Ekologia nie tylko dla korzyści. Polacy coraz częściej wybierają zielone działania z przekonania

Motywacja oparta na idei, nie tylko na zysku

W ogólnopolskim badaniu panelowym Ariadna respondenci zostali zapytani, co skłoniłoby ich do oddania zużytego oleju spożywczego. Najczęściej wskazywano na konkretne nagrody – nową butelkę oleju (33%) i rabat na zakupy (32%). Jednak na podobnym poziomie pojawiły się też odpowiedzi wskazujące na niematerialne motywacje, jak sadzonki drzew (29%) czy satysfakcja z działania na rzecz środowiska (29%). Dodatkowo, 24% osób zainteresowałoby się możliwością zbierania punktów w aplikacji, które można wymienić na ekologiczne nagrody – co sugeruje, że dla wielu istotna jest nie sama nagroda, ale jej wpływ na otoczenie.

Raport „Ziemianie Atakują” również potwierdza ten trend: 33% Polaków uważa, że drobne zmiany mają znaczenie, 64% naprawia przedmioty, by służyły dłużej, a ponad 75% stara się wykorzystywać rzeczy jak najdłużej. To dowód, że rośnie znaczenie codziennych, praktycznych wyborów nad spektakularnymi gestami.

– To właśnie na tej idei opiera się projekt Olejomaty – pierwsze w Polsce urządzenia umożliwiające selektywną zbiórkę zużytego oleju kuchennego – mówi Małgorzata Rdest, pomysłodawczyni projektu. – Jeszcze niedawno trzeba było zachęcać ludzi do działań ekologicznych za pomocą rabatów czy gadżetów. Dziś wystarczy, że cel jest jasny, a działanie proste – wtedy ludzie sami podejmują działanie, bez oczekiwania na nagrodę.

CSR: z obietnic do realnych efektów

Choć wiele firm traktuje działania ekologiczne jako element strategii wizerunkowej, oczekiwania konsumentów i pracowników wyraźnie się zmieniają – coraz większy nacisk kładzie się na rzeczywisty wpływ i konkretne wyniki. Deklaracje bez pokrycia stają się łatwym celem krytyki. Według raportu Deloitte z 2025 roku, aż 70% przedstawicieli generacji Z i 71% millenialsów bierze pod uwagę zieloną politykę firmy przy wyborze pracy. Co piąta osoba z tej grupy już zmieniła lub planuje zmienić branżę z powodu troski o klimat. Ponad połowa przedstawicieli młodszych pokoleń aktywnie domaga się od pracodawców działań proklimatycznych.

W efekcie firmy coraz częściej podejmują konkretne, mierzalne inicjatywy, takie jak:

• IKEA, która umożliwia naprawę i zwrot mebli, wspierając gospodarkę obiegu zamkniętego,
• Too Good To Go, której działalność opiera się na ograniczaniu marnowania żywności,
• LPP, które prowadzi zbiórki używanej odzieży z przejrzystym systemem dalszego przetwarzania,
• Nestlé i Danone, testujące oznaczenia pokazujące ślad węglowy produktu, pozwalające konsumentom podejmować świadome decyzje.

Wspólnym mianownikiem tych działań jest transparentność i możliwość ich realnego zweryfikowania – co odpowiada na potrzeby coraz bardziej świadomych klientów.

Od zużytego oleju do drzewa – konkretna ekologia

Odpowiadając na rosnące oczekiwania, inicjatywa Olejomaty stworzyła system, w którym użytkownicy za każdą oddaną butelkę oleju mogą zbierać punkty, wymieniane m.in. na posadzenie drzewa. Ta możliwość powstała we współpracy z Posadzimy.pl, organizacją zajmującą się zalesianiem terenów zdegradowanych.

– Łączymy technologię z realnym działaniem – mówi Małgorzata Rdest. – Dajemy użytkownikom nie tylko korzyści, ale i możliwość zobaczenia konkretnego efektu swoich działań. Ludzie coraz częściej pytają nie tylko „co z tego będę miał?”, ale też „co mogę zmienić?”.

– Według naszych szacunków, planowany las o powierzchni około 1 110 m² może pochłonąć nawet 6 ton CO₂ rocznie i dostarczyć tlen dla 670 osób – dodaje Natalia Geming z Posadzimy.pl. – To dane przybliżone, ale pokazujące potencjał codziennych, powtarzalnych działań.

Ekologia oparta na rozsądku

Posadzimy.pl współpracuje obecnie z ponad 1000 partnerów – od szkół po duże firmy – sadząc drzewa m.in. na terenach poprzemysłowych i pogorzeliskach. Ich działania to przykład praktycznego podejścia do ekologii – z jednej strony osiągalnego, z drugiej – dającego widoczne rezultaty.

Choć same w sobie nie rozwiążą globalnych problemów klimatycznych, stanowią przykład nowego podejścia do zrównoważonego rozwoju – opartego na skuteczności, nie na haśle. Jeśli coraz więcej konsumentów rzeczywiście kieruje się przekonaniem zamiast czysto ekonomiczną motywacją, może to być kluczowy moment zmiany zarówno w podejściu firm, jak i całej kulturze konsumpcji.

O projekcie Olejomaty

Olejomaty to rewolucyjny system pozwalający na stworzenie na poziomie gmin, miast oraz innych jednostek organizacyjnych sieci punktów z maszynami, do których lokalna społeczność może oddawać zużyty olej spożywczy (UCO). Projekt ten przyniesie znaczący wzrost poziomu recyklingu i odzysku z odpadów na poziomie samorządowym i ogólnokrajowym. Na system ten składają się specjalne maszyny, ale także innowacyjne butelki, interaktywna aplikacja mobilna, procesy logistyczne, procesy recyklingu i raportowania, a także szeroko zakrojone działania edukacyjne i promocyjne w tym flagowy projekt EMKA Oil – „Olej zdasz, drzewko masz!”.

Źródła: 

[1] Badanie “Nie olewaj, zlewaj” przeprowadzono na Ogólnopolskim Panelu Badawczym Ariadna na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej liczącej N=1129 osób. Termin realizacji: maj 2025
[2]  Raport „Ziemianie Atakują 2024” powstał na podstawie badania zrealizowanego przez Kantar na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej liczącej N=1101 osób. Termin realizacji: sierpień 2024
[3] https://www.deloitte.com/content/dam/assets-shared/docs/campaigns/2025/2025-genz-millennial-survey.pdf