Izolacja termiczna domu - czym ocieplić?

Dla izolacyjności cieplnej przegrody nie ma większego znaczenia, jaki materiał zastosujemy, jeśli mają one zbliżoną wartość współczynnika przewodzenia ciepła lambda. Wtedy największy wpływ na wartość współczynnika U będzie miała grubość wybranego ocieplenia. Aby wyznaczyć współczynnik przenikania ciepła U danej przegrody – dachu, ściany czy podłogi na gruncie – trzeba znać współczynniki przewodzenia ciepła l poszczególnych materiałów, z których jest ona zbudowana oraz warstw je ocieplających, a także grubości warstw wszystkich użytych materiałów konstrukcyjnych, izolacyjnych i wykończeniowych. Przy określaniu wartości U uwzględnia się również ewentualne mostki termiczne.

Fundamenty - czym ocieplać?

Izolacja termiczna domu od strony gruntu jest równie ważne jak odpowiednia izolacja ścian czy dachu. Bezpośredni kontakt z gruntem sprawia, że może ono stać się dużym mostkiem cieplnym.

W warunkach technicznych nie ma mowy o współczynniku ścian fundamentowych. Jest podana jedynie wartość współczynnika przenikania ciepła U podłogi na gruncie i stropu nad pomieszczeniem nieogrzewanym (nad piwnicą). Nie może być ona większa niż 0,3 W/(m²K) w przypadku podłogi i 0,25 dla stropu.

Ściana fundamentowa ocieplona od zewnątrz. Obecnie ściany fundamentowe ociepla się przede wszystkim od strony zewnętrznej płytami z twardego styropianu – polistyrenu ekspandowanego (EPS) albo doskonale sprawdzających się w kontakcie z wilgocią –płyt  z polistyrenu ekstrudowanego (XPS).

Styropian jest najpopularniejszym izolatorem. To materiał trwały, odporny na krótkotrwałe zawilgocenie, ale wrażliwy na działanie promieniowania UV (wystawiony na bezpośrednie działanie słońca, po pewnym czasie starzeje się i kruszy). Za stosowaniem styropianu przemawiają jego dobre właściwości cieplne: płyty mają współczynnik l na poziomie 0,030-0,045 W/(mK). Jeśli zależy nam na cienkiej warstwie, odporności na zawilgocenie i uszkodzenia,  zaleca się stosować płyty XPS.

Kilkucentymetrowe ocieplenie osłaniane jest arkuszami folii tłoczonej lub zbrojonej – dla ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi, gryzoniami oraz korzeniami drzew. Przy takim rozwiązaniu izolacja termiczna ścian fundamentowych łączy się z ociepleniem dwuwarstwowych ścian zewnętrznych parteru, są więc lepiej chronione przed kontaktem z zamarzniętym gruntem.

Ściana fundamentowa ocieplona od wewnątrz. Dawniej izolowano ściany fundamentowe od strony gruntu płytami styropianu o grubości 4-5 cm. Takie rozwiązanie nie jest zbyt dobre (ewentualnie dopuszczalne przy ścianach jednowarstwowych), bo przez dolną część ściany parteru i górną ściany fundamentowej ciepło i tak ucieka do gruntu.

Ściana fundamentowa ocieplona w środku. Taki rodzaj ścian fundamentowych stosuje się w przypadku budowy ścian trójwarstwowych, w których każda z warstw jest odwzorowana w fundamencie.

Podłoga na gruncie. Wykonywana w domach niepodpiwniczonych wymaga ułożenia termoizolacji, która ograniczy uciekanie ciepła z domu do chłodnego gruntu. Rodzaj materiału izolacyjnego oraz kolejność ułożenia poszczególnych warstw są uzależnione od zastosowanych rozwiązań. Zwykle do ocieplania podłóg używa się styropianu o grubości około 15 cm, twardszego niż ten wykorzystywany do izolacji ścian zewnętrznych. Abyśmy jednak stracili jak najmniej ciepła, podpodłogową izolację można zwiększyć do 20 cm.

Do ocieplenia podłogi na gruncie można wybrać kruszywo z keramzytu. Ma on nieco gorsze właściwości izolacyjne niż styropian, więc potrzebna jest warstwa 40-50 cm.

Płyta fundamentowa. Izolacja termiczna domu wykonywana jest w tym miejscu z płyt twardego styropianu albo polistyrenu ekstrudowanego, który ma większą odporność na ściskanie. Zwykle stosuje się płyty o łącznej grubości 20-30 cm, ułożone w dwóch warstwach na zakładkę, żeby połączenia nie wypadały w tych samych miejscach. Jeśli pod płytą fundamentową ma być umieszczony gruntowy zasobnik ciepła, można zrezygnować z grubej warstwy styropianu, układając 15-20 cm. W strefie brzegowej płyty styropianowe układa się pionowo lub stosuje specjalne kształtki, dzięki czemu nie tworzą się mostki cieplne.

Ściany - czym ocieplać?

Jednym z najważniejszych parametrów ścian zewnętrznych jest ich izolacyjność termiczna, określana za pomocą współczynnika przenikania ciepła U (im niższy, tym cieplejsza ściana). Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2017 r. wynosi on nie więcej niż 0,23, a docelowo, w 2021 r., nie będzie mógł przekroczyć 0,20 W/(m²K).

Ściany dwuwarstwowe. To mur i ocieplenie. Od zewnątrz ścianę wykańcza się na mokro – czyli tynkiem cienkowarstwowym (w systemie ETICS) lub na sucho – okładziną elewacyjną mocowaną do rusztu przytwierdzonego do muru. Zdecydowana większość budowanych obecnie ścian jest ocieplana i wykańczana w systemie ETICS ze styropianem. Decydując się na tę metodę, trzeba pamiętać, że kluczem do sukcesu jest stosowanie jednego systemu ociepleń.

