Powietrzna pompa ciepła

Instalacja z pompą ciepła składa się z wielu ważnych elementów, a każdy z nich ma istotny wpływ na ostateczny efekt pracy systemu grzewczego, jego efektywność oraz oferowany użytkownikom komfort. Chcąc uzyskać jak najlepsze rezultaty działania tego układu, powinniśmy zadbać o właściwy przebieg każdego z etapów, począwszy od precyzyjnego doboru urządzeń i osprzętu, przez wybór stosownego wykonawcy, który dokona montażu, a skończywszy na uruchomieniu systemu oraz późniejszej odpowiedniej eksploatacji, nie wyłączając przy tym regularnej konserwacji. Na każdym z tych etapów istnieje ryzyko podjęcia złej decyzji, wyboru rozwiązań kompromisowych czy też rezygnacji z jakiejś części instalacji, np. z powodu zbyt dużych nakładów finansowych.

W niniejszym artykule zebrano najważniejsze informacje na temat poszczególnych kroków związanych z realizacją tej inwestycji oraz praktyczne wskazówki pozwalające uniknąć wielu błędów.

PLAN 

Straty ciepła z budynku przez przenikanie 

Najważniejszą częścią dokumentacji projektowej jest szczegółowe obliczenie strat ciepła z poszczególnych pomieszczeń. Dzięki temu wiadomo, jaką ilość ciepła trzeba dostarczyć do każdego z pomieszczeń w celu utrzymania komfortowych warunków, podczas, gdy na zewnątrz mamy tzw. temperaturę projektową. Dla centralnej części Polski jest to – 20oC, dla chłodniejszej części kraju jest to – 22 i – 24oC, a dla części zachodniej –18 i –16oC.

W każdym z pomieszczeń projektant oblicza ilość ciepła, jaka będzie przenikała do otoczenia przez ściany, podłogę czy dach oraz okna i drzwi. Uwzględnia się również tzw. mostki termiczne, czyli miejsca, w których grubość izolacji jest mniejsza lub przenikają się elementy konstrukcyjne budynku. Są to, np. przestrzenie wokół okien i drzwi, narożniki ścian, balkony, itd.

Jakie informacje powinniśmy, jako inwestorzy, powinniśmy przekazać projektantowi?

Projektant potrzebuje dokładnej dokumentacji budynku wraz z określeniem konstrukcji przegród zewnętrznych i grubości wszystkich warstw. Niezbędne są również szczegółowe informacje na temat poszczególnych okien i drzwi, ich wymiarów, współczynników przenikania ciepła oraz standardu montażu. Brak szczegółowych danych uniemożliwia precyzyjne określenie strat ciepła domu. Błędem jest zakładanie, iż projektant czy wykonawca będzie w stanie dokładnie określić potrzeby energetyczne budynku wyłącznie na podstawie jego powierzchni czy kubatury. Przykładowo dwa domy o tej samej powierzchni i tej samej grubości izolacji termicznej mogą wyraźnie różnić się wartością strat ciepła. Ma to związek m.in. z tym, że jeden z nich ma zwartą, jednolitą bryłą i niewielką powierzchnią przeszkleń oraz płaski dach. Drugi zaś ma rozbudowany, skomplikowany kształt, wielospadowy dach i znacznie większą powierzchnię przeszkleń. W efekcie zapotrzebowanie na ciepło obu tych obiektów może różnić się nawet o kilkadziesiąt procent!

Uwaga! W przypadku budynku już istniejącego należy dostarczyć również informacje na temat zużycia paliwa do jego ogrzewania w poprzednich latach. Pamiętajmy przy tym o uwzględnieniu wszystkich paliw, np. gdy korzystamy z kotła gazowego, a okresowo palimy w kominku, wówczas musimy uwzględnić zarówno zużycie gazu, jak i drewna opałowego.

