W kwitnących ramach

Czym efektownie ozdobić obrzeża rabat i ścieżki znajdujące się najbliżej domu? Przykłady takich rozwiązań można zobaczyć w wielu dawnych ogrodach w stylu geometrycznym przy dworach, gdzie prym wiodą... obwódki z bukszpanu lub lawendy. Otaczają rabaty, podkreślają bieg ścieżek, ciekawie nawiązują do architektury.

We współczesnych ogrodach mogą pełnić podobną funkcję. Na dużej czy małej przestrzeni niskie pasy roślin mogą wyznaczać granicę pomiędzy rabatą a trawnikiem, oddzielać murawę od warzywnika lub otaczać brzeg tarasu. Za pomocą swobodnie wijących się obwódek możemy podzielić także długie kwietniki wzdłuż ogrodzenia lub drogi od bramy do garażu. Stworzone w ten sposób mniejsze przestrzenie łatwiej urządzić, a ich rytm daje poczucie porządku.

Rośliny stosowane na niskie żywopłoty i obwódki powinny ze swej natury być zwarte, dobrze znosić cięcie i ładnie się zagęszczać. Nie nadają się więc tu gatunki szeroko rozrastające się o nieregularnym pokroju takie jak irgi czy pigwowce, natomiast sprawdzają się rośliny o drobnych liściach i gęstej strukturze, np. bukszpan wieczniezielony, porzeczka alpejska czy lilak Meyera. Najcenniejsze są odmiany karłowe, których nie musimy mocno przycinać, np. tawuła japońska 'Little Princess' i berberys Thunberga 'Atropurpurea Nana' Regularne strzyżenie jest jednak konieczne, by obwódka zachowywała pożądaną wysokość i dobrze się zagęszczała.

Jakie zatem rośliny wybrać? Kolorowo kwitnące czy ciemnozielone wymagające strzyżenia? To zależy od tego co chcemy otoczyć obwódką. Kolorowe, kwietne rabaty najlepiej obwieźć gładko przystrzyżonymi ściankami z zielonego bukszpanu lub purpurowego berberysu, skromny warzywnik pasem lawendy a dorodną kompozycję z iglaków pasem obficie kwitnących krzewów o efektownym ulistnieniu.

W ramach z bylin

Najodpowiedniejszymi bylinami na obwódki są te o pokroju krzaczastym, długo kwitnące i dekoracyjne przez kilka tygodni. Doskonale więc sprawdza się tu rozchodnik okazały 'Autumn Joy' lub 'Herbstfreude', który tworzy szerokie masywne kępy, jesienią zakwitające ceglastoróżowymi baldachami, które gdy zaschną mogą zdobić ogród nawet zimą. Podobne wymagania ma kocimiętka Faassena, nieco zbliżona wyglądem do lawendy, wczesnym latem obficie kwitnąca na fioletowo. Roślina ta tworzy gęste, ładnie ulistnione kępy o szarawo zielonkawym kolorze, które po kwitnieniu możemy łatwo uformować nożycami do żywopłotu. Podobnie możemy postąpić z bodziszkiem czerwonym, który tworzy niskie i gęste kępy. Rabaty z wiosennymi bylinami, np. z omiegiem wschodnim, serduszką okazałą, pierwiosnkami, jasnotą plamistą i ciemiernikami, którym towarzyszą tulipany, szafirki i kępy niezapominajek, możemy otoczyć obwódką z wilczomlecza pstrego. Zaraz po kwitnieniu wystarczy skrócić go o 1/3 wysokości, dzięki czemu zachowa świeży wygląd i ładny pokrój.

Wokół szalenie modnych ostatnio ozdobnych warzywników możemy posadzić obwódki z aromatycznej lebiodki pospolitej 'Compactum' tworzącej niewielkie kępy lub atrakcyjnie żółto ulistnionej 'Thumble's Variety'. Nawet jeśli na założenie warzywnika nie mamy miejsca lub czasu, przyda nam się w ogródku maleńki zielnik otoczony klasyczną 20 centymetrową obwódką z aromatycznej lawendy.

