Ocieplenie z wełny

Podczas wyboru materiałów do ocieplenia domu zwracamy uwagę przede wszystkim na to, jakie mają współczynniki przewodzenia ciepła λ. W przypadku wyrobów z wełny mineralnej producenci deklarują jego wartość w odniesieniu do konkretnej grubości produktu, bo jest ona zmienna. Dlatego w kartach technicznych podają wartość oporu cieplnego dla elementów o danej grubości. To właśnie ten parametr powinien być najistotniejszy przy porównywaniu wyrobów pod względem izolacyjności cieplnej. Jednak zależnie od miejsca, w którym będzie wykorzystywana wełna mineralna, znaczenia nabierają także inne jej parametry.
Wełnę mineralną wyróżnia niepalność. Jest to materiał bardzo trwały, o niezmiennych właściwościach przez długie lata. Produkty z wełny zachowują stabilność wymiarową przez długi okres eksploatacji domu: nie osiadają, nie kurczą się i nie tracą swoich właściwości nawet w trudnych warunkach.
Wełna mineralna izoluje nie tylko termicznie, ale również skutecznie pomaga wytłumić hałas. Ułożona na ścianach zewnętrznych, w dachach czy ścianach działowych, pozwala wyciszyć pomieszczenia.

Zalety i wady wełny mineralnej

Wełna mineralna:

• przepuszcza parę wodną, pozwalając odprowadzić nadmiar wilgoci z przegrody,
• chroni dom przed ogniem,
• jest sprężysta,
• nie elektryzuje się i nie brudzi podczas obróbki,
• wycisza,
• niweluje drobne nierówności podłoża,
• jest cięższa w porównaniu ze styropianem,
• niektóre jej odmiany są kłujące w dotyku,
• jest droższa niż styropian.

Izolacyjność wełny

Termiczna. Dla termoizolacji najważniejsza jest maksymalna wartość współczynnika przenikania ciepła U. Zależy ona od wartości współczynnika przewodzenia ciepła λ i grubości zastosowanego materiału – od współczynnika przewodzenia ciepła λ zależy bezpośrednio współczynnik przenikania ciepła U przegrody. Im współczynnik przewodzenia ciepła λ materiału jest mniejszy, tym więcej energii można zaoszczędzić przy takich samych grubościach produktów ociepleniowych.
W przypadku wyrobów z wełny mineralnej producenci podają wartość deklarowaną współczynnika przewodzenia ciepła λ_d. Oznacza to, że żaden pomiar tego współczynnika nie będzie gorszy niż deklarowana wartość. Dla wełny mineralnej waha się ona między 0,030 a 0,042 W/(mK).
Oprócz izolacyjności materiału ważna jest jego grubość, bo razem decydują o współczynniku przenikania ciepła U, jaki ma ocieplona przegroda. Niekiedy zastosowanie grubej warstwy izolacji o standardowym współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,03-0,04 W/(mK) może nie być możliwe. Należy wtedy sięgnąć po materiały, które da się ułożyć w cieńszej warstwie. Na rynku jest coraz bogatsza oferta produktów umożliwiających takie rozwiązania.
Jeśli chodzi o termoizolację, producenci często podają wartość oporu cieplnego materiału R. Czasem bowiem płyty tego samego typu mają inny parametr λ, zależnie od grubości elementu, dlatego w kartach technicznych producenci podają wartości deklarowanego oporu cieplnego R_d, który jest odwrotnością współczynnika U.
Wpływ na izolacyjność termiczną wełny ma jej gęstość – im większa, tym gorzej zatrzymuje ciepło. Wełna o dużej gęstości ma współczynnik λ na poziomie 0,039-0,041 W/(mK). Liderem izolacyjności cieplnej jest miękka i sprężysta wełna szklana. W sprzedaży są wykonane z niej produkty, których współczynnik przewodzenia ciepła λ osiąga 0,030 W/(mK). Wełna skalna jest tylko niewiele gorsza. Najlepiej izolująca termicznie ma współczynnik λ wynoszący 0,034 W/(mK).

Akustyczna. Właściwie jest cechą przegrody, nie materiału, więc na etykietach wyrobów izolacyjnych nie znajdziemy informacji dotyczących bezpośrednio izolacyjności akustycznej, która jest wyrażana w decybelach [dB]. Cechą wyrobu izolacyjnego jest natomiast współczynnik pochłaniania, na etykiecie podawany jako „Awxx”, np. AW1,0 lub AW0,9. Im większa liczba, tym lepszy efekt można osiągnąć.

