyć, a cały swój majątek chce przepisać na jednego z kuzynów. Czy to jest zgodne z prawem? Janusz M.
Spadkodawca ma możliwość dowolnego rozporządzenia swoim majątkiem - nie musi go przekazywać członkom rodziny. Jeśli taka jest jego wola, może go przepisać innej osobie, spokrewnionej lub obcej, albo na przykład fundacji czy stowarzyszeniu, których cele popiera.
Wysokość zachowku
Najbliższej rodzinie (małżonek, dzieci) pominiętej przy podziale spadku, należy się zachowek. Jest to połowa tego, co przypadłoby potencjalnemu spadkobiercy, gdyby nie było testamentu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pominięty członek rodziny jest małoletni albo trwale niezdolny do pracy - wówczas zachowek wynosi dwie trzecie przypadającej ustawowo na niego części majątku.
Zachowek mają obowiązek wypłacić ci, którzy majątek odziedziczyli.
Zachowek od spadkobierców wskazanych w testamencie można dostać w pieniądzu, ale także można się zgodzić na przekazanie z tego tytułu nieruchomości lub też innych przedmiotów, takich jak dzieła sztuki czy biżuteria.
Warto tu podkreślić, że na poczet zachowku zalicza się darowizny, które wcześniej dostała osoba uprawniona do zachowku od spadkodawcy (na przykład pieniądze otrzymane na kupno mieszkania czy też nieruchomość). O wartość dokonanych darowizn zachowek jest pomniejszony.
Z pomocą sądu
Jeśli spadkobiercy nie kwapią się z uregulowaniem należności, należy wystąpić na drogę sądową. Na wystąpienie do sądu przeciwko spadkobiercom o wypłatę zachowku są trzy lata, licząc od daty ogłoszenia testamentu. Warto zaznaczyć, że jeśli spadkobiercy nie uchylają się od wypłacenia zachowku, można rzecz załatwić polubownie, bez angażowania sądu, zawierając stosowną umowę, najlepiej w formie aktu notarialnego. Można też, po wniesieniu sprawy do sądu, zawrzeć przed nim ugodę.
Wydziedziczenie
Całkowite pozbawienie praw do majątku, czyli wydziedziczenie, będzie możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach. Ma to miejsce wówczas, gdy spadkodawca w testamencie pozbawi swoich zstępnych również prawa do zachowku. Może to jednak uczynić tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego - jest na przykład nałogowym hazardzistą, narkomanem lub alkoholikiem;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwo umyślne - może dotyczyć zarówno osoby spadkodawcy, jak i osób mu bliskich (innych członków rodziny, jak i konkubiny/konkubenta) - powinno być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, natomiast obraza czci nie musi być karana; bardziej chodzi tu o wystąpienia publiczne i pewne zachowania: obrazę słowną lub czynem albo nieobyczajnym gestem;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych - nie pomaga w trudnych sytuacjach życiowych, nie zapewnia opieki w czasie choroby, nie utrzymuje kontaktów z rodziną.
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z testamentu - trzeba ją zatem umieścić w jego treści.
Istotnym jest, że wydziedziczenie syna nie może dotknąć wnuków, chyba że również ich zachowanie było naganne, ale wtedy dla odsunięcia od schedy również te wnuki dziadek musiałby wydziedziczyć. Jeżeli wydziedziczony ma dzieci lub wnuki, prawo do zachowku przechodzi na nich (art. 1011 k.c.). Prawo nie zezwala więc, by wnuki były karane za winy rodziców.
Jeżeli wydziedziczony uważa, iż spadkodawca nie miał do tego powodów, może wystąpić przeciwko spadkobiercy do sądu o wypłacenie mu zachowku. W takiej sytuacji dopuszczalność wydziedziczenia będzie oceniał sąd.
Przebaczenie
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Przebaczenie nie musi mieć żadnej określonej formy - może być to forma ustna (wówczas należy mieć świadków na tę okoliczność), pisemna, dorozumiana (poprzez odwołanie testamentu) lub poprzez zmianę testamentu.
Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych - był ubezwłasnowolniony, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem (będzie to na przykład czas remisji w trakcie choroby psychicznej).
Wysokość zachowku
Najbliższej rodzinie (małżonek, dzieci) pominiętej przy podziale spadku, należy się zachowek. Jest to połowa tego, co przypadłoby potencjalnemu spadkobiercy, gdyby nie było testamentu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pominięty członek rodziny jest małoletni albo trwale niezdolny do pracy - wówczas zachowek wynosi dwie trzecie przypadającej ustawowo na niego części majątku.
Zachowek mają obowiązek wypłacić ci, którzy majątek odziedziczyli.
Zachowek od spadkobierców wskazanych w testamencie można dostać w pieniądzu, ale także można się zgodzić na przekazanie z tego tytułu nieruchomości lub też innych przedmiotów, takich jak dzieła sztuki czy biżuteria.
Warto tu podkreślić, że na poczet zachowku zalicza się darowizny, które wcześniej dostała osoba uprawniona do zachowku od spadkodawcy (na przykład pieniądze otrzymane na kupno mieszkania czy też nieruchomość). O wartość dokonanych darowizn zachowek jest pomniejszony.
Z pomocą sądu
Jeśli spadkobiercy nie kwapią się z uregulowaniem należności, należy wystąpić na drogę sądową. Na wystąpienie do sądu przeciwko spadkobiercom o wypłatę zachowku są trzy lata, licząc od daty ogłoszenia testamentu. Warto zaznaczyć, że jeśli spadkobiercy nie uchylają się od wypłacenia zachowku, można rzecz załatwić polubownie, bez angażowania sądu, zawierając stosowną umowę, najlepiej w formie aktu notarialnego. Można też, po wniesieniu sprawy do sądu, zawrzeć przed nim ugodę.
Wydziedziczenie
Całkowite pozbawienie praw do majątku, czyli wydziedziczenie, będzie możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach. Ma to miejsce wówczas, gdy spadkodawca w testamencie pozbawi swoich zstępnych również prawa do zachowku. Może to jednak uczynić tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego - jest na przykład nałogowym hazardzistą, narkomanem lub alkoholikiem;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwo umyślne - może dotyczyć zarówno osoby spadkodawcy, jak i osób mu bliskich (innych członków rodziny, jak i konkubiny/konkubenta) - powinno być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, natomiast obraza czci nie musi być karana; bardziej chodzi tu o wystąpienia publiczne i pewne zachowania: obrazę słowną lub czynem albo nieobyczajnym gestem;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych - nie pomaga w trudnych sytuacjach życiowych, nie zapewnia opieki w czasie choroby, nie utrzymuje kontaktów z rodziną.
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z testamentu - trzeba ją zatem umieścić w jego treści.
Istotnym jest, że wydziedziczenie syna nie może dotknąć wnuków, chyba że również ich zachowanie było naganne, ale wtedy dla odsunięcia od schedy również te wnuki dziadek musiałby wydziedziczyć. Jeżeli wydziedziczony ma dzieci lub wnuki, prawo do zachowku przechodzi na nich (art. 1011 k.c.). Prawo nie zezwala więc, by wnuki były karane za winy rodziców.
Jeżeli wydziedziczony uważa, iż spadkodawca nie miał do tego powodów, może wystąpić przeciwko spadkobiercy do sądu o wypłacenie mu zachowku. W takiej sytuacji dopuszczalność wydziedziczenia będzie oceniał sąd.
Przebaczenie
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Przebaczenie nie musi mieć żadnej określonej formy - może być to forma ustna (wówczas należy mieć świadków na tę okoliczność), pisemna, dorozumiana (poprzez odwołanie testamentu) lub poprzez zmianę testamentu.
Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych - był ubezwłasnowolniony, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem (będzie to na przykład czas remisji w trakcie choroby psychicznej).
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16 poz. 93 z 1964 r. ze zmianami).
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
>
Skomentuj:
Zachowek