Jak wybrać kominek do domu?

Co przemyśleć przed decyzją o zakupie?

Ogień towarzyszy nam od zawsze. Z czasem dzięki odpowiednim rozwiązaniom technicznym został ujarzmiony w kominku, więc możemy go bezpiecznie wykorzystywać do ogrzewania pojedynczych pomieszczeń, a nawet całego domu. Na rynku znajdziemy wiele różnych modeli, ale zanim kupimy odpowiednie urządzenie, należy dokładnie przemyśleć wiele kwestii i najlepiej zrobić to jeszcze na etapie projektowania budynku.

Jaką rolę ma pełnić kominek?

Jednym z najważniejszych zagadnień jest ustalenie, czy kominek ma być głównym czy jedynie uzupełniającym źródłem ciepła, a jeśli głównym - to czy lepiej wybrać wkład powietrzny, czy może z płaszczem wodnym. Przeanalizujmy zalety i wady obu tych opcji. Warto też sprawdzić, jakie wyposażenie oraz sterowanie najlepiej wybrać, aby ułatwić sobie obsługę wkładu. Nie można też zapomnieć o kominie (powinien on mieć odpowiednią średnicę i wysokość, a także zostać wybudowany z właściwych materiałów, odpornych na wysoką temperaturę), doprowadzeniu powietrza do spalania oraz o miejscu na opał.
A potem, by kominek sprawiał nam radość i by toczyło się wokół niego życie rodzinne i towarzyskie, pamiętajmy o jego bezpiecznej eksploatacji.

Kominek otwarty

Biorąc pod uwagę budowę kominka, do wyboru mamy dwa rozwiązania - model otwarty lub zamknięty.

Kominek otwarty pełni głównie funkcję dekoracyjną, gdyż większość ciepła, które powstaje z płonącego drewna, ulatuje kominem. Jego sprawność jest więc niewielka, a zużycie drewna większe niż przy wkładzie zamkniętym. Palenisko może być umieszczone na środku pomieszczenia lub przy ścianie bądź w narożniku i obudowane na przykład cegłami. Im obudowa jest większa i masywniejsza, tym więcej ciepła może zakumulować i dłużej, po wygaśnięciu ognia, może go oddawać do otoczenia.

Kominek zamknięty

Wkład kominkowy z zamkniętą komorą spalania to palenisko zbudowane ze stali lub żeliwa i szkła. Aby wkład zapewnił nam odpowiednią ilość ciepła, należy określić jego moc. Producenci najczęściej podają moc maksymalną, czyli energię, jaka jest wprowadzana do paleniska wraz z paliwem, wyliczoną z jego kaloryczności i podzieloną przez czas spalania. Nie uwzględniają przy tym na przykład gorszej jakości opału i innych czynników, które mają wpływ na rzeczywistą wartość tego parametru. Dlatego należy pytać o moc nominalną urządzenia. Do obliczenia mocy stosuje się specjalny wzór, ale szacunkowo przyjmuje się, że 1 kW mocy kominka wystarczy na ogrzanie 10 m2 pomieszczenia o wysokości 2,5 m. Jeśli mamy dom o powierzchni 100 m2, to aby w całości ogrzewać go kominkiem, potrzebujemy wkładu o mocy co najmniej 10 kW.

Kominki stalowe

To najtańsze urządzenia, zbudowane z kilku płyt, skręconych ze sobą za pomocą śrub. Uszczelnienia między płytami są wykonane z odpornej na wysoką temperaturę, elastycznej masy, która zapobiega wydostawaniu się dymu i ognia poza obudowę kominka. Niestety, po kilku sezonach uszczelnienie to trzeba wymieniać, ponieważ się wykrusza. W droższych wkładach płyty połączone ze sobą za pomocą spawów.

Wzornictwo tego typu kominków jest mniej wyszukane niż żeliwnych, ale za to nie ma ograniczeń co do ich kształtu - możemy mieć wkład kwadratowy, prostokątny, okrągły, eliptyczny.

jak wydłużyć trwałość stalowego wkładu kominkowego?

Rozgrzana stal stygnie szybciej niż żeliwo. Aby opóźnić ten proces i wydłużyć trwałość stalowego wkładu kominkowego, producenci zazwyczaj wykładają wnętrze paleniska specjalnymi płytami szamotowymi albo wermikulitowymi.

Kominki żeliwne

Odlewane są w całości lub skręcane z dopasowanych do siebie płyt żeliwnych. Jednolity odlew trudniej jest wykonać, ale jeśli zostanie to poprawnie zrobione, to taki wkład nie rozszczelni się na złączeniach poszczególnych jego elementów. Kominek żeliwny skręcany to nic innego, jak kilka połączonych ze sobą - za pomocą śrub - elementów a wszystkie miejsca złączeń uszczelniane są masą odporną na wysokie temperatury. Niestety, z biegiem czasu się wykrusza, dlatego powinna być uzupełniana.

Co jeszcze trzeba wiedzieć o kominku żeliwnym?

Rozgrzany żeliwny wkład długo stygnie i oddaje ciepło nawet po wygaśnięciu ognia. Ponieważ jest ciężki, to miejsce, w którym będzie zamontowany, powinno mieć solidną podstawę. Jeśli będzie to podłoga na gruncie, to pod kominkiem powinna być zbrojona płyta betonowa, a jeśli kominek będzie stał na stropie, to należy go wcześniej przygotować na spore obciążenie.

