Budowa

Ogród

Wnętrza

Design

Architektura

DIY

HGTV

Trendy budowlane

Wielkanoc 2025

Rekuperacja: plan, wybór i montaż

Tekst: Tomasz Osuchowski
Rekuperacja - Fot.: VENTIA/KOMFOVENT

Rekuperacja, czyli wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, staje się coraz popularniejszym rozwiązaniem w nowoczesnych budynkach. Dzięki niej możemy cieszyć się czystym powietrzem w domu przy jednoczesnej oszczędności energii cieplnej.

Wszystko co robimy na budowie powinno być dobrze, szczegółowo zaplanowane. I nie ma znaczenia czy mówimy o nowym domu czy termomodernizowanym. Dzięki temu znacznie zmniejszymy ryzyko nerwowych sytuacji, błędów czy dodatkowych kosztów. Na potrzeby tego artykułu przyjmijmy, że etap porównywania wentylacji grawitacyjnej z mechaniczną z odzyskiem ciepła mamy już za sobą. Wiemy, jakie korzyści stoją za rekuperacją i podjęliśmy decyzję, że chcemy ją mieć w naszym domu.

Jednak, aby system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła działał efektywnie i bezawaryjnie przez wiele lat, kluczowe jest prawidłowe zaplanowanie działań już na etapie projektowania domu, wybór odpowiedniego instalatora oraz staranny montaż z użyciem odpowiednich materiałów. Również myśląc o termomodernizacji domu, w którym już mieszkamy możemy zastanowić się nad rekuperacją. Wymaga to więcej naszego zaangażowania i będziemy musieli zmierzyć się z pewnymi ograniczeniami, ale nadal jest to możliwe. W tym artykule przedstawimy szczegółowy przewodnik, który obejmuje każdy z tych etapów.

Plan – fundament udanej instalacji 

Pierwszy etap inwestycji to projekt instalacji. Możemy sami próbować go wykonać na podstawie internetowej wiedzy, albo zostawić jego wykonanie profesjonalistom. Pamiętajmy, że to kluczowy krok.

W przypadku domu, w którym już mieszkamy decyzja o zamianie tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej na nowoczesną wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła to ważny krok w kierunku poprawy komfortu życia i efektywności energetycznej. Tutaj absolutną koniecznością jest konsultacja z doświadczonym projektantem wentylacji. To właśnie on, opierając się na swojej wiedzy i praktyce, oceni, czy w naszym domu istnieją odpowiednie warunki techniczne do wdrożenia centralnego systemu wentylacji, który cechuje się zdecydowanie wyższą skutecznością i wygodą użytkowania od systemu decentralnego.

Projektant przeanalizuje szczegółowo projekt lub podczas wizji lokalnej obejrzy nasz dom i weźmie pod uwagę takie aspekty, jak wysokość pomieszczeń, potencjalne przestrzenie do rozmieszczenia kanałów wentylacyjnych, a także lokalizacje czerpni i wyrzutni powietrza. Rola projektanta nie kończy się jednak na ocenie warunków technicznych. Główną częścią jego pracy jest przygotowanie bilansu powietrza, wykonanie niezbędnych obliczeń oraz analiza, którędy poprowadzić kanały wentylacyjne. Jest to podstawa do opracowania szczegółowego projektu instalacji. To właśnie ten projekt stanie się wytyczną dla instalatora, zapewniając, że cały system będzie działał sprawnie, wydajnie i zgodnie z założeniami. Dzięki współpracy z dobrym projektantem masz pewność, że Twoja inwestycja w nowoczesną wentylację będzie przemyślana i dostosowana do specyfiki Twojego domu.

Odpowiednio przygotowany projekt wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła to podstawa, która gwarantuje efektywność systemu, wygodę użytkowania i brak problemów eksploatacyjnych w przyszłości.

 

Uproszczony schemat instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Pokazano na nim najważniejsze elementy systemu: rekuperator, czerpnię i wyrzutnię, skrzynki rozdzielcze, anemostaty oraz sieć kanałów - Fot.: VIESSMANN
Projektant na rzutach kondygnacji określa m.in. trasy prowadzenia kanałów nawiewnych i wywiewnych (zaznaczone odpowiednio na planie domu na niebiesko i czerwono), rozmieszczenie anemostatów w pomieszczeniach oraz miejsce montażu rekuperatora - Fot.: INSTEO ADRIAN ZAGULSKI

Co powinien zawierać projekt?