Wentylacyjne straty ciepła

Oblicza się również ilość ciepła jaka jest wymagana do tego, by świeże powietrze dopływające do każdego z pomieszczeń zostało podgrzane do odpowiedniej temperatury. W tym przypadku straty ciepła zależą przede wszystkim od rodzaju systemu wentylacji. Wyższe będą, gdy w budynku korzystamy z wentylacji grawitacyjnej, a niższe, gdy stosujemy centralę wentylacyjną z odzyskiem ciepła, tzw. rekuperację.

Suma strat ciepła przez przenikanie i na potrzeby podgrzewania powietrza wentylacyjnego stanowi tzw. zapotrzebowanie na ciepło w budynku. Wartość ta jest podawana w projekcie w [W] watach lub [kW] kilowatach i będzie podstawą do doboru kolejnych elementów instalacji, w tym pompy ciepła.

Do dalszego etapu doboru pompy ciepła przyjmijmy, że projektant wyliczył straty ciepła budynku na poziomie 8 kW dla temperatury zewnętrznej – 20oC.

Parametry instalacji grzewczej/odbiorczej 

Warto wiedzieć o tym, że wartość mocy jaką dostarczy nam pompa ciepła, zazwyczaj zależy także od tego, do jakiej temperatury niezbędne będzie ogrzewanie wody w konkretnej instalacji grzewczej. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest współpraca pompy ciepła z możliwie prostą, jednolitą i niskotemperaturową instalacją ogrzewania płaszczyznowego, np. podłogowego. Umożliwia to pracę pompy ciepła z niską temperaturą, a przez to i wysoką efektywnością. Bywa jednak, że część inwestorów decyduje się na zastosowanie grzejników, czy też systemu mieszanego, np. instalacji podłogowej na parterze i grzejników na piętrze. Na późniejszym etapie taka opcja będzie wiązała się ze wzrostem nakładów inwestycyjnych, z uwagi na potrzebę zakupu zbiornika buforowego, rozdzielacza i dwóch grup pompowych.

•  Ogrzewanie podłogowe. Jeśli planujemy ułożenie instalacji podłogowej, wówczas projektant poda wymagane zagęszczenie rur w danym pomieszczeniu. W razie potrzeby podzieli niezbędną długość rur na kilka pętli, a na rzucie pomieszczeń narysuje sposób ich prowadzenia i podłączenia do tzw. rozdzielaczy. Dla każdej pętli zostanie określony wymagany przepływ wody i opory hydrauliczne.

• Grzejniki. Jeżeli przewidujemy montaż grzejników, wtedy projektant określi ich wymagane wymiary oraz niezbędny przepływ wraz z oporami hydraulicznymi. Z uwagi na współpracę z pompą ciepła bierze się pod uwagę grzejniki, które w trakcie mrozów będą w stanie ogrzać pomieszczenie przy możliwie niskiej temperaturze zasilającej je wody, np. 40-45oC. Wymaga to zastosowania modeli o dużej powierzchni, a co za tym idzie i dużych gabarytach. W przypadku, gdy szerokość lub wysokość miejsca przeznaczonego na montaż grzejnika jest zbyt mała, wówczas stosuje się produkty o większej grubości, np. zamiast tzw. grzejników dwupłytowych bierze się pod uwagę trzypłytowe.

Uwaga! Na rynku dostępne są też grzejniki z niewielkimi wentylatorami, które wymuszają bardziej intensywny przepływ powietrza. Pozwala to uzyskać wysoką moc mimo zastosowania grzejnika o względnie niedużych rozmiarach.

Specjalną formą „grzejników z wentylatorami” są tzw. klimakonwektory. Ich konstrukcja pozwala nie tylko na ogrzewanie pomieszczeń w sezonie zimowym, ale również i chłodzenie w okresie letnim. Jest to możliwe dzięki wyposażeniu ich w tzw. tacę ociekową, do której latem spływają skropliny powstające w trakcie schładzania powietrza. Oczywiście funkcja chłodzenia może być realizowana tylko, gdy pompa ciepła ma możliwość okresowego zasilania instalacji wodą o niskiej temperaturze, np. 7-15oC i odprowadzania ciepła z budynku do otoczenia.