Obudowa kominka

W obudowie ukrywamy to, czego nie chcemy widzieć, czyli wszystkie przyłącza, rury, kable sterowników. Możemy wybrać obudowę gotową lub wykonać ją samodzielnie, wykorzystując płyty gipsowo-kartonowe odporne na ogień i wysoką temperaturę, specjalne płyty krzemionowo-wapienne, cegłę lub kamień. Najprostsza w realizacji jest obudowa z płyt gipsowo-kartonowych, ale należy ją zaizolować termicznie ze wszystkich stron, żeby nadmiernie się nie nagrzewała. Do tego celu stosuje się płyty z wełny mineralnej o grubości 20 lub 30 mm, pokryte z jednej strony folią aluminiową. U góry obudowy, pod sufitem powstaje tzw. komora dekompresyjna, czyli wolna, oddzielona izolacją termiczną przestrzeń, która ma za zadanie osłonić strop przed nadmiernym nagrzewaniem się. Jeśli zdecydujemy się na obudowę z płyt krzemionowo-wapiennych, to nie trzeba wykonywać izolacji z wełny mineralnej, gdyż tego typu płyty pełnią zarówno funkcję konstrukcyjną, jak i izolacyjną.

Na jakie elementy wyposażenia zwrócić uwagę?

Okładziny

Podczas wybierania wkładu kominkowego warto zwrócić uwagę na jego wyposażenie, niektóre jest konieczne, inne zapewnia jego wygodną obsługę, a jeszcze inne zwiększa sprawność działania.
Okładziny z wermikulitu lub szamotu - mają one postać płyt lub cegieł i zapewniają optymalne warunki do spalania opału, gdyż ograniczają przenikanie ciepła z paleniska na zewnątrz do otoczenia. Tym samym podwyższają we wkładzie temperaturę, a w efekcie jego wnętrze oraz szyba dłużej pozostają czyste. Wermikulit jest dobrym, choć kruchym izolatorem ciepła, więc trzeba o tym pamiętać, dokładając polana. Szamot zaś jest odporny na zmiany temperatury i dobrze akumuluje ciepło.

Na jakie elementy wyposażenia zwrócić uwagę?

Popielnik

Nie jest obowiązkowym elementem wkładu. W modelach, które go nie mają, palenisko umieszczone jest nieco niżej. Od dna kominka do krawędzi szyby jest około 5-7 cm. To miejsce, gdzie zbiera się popiół. Należy co kilka dni wybierać go łopatką lub odkurzaczem. W kominkach z popielnikiem na środku dna mamy ruszt, przez który do kominka wpływa powietrze, potrzebne do spalania. Przez ten sam ruszt, do umieszczonego pod nim popielnika, trafia popiół. Po wygaszeniu kominka wystarczy wyciągnąć popielnik. Może być on jednak przeszkodą w zabudowie kominka, bo konieczność jego opróżniania ma wpływ na to, jaki rodzaj obudowy wkładu wybierzemy.

Na jakie elementy wyposażenia zwrócić uwagę?

Deflektor

To najczęściej płyta szamotowa, stalowa albo wermikulitowa, umieszczona nad paleniskiem, przy wylocie spalin. Ma on za zadanie "zawrócić" część spalin z powrotem do paleniska, aby dopaliły się i proces spalania był bardziej efektywny.

Drugim zadaniem jest podniesienie temperatury w komorze kominka. Dzięki temu wzrasta znacznie sprawność spalania, a tym samym ograniczona zostaje ilość sadzy ulatującej kominem. Deflektor montowany jest jednak najczęściej tylko w droższych wkładach.

Na jakie elementy wyposażenia zwrócić uwagę?

Dopływ powietrza

Najlepszym rozwiązaniem jest dostarczenie powietrza z zewnątrz wprost do paleniska za pomocą kanału nawiewnego (potrzeba co najmniej 10 m3 powietrza na 1 kW mocy wkładu). Aby to było możliwe, wiele kominków wyposażonych jest już fabrycznie w specjalny króciec, który znajduje się najczęściej na dole lub z tyłu jego korpusu.

Do wykonania kanału nawiewnego wykorzystuje się rury elastyczne z aluminium lub płaskie przewody z blachy ocynkowanej o przekroju prostokąta. We wnętrzu kanału znajduje się zwykle przepustnica, którą możemy regulować ilość dopływającego powietrza do wkładu kominka.

Na jakie elementy wyposażenia zwrócić uwagę?

Szyba

Może być zamontowana z jednej, dwóch albo trzech stron wkładu. Stosuje się szyby płaskie, zaokrąglone lub pryzmatyczne. Wybór kształtu i liczby przeszkleń zależy od miejsca montażu kominka oraz naszych oczekiwań. Więcej szyb to lepszy widok na płonące drewno i więcej ciepła przekazanego przez promieniowanie (około 25%, gdy szyba jest płaska) do pomieszczenia, w którym stoi kominek.

Na co zwrócić uwagę przed zakupem?

Przy zakupie kominka warto zwrócić uwagę na szybę pirolityczną, która pokryta jest od wewnątrz specjalnym środkiem. Ułatwia on wypalanie się zgromadzonego na niej osadu, dzięki czemu nie trzeba jej tak często czyścić. Niektóre wkłady mają tzw. system czystej szyby - są to skierowane na szybę dysze, którymi powietrze z zewnątrz wpływa do paleniska. Odpycha ono dym i sadzę od szyby, co pomaga zachować ją w czystości.
Drzwiczki kominka mogą się otwierać w lewo, w prawo lub mogą być unoszone w górę. Wygląda to bardzo efektownie i nowocześnie. Ale wadą takiego mechanizmu jest to, że aby drzwiczki miały gdzie się chować, obudowa takiego wkładu nie może się zwężać u góry i musi być dość wysoka.