Odporność na wodę

By móc analizować wady wełny mineralnej, należy przede wszystkim rozgraniczyć, czy mówimy o wełnie skalnej, czy szklanej. Jednym z najczęściej podnoszonych kontrargumentów i wad wełny jest jej nasiąkliwość. W przypadku wełen skalnych ich włókna są hydrofobizowane, co pozwala na zwiększenie odporności na zawilgocenie. Co istotne wełny skalne weryfikują to w oparciu o badania, na podstawie których deklarują tzw. długotrwałą i krótkotrwałą nasiąkliwość (w kodzie wyrobu oznaczoną WL(P) oraz WS). Dzięki temu wiemy, ze nawet jeśli wełna skalna zamoknie, po jej osuszeniu spełnia wszystkie swoje parametry i może być z powodzeniem montowana. W przypadku wełny szklanej nie wszystkie produkty charakteryzują się taką odpornością.

Paroprzepuszczalność

To właściwość wełny, która wynika z jej włóknistej budowy. Określa ją współczynnik oporu dyfuzyjnego pary wodnej, którego wartość dla wełny jest niska (od 40 do 60 razy mniejsza niż dla innych materiałów izolacyjnych). Oznacza to, że pomiędzy włóknami o właściwościach hydrofobowych może swobodnie przenikać para wodna. Zapobiega to zawilgoceniu miejsc, w których układa się wełnę mineralną.

Niepalność

Wszystkie produkty wykonane z wełny mineralnej są klasyfikowane jako materiały niepalne (NRO, czyli nierozprzestrzeniające ognia) klasy A1 lub A2: nie palą się, nie wydzielają dymu ani nie tworzą płonących kropli. Wełna mineralna jest jednak materiałem nie tylko niepalnym, ale też odpornym na działanie ognia i temperatury przekraczającej ponad 1000°C (w takiej temperaturze się topi). Może przez prawie dwie godziny działać jak zapora przeciwogniowa, umożliwiając gaszenie pożaru i bezpieczną ewakuację ludzi.
W przypadku pożaru jedyną reakcją wełny mineralnej będzie wytapianie się lepiszczy, jednak nie wpływa to na rozprzestrzenianie się ognia. Co ważne, podczas pożaru nie uwalniają one także toksycznych gazów. Jako że wełna skalna cechuje się wyższą odpornością temperaturową, bardzo często stosowana jest jako izolacja w przemyśle. Doskonałe parametry pod kątem bezpieczeństwa pożarowego osiągniemy, łącząc wełnę mineralną z płytami gipsowo-kartonowymi o właściwościach ognioodpornych.

Skalna lub szklana

Wełna mineralna różni się składem surowcowym oraz sposobem wytwarzania. Wełna szklana produkowana jest z mieszanki stłuczki szklanej, piasku kwarcowego oraz sody, które w piecu są roztapiane w temperaturze 1200-1500°C. Surowcami wykorzystywanymi do produkcji wełny skalnej są natomiast bazalt, gabro, dolomit lub kruszywa wapienne.
Wełna szklana, poprzez elastyczną strukturę włókna, jest bardzo sprężysta, dzięki czemu możliwa jest nawet kilkukrotna jej kompresja, bez obaw o zniszczenie materiału, a także idealne wypełnienie przestrzeni pomiędzy elementami konstrukcyjnymi, np. w dachach skośnych, ścianach działowych czy fasadach wentylowanych. Wełny skalne mają natomiast wyższą gęstość, co trzeba brać po uwagę, gdy konstrukcja nie może być za bardzo obciążona. W przypadku wełny skalnej łatwiej też osiągnąć bardzo dobre parametry wytrzymałościowe.
Oba rodzaje wełny odznaczają się podobną, bardzo dobrą paroprzepuszczalnością, a także mają zbliżone parametry, jeśli chodzi o nasiąkliwość. Zarówno wełna szklana, jak i skalna są materiałami niepalnymi.
Co ważne, wełna mineralna jest produkowana z powszechnie występujących w przyrodzie surowców, z zachowaniem ochrony środowiska naturalnego. Jest produktem, który całkowicie poddaje się recyklingowi, a więc odpady produkcyjne mogą być powtórnie wykorzystane.
Wełna mineralna oferowana jest w różnych postaciach. Są to przede wszystkim maty i płyty o różnej gęstości i grubości, ale także granulat.