WYBÓR 

Jaki model urządzenia zastosować?

Zanim projektant przystąpi do doboru wielkości pompy ciepła , warto dowiedzieć, jakie są dwa najbardziej popularne rodzaje powietrznych pomp ciepła oraz z czym wiąże się ich zastosowanie w naszym domu.

· Zestaw typu split, podobnie jak typowy klimatyzator, składa się z jednostki zewnętrznej i wewnętrznej oraz rur małej średnicy łączących oba moduły. Po dokonaniu montażu obu jednostek i rur niezbędne jest ich wypłukanie azotem, sprawdzenie szczelności, a następnie precyzyjne opróżnienie rur za pomocą pompy próżniowej.

Zaletą zestawu typu split jest to, że na zewnątrz budynku nie występuje obieg wodny. Nie ma zatem ryzyka zamrożenia pompy ciepła, nawet w czasie długotrwałej przerwy w dostawie energii elektrycznej zimą. Za to montaż i uruchomienie takiego zestawu wymaga należytej staranności i dokładności. Ewentualny błąd popełniony na tym etapie może doprowadzić nawet do uszkodzenia sprężarki pompy ciepła.

• Monoblokowa pompa ciepła zawiera kompletny obieg ziębniczy, w który nikt nie ingeruje w trakcie instalacji urządzenia. Wystarczy zamontować urządzenie na zewnątrz i połączyć je rurami o większej średnicy z systemem grzewczym w domu. Brak dodatkowych prac w obrębie obiegu ziębniczego sprawia, że montaż i uruchomienie systemu mogą być tańsze, a ryzyko popełnienia błędu jest znacznie mniejsze. Trzeba jednak pamiętać o tym, że do pompy ciepła doprowadzamy rury instalacji grzewczej z budynku. Zatem w przypadku napełnienia instalacji wodą i wystąpienia dłuższej przerwy w dostawie energii elektrycznej zimą może dojść do zamrożenia pompy ciepła. Z tego powodu bierze się pod uwagę różne metody zabezpieczenia monoblokowej pompy ciepła przed zamrożeniem. Można m.in. napełnić całą instalację grzewczą płynem niezamarzającym. Inna opcja to zastosowanie dodatkowego wymiennika ciepła i wykonanie zewnętrznej instalacji napełnionej płynem niezamarzającym, zaś wewnętrznej - wodą. Kolejny wariant to napełnienie całego układu wodą i montaż tzw. termostatycznych zaworów upustowych, które mają zabezpieczyć urządzenie przed zamrożeniem.

Odpowiednia wielkość pompy ciepła 

Po dokonaniu doboru elementów instalacji podłogowej bądź grzejników dla poszczególnych pomieszczeń projektant dysponuje informacjami na temat wymaganej mocy, jaką trzeba dostarczyć do budynku oraz planowanej temperatury zasilania instalacji. Na tej podstawie przystępuje się do doboru wielkości pompy ciepła.

Zgodnie z prawem instalacja grzewcza i źródło ciepła muszą być w stanie zapewnić komfortowe warunki w domu, nawet gdy na zewnątrz przez kilka dni występuje temperatura projektowa, np. –20oC. Zatem moc instalacji grzewczej, np. dla – 20oC musi być wyższa od strat ciepła. Nie oznacza to jednak, że stosuje się powietrzną pompę ciepła, która w trakcie samodzielnych mrozów samodzielnie ogrzeje budynek. Zastosowanie urządzenia o tak wysokiej mocy byłoby nieracjonalne pod względem ekonomicznym, ponieważ tak niskie temperatury występują w Polsce tylko raz na kilka lat i jedynie przez kilka dni. Natomiast cena urządzenia o takiej mocy jest dość wysoka.