Do montażu rekuperatora można wykorzystać:

Często, zgodnie z projektem, rekuperator umieszcza się w wydzielonym pomieszczeniu technicznym, na przykład obok urządzeń grzewczych - Fot.: VAILLANT
Często garaż lub pomieszczenie gospodarcze jest najlepszym miejscem do umieszczenia rekuperatora. Jeśli zdecydujemy się na inne rozwiązanie, np. montaż na poddaszu, sprawdźmy czy temperatura nie będzie spadać tutaj poniżej tej wartości, którą dopuszcza producent urządzenia - Fot.: KAISAI
Chociaż anemostaty nawiewne i wywiewne wyglądają podobnie, to mają zupełnie inną funkcję w systemie wentylacji mechanicznej - Fot.: ALNOR
Skrzynki rozdzielcze i rozprężne regulują przepływ powietrza w kanałach wentylacji mechanicznej. Skrzynki wykonuje się zazwyczaj ze stali ocynkowanej. W niektórych systemach wytwarzane są także z odpowiedniego tworzywa sztucznego - Fot.: ALNOR
Instalację rekuperacji prowadzi się zgodnie z wytycznymi podanymi w projekcie. Kanały ze wzmocnionego polietylenu PE-HD można układać na stropach zalewanych betonem - Fot.: ALNOR

Projekt instalacji rekuperacji w nowym domu a w istniejącym budynku

Nowo budowany dom: Projekt instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła powstaje na etapie projektowanie budynku, co umożliwia swobodne wyznaczenie trasy kanałów oraz lokalizacji rekuperatora. Instalacja może być idealnie dopasowana do potrzeb domowników.
Termomodernizacja istniejącego budynku: Projekt musi uwzględniać ograniczenia przestrzenne i minimalizować ingerencję w istniejące struktury. Istnieje większa potrzeba zastosowania elastycznych rozwiązań.

Wybór - klucz do sukcesu 

Wykonawca 

Dobry projekt to fundament, który odpowiada za 20% sukcesu, dobrze dobrany rekuperator to kolejne 20%. Jednak aż 60% zależy od profesjonalnego montażu. Dobry instalator to nie tylko osoba, która zamontuje rekuperator. To specjalista, który zadba o to, aby cała instalacja działała optymalnie przez wiele lat. Z mojego doświadczenia wynika, że nawet budżetowy rekuperator zamontowany poprawnie działa lepiej niż najdroższy model połączony z nieprawidłowo wykonaną instalacją. Rynek rekuperacji w Polsce przypomina niestety „dziki zachód”. Wielu pseudoekspertów oferuje swoje usługi, mimo że nie mają odpowiednich kwalifikacji. Powietrze wydaje się łatwiejszym medium do pracy niż woda czy prąd, co sprawia, że wykonawcy instalacji wodno-kanalizacyjnych, grzewczych czy elektrycznych często proponują także montaż systemów rekuperacyjnych. Kuszą atrakcyjną ceną, twierdząc, że wszystko można obsługiwać jednym panelem sterowania. Brzmi dobrze, ale to jedyna zaleta. Z mojego doświadczenia wynika, że instalacje wykonywane przez takie osoby są często pełne błędów: niewłaściwe temperatury nawiewu, wysokie zużycie energii, brak komfortu, a w skrajnych przypadkach – zalane sufity i cieknąca woda z anemostatów.

W praktyce instalatorów można najbardziej ogólnie podzielić na dwie grupy. Pierwsza to wykonawcy pracujący na bazie projektu. Jeśli go nie masz, mogą zaoferować jego przygotowanie lub wskazać miejsce, gdzie można to zamówić. Do drugiej grupy zaliczamy „fachowców” Ignorujących projekt i robiących „na bazie swojego doświadczenia”. Już teraz możesz się domyślić, którą z tych grup opisałem powyżej i którą należy omijać szerokim łukiem. Powtórzę to - choć oferty przygotowane bez projektu będą atrakcyjną ceną, ryzyko błędów w instalacji jest tutaj ogromne.