Grubość ocieplenia zawsze podana jest w projekcie (i zazwyczaj dostosowana do wymagań dotyczących minimalnej wartości współczynnika przenikania ciepła U). Minimalna grubość termoizolacji jest podana w każdym projekcie. Aby mieć cieplejszą ścianę, można dodać kilka centymetrów ocieplenia, jednak ze względów technicznych i architektonicznych nie należy przesadzać. Trzeba też pamiętać, że w ścianie z bardzo grubą warstwą ocieplenia inaczej osadzać się okna (wsuwa się je w warstwę izolacji). W praktyce ocieplenie ścian domów zwykle nie przekracza 20 cm. Oczywiście jego grubość jest większa w domach energooszczędnych i pasywnych (do 40 cm).

W ścianach dwuwarstwowych łatwo jest uzyskać niską wartość współczynnika przenikania ciepła U, odpowiednio zwiększając grubość ocieplenia. To właśnie ono ma bowiem największy wpływ na ich izolacyjność termiczną.

Ściany trójwarstwowe. Między warstwą nośną a elewacyjną mają ocieplenie grubości 10-15 cm, najczęściej z wełny. Zarówno wełna skalna (kamienna), jak i szklana są dobrymi izolatorami: współczynnik l tego materiału wynosi 0,030-0,040 W/(mK).

Produkty z wełny mineralnej bardzo dobrze sprawdzają się jako izolacja akustyczna i przeciwpożarowa. Im większy ciężar właściwy wyrobu, tym większą ma on zdolność do pochłaniania dźwięków. Ciężar też bezpośrednio wpływa na pojemność cieplną zaizolowanej przegrody i związaną z tym lepszą ochronę wnętrza domów przed nagrzewaniem przez słońce.

Styropian grafitowy – maksymalne ocieplenie ścian w cenie tradycyjnego styropianu

Krzysztof Krzemień, dyrektor techniczny w firmie TERMO ORGANIKA

Jeśli porównamy koszty zakupu 1 m² izolacji, styropian grafitowy osiągnął ceny porównywalne ze standardowym styropianem. Jeśli jednak porównamy parametry izolacyjne, wartości oporu cieplnego dla tych samych grubości, zdecydowanie korzystniej wypada grafitowy styropian – jest tańszy. Dla porównania styropian TERMONIUM fasada o współczynniku lambda 0,032 W/(mK), o grubości 16 cm zapewni taką samą ochronę jak zwykły styropian o współczynniku 0,040 W/(mK) i grubości 20 cm. W rezultacie na ocieplenie będzie potrzebna mniejsza ilość lepszego (cieńszego) izolatora, co dodatkowo daje oszczędności przy obróbkach blacharskich, mniejszych parapetach itp. Tak dobre parametry izolacyjne są możliwe do osiągnięcia za sprawą specjalnych dodatków w produkcji styropianu, jak np. grafit, który skutecznie ogranicza straty ciepła z budynku.

Ochrona ścian zewnętrznych przy użyciu grafitowych płyt jest bardzo skuteczna i z powodzeniem stosowana w Polsce od ponad 15 lat. Płyty styropianowe to podstawowy składnik kompletnego systemu ociepleń, objęty Krajową (lub Europejską) Oceną Techniczną. Najlepszym rozwiązaniem dla inwestora jest zakup wszystkich materiałów od jednego producenta.

Dach - czym ocieplać?

Ze względu na fizykę budowli dach jest istotną przegrodą w budynku, jeśli chodzi o straty ciepła – ogrzane powietrze unosi się do góry i wydostaje się przez połacie. Współczynniki przejmowania ciepła na powierzchniach przegród poziomych przy takim kierunku przepływu ciepła są wyższe. To zjawisko uwzględniają także przepisy budowlane – wymaga się, aby minimalne (graniczne) wartości współczynnika przenikania ciepła U dla dachów były niższe niż dla ścian i innych przegród budynku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami współczynnik przenikania ciepła U dachów i stropodachów powinien być jak najniższy – obecnie może wynosić co najwyżej 0,18 W/(m²K), a od 2021 roku nie będzie mógł mieć więcej niż 0,15.

W domu jednorodzinnym przez dach lub strop poddasza może uciekać nawet do 30% ciepła. Dlatego niektórzy specjaliści podkreślają, że już dzisiaj warto zadbać, by połacie dachu były chronione 30- czy nawet 40-centymetrową warstwą termoizolacji z wełny mineralnej.

Pianka na poddaszu. To pianka poliuretanowa, która kilka lat temu pojawiła się na naszym rynku. Polecana jest do izolacji termicznej dachów. Jest ona dostępna w postaci twardych płyt (którymi ociepla się połacie od zewnątrz – izolacja nakrokwiowa) albo jako piana układana natryskowo od środka.

Są dwa jej rodzaje – zamkniętokomórkowa, o współczynniku  równym 0,021-0,024 W/(mK) i otwartokomórkowa, której  wynosi 0,036-0,040 W/(mK). Gdyby do ocieplenia poddasza użyć piany w wersji zamkniętokomórkowej, wykonana z niej izolacja teoretycznie – gdyby nie krokwie,  które mogą stać się mostkami termicznymi – mogłaby mieć grubość 11,5-12 cm. Dlatego piankę należy również ułożyć między krokwiami i pod nimi. Pianka ta jest jednak polecana do ocieplania domu od zewnątrz; do ocieplania dachu stosowana jest piana otwartokomórkowa, o nieco gorszych parametrach cieplnych – grubość wykonanej z niej izolacji nie może być więc mniejsza niż 18-20 cm.