Chiński ogród - w krainie Szmaragdowego Smoka

Współczesne Chiny otwierają się na świat. Coraz większą dbałością otaczają zabytki, również stare niegdyś prywatne ogrody. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wiele z nich wyremontowano i udostępniono turystom.

Zwiedzając chińskie ogrody, próżno będziemy się doszukiwać tak cenionej przez nas różnorodności gatunków czy wielobarwnych kwietnych łanów. Tutejsze rozumienie piękna i harmonii rządzi się zasadami feng shui, sztuki kształtowania przestrzeni, której celem jest pobudzenie i ukierunkowanie życiodajnej energii chi znajdującej się we wszechświecie. Rośliny są nietrwałe. Ich krótka wegetacja przypomina o ulotności szybko biegnącego i wcześnie kończącego się życia. Ważniejsze są woda i kamień - mostki, altany, kryte pasaże, okna i bramy widokowe.

Wenecja Wschodu

Najpiękniejsze chińskie ogrody zobaczymy w Suzhou, mieście w delcie Jangcy, które nazywane bywa Wenecją Wschodu. Jego historia sięga VI w. p.n.e., ale lata świetności przypadają na czasy panowania dynastii Ming (1368-1644). Przez stulecia osiedlali się tu krewni cesarza, emerytowani urzędnicy, bogaci kupcy. Każdy wznosił godną swej pozycji rezydencję, a przy niej budował oczywiście ogród. Ogrody Suzhou, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO są uznawane za klasykę chińskiej sztuki ogrodowej. Dziś zobaczyć tu można 12 odrestaurowanych założeń ogrodowych. Najstarsze liczą sobie dziewięć wieków.

Domowe sanktuarium Natury

Ogród Mistrza Sieci położony jest w południowo-wschodniej części Suzhou. W XII w. właścicielem posesji był cesarski minister Shi Zhengzhi. Legenda głosi, że pewnego dnia jego syn, zażywając kąpieli w rzece, zaczął tonąć, a z pomocą przyszedł mu mieszkający nieopodal rybak. Szczęśliwy ojciec na pamiątkę tego wydarzenia nazwał ogród imieniem wybawcy.

Jest to typowy chiński dom-ogród, w którym pokoje gościnne, studia malarstwa i kaligrafii, sypialnie i gabinety do pracy przeplatają się z niewielkimi dziedzińcami. Niebywały kunszt, z jakim rozplanowano założenie, sprawia, że wydaje się ono znacznie większe (w rzeczywistości zajmuje powierzchnię 6 tys. m2). Przez zdobione przepięknymi ramami okna komnat i korytarzy oglądamy kunsztownie zaaranżowane widoki. W całym domu nie ma dwóch takich samych framug ani dwóch takich samych widoków z okna.

"Krajobraz zapożyczony", który przenika do wnętrza ogrodu, był znany na Dalekim Wschodzie od wieków, a później z powodzeniem stosowano go w angielskich parkach krajobrazowych. Zwykle jednak do ogrodu "wpuszczano" rzeczywistą panoramę wznoszących się w oddali łańcuchów górskich albo widocznych na horyzoncie lasów. Ogród Mistrza Sieci jest natomiast otoczony zewsząd ścianami budynków. Trzeba więc było zaiste mistrzostwa, żeby w tych warunkach stworzyć iluzję głębi. Kiedy oswoimy się z przestrzenią, zaczynamy dostrzegać, że widoki, które wydawały się ciągle nowymi odsłonami niekończących się wnętrz ogrodowych, pokazują z najróżniejszych perspektyw zaledwie kilka maleńkich dziedzińców. Największy mieści staw pełen kolorowych karpi i miniaturowych żółwi. Nad nim wznosi się bodaj najsłynniejsza chińska altana, znana pod nazwą "Księżyc Wschodzi z Podmuchem Wiatru". Zbudowano ją ponoć tylko po to, by podziwiać tu podczas pełni odbijający się w wodzie księżyc.