Dobry fachowiec przed przystąpieniem do wykonania instalacji mechanicznej zawsze zapyta o projekt. Jeśli go nie mamy, zaoferuje jego opracowanie - Fot.: ZEHNDER

Oferta – klucz do oceny wykonawcy 

Dla większości inwestorów analiza oferty na rekuperację kończy się na urządzeniu, czyli rekuperatorze. To naturalny odruch – podobnie, jak w przypadku ofert na instalacje wodno-kanalizacyjne czy grzewcze, gdzie najwięcej uwagi poświęcamy piecowi lub pompie ciepła, nie zastanawiając się szczegółowo nad jakością rur czy innych elementów systemu. Skupiamy się na opinii o głównym urządzeniu, szukamy recenzji w internecie, pytamy znajomych. Jednak w przypadku rekuperacji, jak już wspominałem, rekuperator odpowiada jedynie za około 20% sukcesu całej instalacji!

To właśnie dlatego kluczowe znaczenie ma wybór odpowiedniego wykonawcy. A jak go ocenić? Bardzo wiele można wyczytać z samej oferty. Jej dokładność, zawartość, sposób przygotowania i estetyka mogą powiedzieć więcej o profesjonaliście, który za nią stoi, niż kilka godzin rozmów. Zwróćmy też uwagę czy oferta zawiera jedynie cenę końcową, czy precyzyjny wykaz materiałów, które zostaną użyte. Czy podaje szczegółowy opis komponentów lub przynajmniej poszczególnych bloków systemu. Czy wygląda schludnie, jest przejrzysta i przygotowana w sposób profesjonalny. To wszystko odzwierciedla podejście wykonawcy do swojej pracy.

Oczywiście zdarzają się wybitni fachowcy, których oferty ograniczają się do jednej kartki. Ale jak inwestor, który dopiero poznaje rynek, może wiedzieć, że ma do czynienia z mistrzem, a nie osobą, która nie poświęciła czasu na staranne przygotowanie dokumentu?

Dlatego warto poświęcić chwilę na ocenę oferty jako całości – to pierwszy krok do podjęcia świadomej decyzji, która zadecyduje o komforcie użytkowania systemu na lata.

Analizując ofertę otrzymaną od wykonawcy, warto nie tylko skupić się na cenie rekuperatora, ale także zwrócić uwagę, czy zawiera ona zestawienie materiałów, które zostaną użyte - Fot. VIESSMANN

Co powinna zwierać dobra oferta?

W dobrze przygotowanym zestawieniu powinny znaleźć się informacje takie, jak: przewidywana długość kanałów wentylacyjnych, ilość izolacji, liczba i rodzaj skrzynek rozprężnych, kolan, redukcji i innych komponentów. Takie dane dają inwestorowi jasny obraz tego, co obejmuje oferta, a wykonawcy zapewniają możliwość późniejszego uzasadnienia ewentualnych dodatkowych kosztów w razie zmian w projekcie. Z doświadczenia wynika, że tylko nieliczne firmy instalacyjne dostarczają zestawienia materiałowe bez uprzedniego zapytania ze strony klienta. Dlaczego? Istnieje kilka powodów. Pierwszym jest czasochłonność przygotowania. Stworzenie szczegółowego zestawienia wymaga dodatkowej pracy, co dla wielu wykonawców oznacza większe zaangażowanie na etapie przygotowania oferty. Kolejny powód to obawa przed kontrolą.
Firmy obawiają się, że inwestor będzie analizował każdą pozycję w zestawieniu i negocjował ceny poszczególnych elementów. Na koniec zostaje sama elastyczność wykonawcy. Brak szczegółowych informacji o użytych materiałach pozwala firmie na większą swobodę w trakcie realizacji projektu, co bywa wykorzystywane do zwiększenia zysków, np. przez stosowanie tańszych rozwiązań bez wiedzy klienta. Brak precyzyjnego zestawienia materiałowego w ofercie może prowadzić do różnych interpretacji zapisów przez obie strony. Aby uniknąć konfliktów, warto upewnić się, że wszystkie istotne elementy instalacji są jasno określone już na etapie analizy oferty. Dzięki temu łatwiej będzie weryfikować, czy realizacja przebiega zgodnie z ustaleniami.