Jakiej wielkości zatem zastosować pompę ciepła, np. gdy szczytowa wartość strat ciepła budynku wynosi 7 kW? Odpowiedzią na to pytanie nie powinna być sugestia zastosowania urządzenia o mocy 5, 7 czy 10 kW. Trzeba bowiem mieć na uwadze to, że moc powietrznej pompy ciepła nie jest stała. Zależy ona od temperatury, do której trzeba podgrzewać wodę w instalacji, ale przede wszystkim od aktualnej temperatury zewnętrznej. Im niższa temperatura na zewnątrz tym niższa moc pompy ciepła (nie dotyczy do wąskiej grupy urządzeń o specjalnej konstrukcji z tzw. układem międzystopniowego wtrysku pary).

W związku z tym projektant wybiera zestaw pompy ciepła i grzałki szczytowej, który spełni poniższe wymagania:

1. w trakcie skrajnych mrozów pompa ciepła wraz z grzałką będzie w stanie ogrzać pomieszczenia;

2. w skali roku udział energii dostarczanej przez źródło szczytowe, grzałkę nie przekroczy 2-3 %, opcjonalnie 5% w przypadku najchłodniejszej części Polski;

3. w trakcie cieplejszych dni, np. z temperaturą +2oC czy + 4oC pompa ciepła będzie w stanie pracować płynnie, bez częstych cykli włączania się i wyłączania sprężarki.

Dlatego dokonując doboru systemu z powietrzną pompą ciepła przyjmuje się założenie, że w trakcie silnych mrozów instalacja będzie wspomagana przez dodatkowe źródło ciepła, najczęściej grzałkę elektryczną. Często jest ona fabrycznie wbudowana w urządzeniu.

Jak sprawdzić czy pompa ciepła spełnia odpowiednie wymagania i jest dopasowana do strat ciepła domu?

Aby ocenić, która pompa ciepła z danego typoszeregu spełnia wcześniej podane wymagania, projektant analizuje wykresy przebiegu mocy różnych pomp ciepła. Następnie nanosi na wykres linię przebiegu strat ciepła dla danego budynku. Dla rozpatrywanego budynku było to 8 kW dla temperatury zewnętrznej –20oC. Punkt ten łączy się z wartością 0 kW dla 15oC na zewnątrz, ponieważ powyżej 15oC (w niektórych budynkach nawet 12oC) ogrzewanie nie jest potrzebne. W tym okresie zyski ciepła generowane przez ludzi i urządzenia oraz zyski słoneczne równoważą straty ciepła z domu do otoczenia.

Po naniesieniu linii przebiegu strat ciepła - kolor czerwony - widzimy punkty, w których przecina się ona z liniami przebiegu mocy poszczególnych modeli pomp. Obszar na prawo od punktu przecięcia to wartości temperatury zewnętrznej, w których moc pompy powietrznej jest wyższa od strat ciepła budynku. W takich warunkach urządzenie jest w stanie samodzielnie ogrzać dom, bez udziału grzałki. Na lewo od punktu przecięcia z linią mocy danej pompy ciepła musi ona współpracować z grzałką, aby ogrzać dom.

Jak widać na poniższym przykładzie jedna z pomp ciepła będzie w stanie ogrzać dom samodzielnie do około 0oC, inna do –7oC, jeszcze inna do –11oC.

Którą z nich zatem wybrać, żeby uniknąć zakupu zbyt dużego i drogiego urządzenia, a z drugiej strony uniknąć wysokich kosztów częstej pracy grzałki? Typowym kryterium jest dążenie do tego, by w skali roku grzałka nie dostarczała więcej niż 2-3% (opcjonalnie 5%) energii potrzebnej do ogrzania pomieszczeń. Skąd jednak będziemy wiedzieli, jak wysokiej mocy pompę ciepła należy wybrać by osiągnąć ten cel? Precyzyjną odpowiedź na to pytanie projektant otrzymuje korzystając z programów symulacyjnych, w których wprowadzono charakterystyki różnych modeli pomp ciepła. Wyniki analiz wskazują, który zestaw pozwala uzyskać odpowiednio niski udział energii dostarczanej przez grzałkę.