Asortyment wyrobów

W sklepach i składach budowlanych znajdziemy wełnę w paczkach lub w zafoliowanych rolkach. W pierwszych znajdują się płyty, w drugich – maty. Płyty mają kształt prostopadłościanów długości 100-600 cm, szerokości 20-180 cm i grubości 1-25 cm. Ich włókna są sprasowane i zlepione lepiszczem syntetycznym. Różnią się między sobą gęstością. Producenci oferują także płyty jednostronnie powleczone papą podkładową lub włókniną szklaną.
Maty są miękkie. Dzięki dużej elastyczności można z nich ułożyć szczelną izolację bez konieczności przycinania na wymiar. Maty mają długość 2-18 m, szerokość 50-120 cm i grubość 2-22 cm. Mogą być jednostronnie wykończone welonem szklanym, folią aluminiową lub siatką drucianą (dwa ostatnie rodzaje wełny służą do izolowania rur i elementów instalacyjnych). Welon szklany poprawia właściwości wodochronne i akustyczne maty oraz pełni funkcję wiatroizolacji. Zabezpiecza wełnę przed wywiewaniem włókien, usztywnia ją i utrudnia wnikanie do niej wilgoci.
Odmienną form wełny jest granulat, czyli luźne impregnowane strzępki sprzedawane w workach. Wełna luzem służy do izolacji trudno dostępnych miejsc, takich jak stropodachy wentylowane, ściany warstwowe, stropy drewniane czy stropy pod poddaszem nieużytkowym. Granulat rozprowadzany jest za pomocą specjalnych maszyn; prawidłowo ułożony dokładnie wypełnia izolowane przestrzenie. Jego ciężar waha się w granicach od 80 do 140 kg/m3.

Wełna w systemach ociepleń ETICS

Do ocieplania ścian od zewnątrz służą głównie płyty. Najpopularniejsze są te o szerokości 50 lub 60 cm i długości 100 lub 120 cm.
Podstawowe rodzaje płyt fasadowych z wełny mineralnej stosowane w systemach ETICS to płyty zwykłe – twarde, potocznie nazywane po prostu płytami oraz płyty lamelowe, określane jako lamele. Płyty zwykłe bywają jedno- lub dwugęstościowe, czyli takie w których grubsza warstwa z wełny, bezpośrednio przylegająca do ocieplanej ściany, ma wyraźnie mniejszą gęstość niż pozostała. Cienka warstwa, skompresowana do 15-25 mm, stanowi utwardzone podłoże przeznaczone do zamocowania mechanicznego izolacji i wykonania na nim wierzchniej warstwy systemu ociepleń ETICS.

Wełna na dachu

Dach stromy. Do ocieplania dachu skośnego wykorzystuje się wełnę o λ ≤ 0,040 W/(mK), układaną w dwóch warstwach – 20 cm między krokwiami i 10 cm pod nimi. Na rynku dostępne są wyroby o  lepszej izolacyjności, np. 0,033 W/(mK). Najpopularniejsze do zastosowania w dachu stromym są maty z wełny skalnej lub szklanej; wełnę skalną do ocieplenia dachu można kupić też w postaci płyt. Zamiast drugiej warstwy wełny mineralnej mocowanej pod krokwiami dodatkowe ocieplenie można ułożyć nad nimi, czyli zrobić izolację nakrokwiową. Odpowiednia do tego wełna oferowana jest w rozwiązaniach systemowych.
Dach płaski. Zabezpieczenie płaskiej połaci dachowej zapewnia układ współpracujących ze sobą elementów, na który składa się szczelna, ciągła warstwa wodo- i paroszczelna, prawidłowo zamontowana warstwa ocieplenia o dobrych właściwościach termoizolacyjnych oraz wysokiej wytrzymałości mechanicznej i odporności na ogień, a także poprawnie wykonane spadki i odwodnienia.

Wełna w stropie

Większość stropów obecnie budowanych charakteryzuje się niewystarczającą izolacyjnością akustyczną od dźwięków powietrznych oraz uderzeniowych. Szczególnie ma to miejsce w przypadku lekkich stropów drewnianych. Dlatego też układa się w nich lub na nich dodatkowe warstwy izolacyjne. W przypadku zastosowania masywnych stropów stosuje się twarde wełny służące głównie do izolacji akustycznej podłóg pływających, pozwalające na przyrost izolacji akustycznej od dźwięków uderzeniowych. W przypadku zaś lekkich stropów belkowych (drewnianych) izolacja akustyczna w postaci sprężystych miękkich mat i płyt z wełny mineralnej będzie pełniła rolę izolacji akustycznej od dźwięków powietrznych.