Niezwykła jest uroda kamiennych mozaik zdobiących posadzki dziedzińców i ścieżki biegnące wzdłuż stawu. Zdobią je ornamenty roślinne oraz mityczne zwierzęta z chińskich legend. Podobno Cynobrowego Żurawia w asyście nietoperzy trzeba koniecznie obejść wkoło aż cztery razy, aby osiągnąć bogactwo i pomyślność do końca życia.

Bogactwo pokornego zarządcy

Emerytowany inspektor cesarski Wang Xianchen osiedlił się w Suzhou w 1509 r. Jego posiadłość miała blisko 5 ha, na chińskie warunki była istnym latyfundium. Mawiał podobno: "Kiedy pielęgnuję ogród i sprzedaję zbierane w nim warzywa, czuję, że tak powinien żyć człowiek pokorny". Chociaż pan Wang tak sobie cenił sławę pokornego zarządcy żyjącego z płodów swej ziemi, nikt nie uwierzył w to, że na budowę, która pochłonęła majątek, zapracował z pensji urzędnika. Nie minęło kilka lat i został oskarżony o malwersacje i uwięziony. Ale nazwa ogrodu pozostała.

To wspaniałe założenie krajobrazowe rozciąga się nad brzegiem dwóch sztucznych stawów o nieregularnych brzegach (woda zajmuje niemal połowę powierzchni ogrodu). Centralną część ulokowano na usypanych wzgórzach i otwarto na widoki z zewnątrz. Co roku odbywa się tutaj Festiwal Lotosów, kiedy można podziwiać pokrywający taflę kobierzec tysięcy lotosów orzechodajnych (Nelumbo nucifera) o wspaniałych różowych kwiatach. W części zachodniej budynki wzniesiono tuż nad wodą (mamy wrażenie, że unoszą się na falach). Znajdziemy tu kolekcję 700 gatunków i odmian bonsai. Korzenie sztuki takiego formowania drzew wywodzą się nie z Japonii, ale właśnie z Chin. Tutaj nazywa się je penjing i często grupuje w kompozycje, łącząc z półszlachetnymi kamieniami i tworząc miniatury całych ogrodów i krajobrazów.

Świat w pigułce

Ogród Pokornego Zarządcy odtwarza różnorodność krajobrazu Państwa Środka. Są tu skaliste pagórki i pojedyncze głazy, rozlewiska i kaskady, gładka toń jezior i bambusowe zarośla... Kamieniom zdobiącym chińskie ogrody dodawano nierzadko patyny, wrzucając je do wody, by przyspieszyć procesy erozji. Wiadomość o miejscu zatopienia głazu przechodziła z pokolenia na pokolenie. Taka naturalna rzeźba była gotowa po 200-250 latach.

Są tu też wspaniałe pawilony, altany, kryte pasaże. Ich nazwy często określają przeznaczenie: Wieża Spoglądania na Góry, Most Fruwającego Łuku Tęczy, Pawilon Piwonii... We wnętrzach obejrzeć można oryginalne meble, malarstwo i ceramikę z czasów Ming. Gdybyśmy mogli zwiedzić tylko jeden jedyny chiński ogród - warto wybrać właśnie ten.

Informacje turystyczne:

Ogród Mistrza Sieci (The Master-of-Nets Garden)

Suzhou, 11 Kuo Jia Tou Lane

tel. (+86 512) 652 931 90

Otwarty codziennie od 8 do 17, wstęp 30 juanów

Ogród Pokornego Zarządcy

(The Humble Administrator's Garden)

Suzhou, 178 Dong Bei Street

tel. (+86 512) 675 398 69, faks 675 271 81

Otwarty codziennie od 8.15 do 16.15, wstęp 70 juanów

Więcej informacji o ogrodach Suzhou:

www.travelchinaguide.com/attraction/jiangsu/suzhou