W sposób uproszczony można to oszacować wybierając pompę ciepła pracującą samodzielnie do określonej temperatury zewnętrznej. Z wyliczeń wykonanych dla poszczególnych stref klimatycznych w Polsce wynika, że ograniczenie ilości energii dostarczanej przez grzałkę do 2-3 % w skali roku uzyskamy wybierając pompę ciepła, która jest w stanie pracować samodzielnie do temperatury zewnętrznej wynoszącej około:

–4 lub –5oC dla tzw. strefy I;

–5 lub – 6oC dla strefy II;

–7 lub –8oC dla strefy III;

–10 lub –11oC dla strefy IV;

–12 lub –13oC dla najchłodniejszej części Polski, czyli  strefy V (okolice Suwałk i tereny podgórskie).

Przykładowo, jeśli rozpatrywany budynek znajduje się w strefie III, a projektowane zapotrzebowanie na ciepło wynosi około 8 kW wówczas z poniższego wykresie wynika, że należy wybrać pompę ciepła, której charakterystykę przedstawiono ciągłą, zieloną linią. W tym przypadku punkt przecięcia linii zapotrzebowania na ciepło i linii mocy pompy powietrznej występuje przy temperaturze zewnętrznej około -7oC.

Oczywiście żaden typoszereg pomp ciepła nie zawiera nieskończenie dużej liczby modeli. Bywa zatem, że projektant staje przed wyborem urządzenia o nieco wyższej mocy, które jest w stanie samodzielnie ogrzać dom, np. nawet do –15oC, a pompą niższej mocy, dla której punkt biwalentny jest znacznie wyższy. Z reguły koszt zakupu tych urządzeń jest bardzo zróżnicowany. W związku z tym ostateczna decyzja powinna zostać podjęta po konsultacji z inwestorem.

W praktyce większość projektantów posługuje się programami symulacyjnymi, które pozwalają zaoszczędzić czas i szybko wybrać optymalny model pompy ciepła, dla którego punkt biwalentny będzie znajdować się w odpowiednim zakresie. Program symulacyjny pozwala dodatkowo oszacować sezonowy współczynnik wydajności pompy ciepła i roczny koszt eksploatacji. Wykonanie symulacji dla kilku modeli pozwala projektantowi na wybór optymalnego wariantu.

Uwaga! Dobierając powietrzną pompę ciepła, nie należy wyłącznie kierować się jej nominalną mocą. Na podstawie przedstawionego wcześniej wykresu widzimy bowiem, że przebieg mocy każdego urządzenia jest nieco inny. Co więcej, moc nominalna może być podawana przez poszczególnych producentów dla różnych parametrów. Przykładowo porównując dwie pompy o tej samej mocy (np. 5 kW) z różnych firm, może okazać się po sprawdzeniu dokumentacji, że jedna z nich osiąga oczekiwaną wydajność przy temperaturze -7oC, a druga dopiero przy +7oC.

Lokalizacja jednostki zewnętrznej 

Ważną kwestią jest określenie optymalnego miejsca, w którym znajdzie się jednostka zewnętrzna pompy ciepła. W miarę możliwości warto ją ustawić, jak najbliżej jednostki wewnętrznej. Dzięki czemu mniej zapłacimy za rury połączeniowe (będą krótsze) i armaturę, a straty ciepła będą niższe. Z drugiej strony praca pompy ciepła nie powinna być uciążliwa dla domowników i ich sąsiadów. Z tego powodu wystrzega się umieszczania urządzenia w pobliżu okien sypialni czy salonu oraz blisko granicy działki.

Rolą projektanta jest zadbanie o to, aby miejsce montażu pompy ciepła pozwoliło zredukować poziom hałasu generowanego przez pompę ciepła na granicy działki do 40 dB(A). Osiąga się to stosując pompę ciepła o możliwie niskim poziomie hałasu oraz unikając jej montażu w miejscu, w którym mogłoby dochodzić do odbicia fal dźwiękowych, np. w wewnętrznym narożniku ścian, pod zadaszeniem czy między ścianami dwóch budynków. Niekiedy celowe jest zastosowanie osłon dźwiękochłonnych.