Wybór rekuperatora – klucz do komfortu 

Tutaj na moment się zatrzymam. Rekuperator, czyli centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła, jest jednym z najważniejszych komponentów każdej oferty na system rekuperacji dlatego warto poświecić jej więcej czasu. Tym bardziej, że w zdecydowanej większości, jak już wspominałem, uwaga inwestora skupia się przede wszystkim na wyborze tego urządzenia. Zazwyczaj instalator zaproponuje kilka modeli do wyboru, dlatego warto wiedzieć, jakie różnice mogą występować między poszczególnymi urządzeniami. Na rynku znajdziemy obecnie szeroką gamę rekuperatorów – od marek premium, które wyróżniają się solidnym wykonaniem, niezawodnością, wysokiej klasy podzespołami i zaawansowaną automatyką sterującą, aż po urządzenia budżetowe, w których priorytetem jest wyłącznie niska cena. Niestety, dla inwestora porównującego oferty „na papierze” różnice między nimi mogą wydawać się niewielkie. Dlatego warto poświęcić czas na zdobycie informacji o poszczególnych markach i modelach, by podjąć świadomą decyzję. O rekuperatorze można napisać osobny artykuł, dlatego tutaj skupię się wyłącznie na jego sercu – czyli wymienniku ciepła.

Centrala wentylacyjna z wymiennikiem przeciwprądowo-krzyżowym. W urządzeniu zastosowano wentylatory o niskim zużyciu energii elektrycznej - Fot. Vaillant
Wybierając rekuperator renomowanego producenta zamiast modelu „no name”, mamy większe prawdopodobieństwo, że urządzenie będzie niezawodne, praktycznie bezobsługowe i zapewni nam odpowiednie parametry powietrza w domu - Fot.: STIEBEL ELTRON

Rodzaje wymienników ciepła w rekuperatorach. W rekuperatorach stosuje się różne typy wymienników ciepła, z których każdy charakteryzuje się odmiennym działaniem i wpływem na komfort użytkowania. Na rynku dominują cztery
główne rozwiązania, różniące się konstrukcją, efektywnością oraz sposobem odzysku ciepła i wilgoci:

Wymiennik ciepła obrotowy II generacji sorpcyjny entalpiczny ma powierzchnię pokrytą minerałem adsorbującym wodę z powietrza usuwanego - Fot.: VENTIA/KOMFOVENT

Montaż – przechodzimy do realizacji 

Montaż to ostatni etap, podczas którego teoria zamienia się w praktykę. Niezależnie od rodzaju budynku, staranność wykonania decyduje o efektywności i trwałości systemu. W nowym domu sprawa powinna być dość prosta. Bazując na projekcie i własnym doświadczeniu profesjonalny wykonawca poradzi sobie bez żadnych problemów. Montaż systemu wentylacyjnego w zamieszkałym domu to z kolei jedno z największych wyzwań w instalacji centralnej wentylacji. Mimo wizji lokalnej i projektu trasa prowadzenia kanałów może się na bieżąco zmieniać. Możemy bowiem trafić na wcześniej nie zaznaczone na żadnych planach elementy konstrukcji budynku.

Prace związane z bezpośrednim montażem wentylacji mechanicznej dzieli się na kilka etapów. Najpierw rozprowadza się kanały i w razie potrzeby zabudowuje płytami gipsowo-kartonowymi lub ukrywa w warstwach posadzki. Anemostaty i rekuperator montuje się dopiero na etapie wykańczania domu - Fot. Shutterstock

Poniżej znajdziecie opis głównych elementów instalacji, która zostanie rozłożona w Waszym domu.

Kanały główne i przewody systemu rozdzielaczowego 

Już wiemy, że to którędy będą prowadzone, jakie mają mieć przekroje  i rodzaj powinniśmy mieć zaznaczone w projekcie. Teraz skupmy się więc na przybliżeniu czym się charakteryzują i co warto o nich wiedzieć:

Aby nie dochodziło do „pocenia się” instalacji ułożonej ze sztywnych rur ocynkowanych typu spiro, należy je koniecznie dokładnie zaizolować np. wełną mineralną - Fot.: REKUPERATORY.PL
Niektóre przewody z tworzyw sztucznych mają wewnętrzną warstwę pokrytą jonami srebra. Dzięki temu system jest odporny na powstawanie grzybów, pleśni czy innych niekorzystnych czynników - Fot.: INGREMIO