Wybór wykonawcy instalacji 

• Oferta i gwarancja. Doświadczonego i dobrze przygotowanego wykonawcę z pewnością poznamy po tym, że przed przygotowaniem ostatecznej oferty zada nam szereg pytań dotyczących planowanej instalacji, a w szczególności naszych potrzeb i oczekiwań. Już w trakcie pierwszej rozmowy może przekazać nam szereg wskazówek i opisać typowy przebieg prac. W ostatecznej ofercie powinny się znaleźć wszystkie uzgodnione elementy, prace montażowe.

Bardzo ważną kwestią jest również informacja na temat warunków gwarancji na urządzenia i system. Na rynku można się spotkać z różnymi rozwiązaniami w tym zakresie. Część producentów oferuje gwarancję, w której ewentualne wady fabryczne są usuwane przez firmy zajmujące się wyłącznie serwisem. Innym rozwiązaniem jest system, w którym to wykonawca instalacji z pompą ciepła jest odpowiedzialny za późniejsze dokonywanie ewentualnych napraw i przeglądów. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety. Jeśli obsługę gwarancyjną zapewnia sieć serwisu, wówczas warto sprawdzić dostępność fachowców w naszej okolicy i opinie na temat ich pracy. Natomiast, gdy obsługą gwarancyjną zajmuje się wykonawca instalacji, bardzo ważne będzie zebranie opinii innych użytkowników o jakości jego usług.

Jeśli zaś chodzi o uruchomienie pompy ciepła wraz z współpracującym z nim systemem grzewczym, to w zależności od producenta usługa ta może być odpłatna lub wliczona w cenę urządzenia.

• Umowa. O profesjonalizmie wykonawcy świadczy również dobrze przygotowana umowa na wykonanie prac. Powinna ona zawierać:

1. szczegółowy zakres usługi,

2. datę rozpoczęcia i zakończenia prac,

3. informacje na temat głównych urządzeń jakie mają się znaleźć w instalacji z oznaczeniami, które pozwolą na jednoznaczną identyfikację,

4. całkowitą cenę i terminy płatności,

5. warunki gwarancji,

6. informację o prawie do odstąpienia od odstąpienia od umowy, jeśli została zawarta poza siedzibą firmy.

Dobrze przygotowana umowa zapewnia korzystne warunki pracy dla wykonawcy i spokój dla inwestora.

Najczęściej firmy produkujące lub dystrybuujące powietrzne pompy ciepła uzależniają udzielenie gwarancji na oferowane przez siebie modele, pod warunkiem wykonania montażu urządzenia i instalacji grzewczej przez fachowców, którzy przeszli odpowiednie przeszkolenie oraz mających stosowane uprawnienia. Zazwyczaj kontakt do tego typu doświadczonych wykonawców w konkretnym regionie kraju znajdziemy na stronie internetowej producenta bądź jego przedstawiciela.

MONTAŻ 

Posadowienie jednostki zewnętrznej 

Prace rozpoczyna się od wykonania cokołu montażowego oraz odpływu skroplin. Jeśli planujemy zrobić złoże żwirowe poniżej głębokości przemarzania gruntu, wówczas należy zdjąć odpowiednią ilość ziemi i ułożyć warstwę żwiru, a także zamontować rurę odprowadzającą skropliny. Następnie robimy cokół montażowy, na którym zamontowane zostaną stopy wykonane z elastycznego materiału. Na stopach tych posadowiona zostanie pompa ciepła.

Montowanie jednostki wewnętrznej

W projekcie instalacji wskazane jest zalecane miejsce montażu jednostki wewnętrznej. Najczęściej stosowana jest tzw. kompaktowa jednostka wewnętrzna z wbudowanym zbiornikiem ciepłej wody. Pomieszczenie musi spełniać wymagania zawarte w instrukcji instalacji w zakresie wymaganej kubatury. Najlepiej, gdy znajduje się ono w pobliżu łazienek i kuchni, aby uniknąć długiego czasu oczekiwania na ciepłą wodę lub ułożenia rozbudowanej instalacji cyrkulacji ciepłej wody.

W zależności od fabrycznego wyposażenia jednostki wewnętrznej niezbędny może być montaż szeregu dodatkowych elementów instalacji. Do najważniejszych z nich należą naczynia wzbiorcze i zawory bezpieczeństwa.

Jeśli wybrany zostanie zestaw składający się z naściennej jednostki wewnętrznej z osobnym zasobnikiem ciepłej wody, potrzeby będzie zazwyczaj jeszcze zawór przełączający (o ile nie występuje on fabrycznie w jednostce wewnętrznej).

Jak zabezpieczyć urządzenia przed zanieczyszczeniami

Jeśli planujemy montaż powietrznej pompy ciepła w instalacji modernizowanej lub zawierającej elementy stalowe, przed jednostką wewnętrzną umieszcza się magnetoodmulacz. Jego zadaniem jest wychwytywanie z wody zanieczyszczeń, które stanowiłyby zagrożenie dla pompy obiegowej. W skrajnym przypadku brak tego elementu może doprowadzić najpierw do spadku wydajności pompy obiegowej, a ostatecznie również do jej zablokowania.

Połączenie obu jednostek i instalacja elektryczna

W zależności od tego czy jest to zestaw typu split czy monoblok wykonawca prowadzi odpowiedniej średnicy rury pomiędzy jednostkami, które następnie pokrywa izolacją termiczną.

Kolejny krok to doprowadzenie przewodu zasilającego z rozdzielni elektrycznej obu części pompy. W tym celu w rozdzielnicy montowane są dodatkowe zabezpieczenia. Jeśli na etapie wykonywania rozdzielni nie przewidziano miejsca na te elementy, wówczas niezbędny będzie montaż dodatkowej rozdzielnicy elektrycznej na potrzeby zasilania zestawu z pompą ciepła.

W projekcie instalacji oraz dokumentacji urządzeń znajdują się informacje na temat wymaganych zabezpieczeń. Nie należy tego bagatelizować. Zdarza się, że w jednostce zewnętrznej występuje płyta elektroniczna z gniazdami do zasilania zarówno napięciem 230 V, jak i 400 V. Jednak dany model prawie zawsze jest przeznaczony wyłącznie do zasilania napięciem o konkretnej wartości - 230 lub 400 V. Nie można więc dowolnie wybierać wartości napięcia, jakie chcemy podać do jednostki zewnętrznej.

Inna sytuacja może występować w jednostce wewnętrznej. Tutaj często zdarza się, że grzałki szczytowe możemy zasilić napięciem 230 V lub 400 V. Oczywiście przekłada się to później na określony sposób obciążania instalacji domowej i wymaganą wielkość zabezpieczeń. Najczęściej inwestorzy i wykonawcy wybierają zasilanie grzałek napięciem 400 V.

Czujnik temperatury zewnętrznej

To ważny element instalacji z pompą ciepła. Dzięki niemu możemy wykorzystać możliwości sterownika pogodowego. W takiej instalacji pompa ciepła pracuje z najniższą temperaturą, jaka może w danych warunkach zapewnić ogrzanie domu. Dzięki temu urządzenie osiąga wysoką wydajność.

Czujnik temperatury zewnętrznej wykonawca umieszcza na ścianie zewnętrznej budynku, na wysokości co najmniej 2-3 m. W większości przypadków czujnik jest łączony z automatyką pompy ciepła za pomocą przewodu.

Część producentów oferuje również bezprzewodowy czujnik temperatury zewnętrznej. Przed wyborem tego rozwiązania wykonawca sprawdza zasięg czujnika i ocenia możliwość jego wykorzystania. Z pewnością rozwiązanie przewodowe zapewnia dłuższą eksploatację bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności konserwacyjnych.