Czerpnia i wyrzutnia 

Te elementy mogą być instalowane na elewacji czy dachu budynku, jak również w samej podbitce dachu. Warto zadbać o to aby instalator założył ich odpowiednią wersję – czerpnia powinna być wyposażona w daszek zapobiegający dostawaniu się wody do instalacji oraz okapnik chroniący elewację przed zaciekami. Coraz popularniejsze są modele trapezowe, które wystają poza obrys budynku, co dodatkowo ułatwia ich konserwację. Przy wyborze należy zwrócić uwagę na gęstość kratki w czerpni – zbyt małe otwory mogą powodować częste zapychanie się i wymagać częstego czyszczenia.

Trapezowa czerpnia powietrza (po lewej) i wyrzutnia (po prawej) z praktycznymi okapnikami, które chronią elewację domu przed zabrudzeniem - Fot.: VENTIA/KOMFOVENT

Anemostaty 

Na rynku dostępne są anemostaty wykonane z ocynkowanej stali, które są popularne ze względu na swoją trwałość, a także alternatywne nawiewniki gipsowe. Warto wybierać modele, które zapewniają efekt Coandy – kierują powietrze wzdłuż sufitu, co eliminuje uczucie przeciągu i wiania bezpośrednio w dół. Wywiewne - służą do usuwania zużytego powietrza z tzw. pomieszczeń brudnych, takich jak kuchnie, łazienki czy pralnie. Ich konstrukcja jest podobna do nawiewnych, ale działają odwrotnie – zasysają powietrze z dołu pomieszczeń.

Anemostaty do rekuperacji są jedyną widoczną w pomieszczeniach częścią systemu rekuperacji. Umieszczane są najczęściej na suficie, a niekiedy na ścianie pod sufitem - Fot. Shutterstock

Rekuperator 

W budynkach jednorodzinnych jak już wspomniałem rekuperator zazwyczaj instaluje się na poddaszu (ważne, aby było ocieplone!), w piwnicy, garażu lub w specjalnie wydzielonym pomieszczeniu technicznym, takim jak kotłownia. Gdzie rekueprator będzie znajdował się u nas określi to nam projekt. Pamiętajmy, że montaż rekuperatora odbędzie się na samym końcu naszej inwestycji, na etapie już wykończonego domu. Dopiero jak mamy już za sobą wszystkie brudne prace i dom jest posprzątany możemy montować rekuperator i go uruchamiać. Jeśli zrobimy to wcześniej ryzykujemy, że w instalację i samo urządzenie zostanie zassany cały brud i pył budowlany. A wtedy mamy i całą instalację do czyszczenia i w wielu wypadkach rekuperator do wymiany.

Po zakończonym montażu systemu wentylacji mechanicznej fachowiec powinien wyjaśnić nam zasady obsługi instalacji i rekuperatora – m.in. pokazać, w jaki sposób wymieniać filtry powietrza - Fot. Zehnder

Skuteczna rekuperacja, z której codziennej pracy będziemy zadowoleni to zawsze suma wielu czynników. Zaczynamy od dobrze przeprowadzonego etapu planowania, skupiając się tutaj na odpowiednim projekcie naszej instalacji. Następnie szukamy wykonawcy, przede wszystkim analizując dokładnie oferty jakie otrzymaliśmy. Po wyborze i rozpoczęciu współpracy przychodzi wyczekiwany dzień montażu instalacji, a po kilku miesiącach, jak już mamy wykończony dom samego rekuperatora. To ile zainwestujemy swojego czasu pierwszych dwóch etapach zaprocentuje w trzecim. A to z kolei przełoży się na nasz komfort, oszczędności i zdrowe środowisko w naszym domu na lata.

Udostępnij

Przeczytaj także

Innowacyjny sposób ogrzewania wreszcie w ofercie marki Blaupunkt
Stal na dachu i elewacji stanowi idealną kompozycję
Dział Sprzedaży i kontakt z klientem w FORMEE w Miedzyrzeczu.

Polecane

Rekuperacja: plan, wybór i montaż
Czym ogrzewać dom w 2025 roku?
Pompa ciepła, gaz czy pellet

Skomentuj:

Rekuperacja: plan, wybór i montaż

Ta strona używa ciasteczek w celach analitycznych i marketingowych.

Czytaj więcej