Zarządzanie pracą jednostek 

W celu zarządzania pracą całego systemu, w tym jednostki zewnętrznej i wewnętrznej elementy te muszą zostać połączone za pomocą przewodu komunikacyjnego. Przed dokonaniem połączenia wykonawca powinien sprawdzić wymagania w zakresie zastosowania odpowiedniego przewodu. Zależy to w dużej mierze od użytego przez producenta protokołu komunikacji między jednostkami. Z jednostki wewnętrznej prowadzi się również przewód komunikacyjny do sterownika pogodowego, w szczególności, gdy planujemy jego montaż w jednym z pomieszczeń mieszkalnych, np. w salonie.

Rozruch instalacji 

W zależności od wymagań gwarancji oferowanej przez producenta uruchomienia instalacji dokonuje instalator lub niezależny serwisant. Przed przystąpieniem do uruchomienia pompy ciepła instalator napełnia i odpowietrza instalację grzewczą.

• Uruchomienie zestawu typu split. Fachowiec dokonujący uruchomienia w pierwszej kolejności płucze instalację ziębniczą azotem. Następnie dokonuje próby szczelności napełniając instalację azotem do określonego ciśnienia, obserwując wskazania manometrów i kontrolując miejsca łączenia instalacji za pomocą środków przeznaczonych do wyszukiwania wycieków. Po dokonaniu próby szczelności otwiera się zawory, a po zredukowaniu ciśnienia podłącza się tzw. pompę próżniową. Jej zadaniem jest wytworzenie i utrzymanie przed długi czas próżni w instalacji ziębniczej. Po zakończeniu tego zadania zamyka się zawory pompy próżniowej, odłącza ją od instalacji, a do instalacji wprowadzany jest czynnik ziębniczy, który znajdował się w jednostce zewnętrznej.

Po ustabilizowaniu się ciśnienia następuje włączenie urządzenia. W zależności do warunków zewnętrznych i temperatury wody w instalacji niezbędne może być skorzystanie w pierwszej kolejności z grzałki szczytowej. Taka sytuacja ma zazwyczaj miejsce, gdy system uruchamiany jest zimą, gdy temperatura wody w instalacji nie przekracza kilkunastu stopni. Najczęściej praca pompy ciepła w takich warunkach jest niemożliwa i niebezpieczna dla instalacji. Z tego powodu woda rozgrzewana jest do wymaganej temperatury (z reguły powyżej 20oC) za pomocą grzałki szczytowej.

• Uruchomienie monoblokowej pompy ciepła jest znacznie łatwiejsze. W tej sytuacji wykonawca bowiem nie ingeruje w obieg ziębniczy. Pozostają jedynie prace związanie z odpowietrzeniem i rozgrzaniem instalacji oraz sprawdzeniem poprawności pracy pompy ciepła.

Czego należy unikać?

W żadnym przypadku nie należy brać pod uwagę uruchamiania pompy ciepła w domu, który nie został jeszcze w pełni zaizolowany. Trzeba bowiem pamiętać, że wielkość pompy ciepła jest dobierana proporcjonalnie do potrzeb energetycznych gotowego, zaizolowanego i wysuszonego budynku. Włączenie pompy ciepła na potrzeby zasilania domu przed zakończeniem prac izolacyjnych oznacza po pierwsze znacznie wyższe zużycie energii. Po drugie występuje ryzyko wyłączenia awaryjnego pompy ciepła. Chodzi o to, że w trakcie mrozów potrzeby energetycznie nie w pełni ocieplonego domu będą kilkukrotnie wyższe od przewidywanych potrzeb energetycznych gotowego obiektu. W takiej sytuacji moc zastosowanej pompy ciepła będzie zbyt mała. W skrajnym warunkach nie będzie ona mogła nawet utrzymać minimalnej temperatury wody w instalacji. Z tego powodu automatyka pompy ciepła zabezpieczy urządzenie i wyłączy je awaryjnie.