Niektóre byliny, szczególnie te naturalnie zwarte na kształt półkolistego wału np. rozchodnik okazały i kocimietka Faasseena, szczególnie dobrze wyglądają wzdłuż ścieżki, nawet na długiej przestrzeni. Rząd wyższych kęp peonii chińskiej albo wąski dywan bodziszka wspaniałego może ładnie podkreślać bieg chodnika wiodącego od furtki do domu lub przy alejce wzdłuż ogrodzenia lub pergoli.

Czym obwieść brzegi cienistych rabat bylinowych? Najlepiej obwódką z innych bylin o ozdobnych liściach, gdyż z reguły trawnik w takich miejscach jest z braku słońca dość przerzedzony. Można je więc otoczyć łanem funkii, miodunki lub tawułek.

W kwitnących ramach

Na obwódki nadają się także obficie kwitnące krzewy, z których ukwiecone pasy i wstęgi okalające rabaty mogą robić naprawdę imponujące wrażenie. Doskonałym gatunkiem na takie barwne żywopłoty jest na przykład pięciornik krzewiasty. Do wyboru mamy jego liczne odmiany: 'Goldfinger' i 'Goldstar' o kwiatach żółtych, 'Tangerine', 'Red Ace' o kwiatach pomarańczowych, 'Abbotswood' o białych albo 'Princess' o kwiatach różowych . W zależności od kolorystyki rabaty możemy dopasować odpowiednią odmianę. Kompozycje w tonacjach fioletów i purpury możemy otoczyć kontrastującą żółtą obwódką a z roślin srebrzystych odmianą o kwiatach białych lub różowych. Pamiętajmy że pięciorniki najlepiej rosną i kwitną na glebach stale umiarkowanie wilgotnych. Strzyżemy je niezbyt mocno wyrównując jedynie kształt żywopłotu.

W cieplejszych rejonach Polski możemy zakładać obwódki z lawendy wąskolistnej. Ten obficie kwitnący i aromatyczny niski półkrzew świetnie pasuje do róż, ziół i roślin o liściach srebrzystych. Lawendę formujemy tuż po kwitnieniu, tak aby nowe pędy zdążyły zdrewnieć do końca sezonu. Pędy kwiatowe usuwamy wraz niewielkim fragmentem gałązki, a następnie nożycami nadajemy krzewom poduchowaty kształt. Na zimę krzewy osłaniamy flizeliną i gałązkami sosny.

Aby obwieść rabatę sięgnijmy po różne gatunki i odmiany tawuł. Najbardziej godna polecenia jest popularna tawuła japońska 'Anthony Waterer' o kwiatach ciemnoróżowych oraz 'Japanese Dwarf' i 'Little Princess' o kwiatach jasnoróżowych. Identycznie kwitnącą tawuła japońska 'Golden Princess' ma dodatkowo intensywnie żółte liście, które z oddali przyciągają wzrok. Innym wartościowym gatunkiem jest tawuła brzozolistna, która kwitnie na biało (gdy przekwitnie niezwłocznie przycinamy ją nożycami poprawiając pokrój obwódki).

Bardzo oryginalny kolorowy żywopłot możemy stworzyć także z krzewuszki cudownej 'Purpurea', która bardzo obficie kwitnie, a jej ciemne brązowawe liście mogą doskonale kontrastować z ulistnieniem innych roślin.

Warto zwrócić uwagę na jaśminowca Lemoine'a, który ze względu na pokrój i sposób kwitnienia nadaje się głównie na niskie nieformowane żywopłoty. W podobny sposób możemy wykorzystać także obficie kwitnący żylistek wysmukły i Lemoine'a. Obu krzewów nie tniemy zbyt intensywnie, by nie pozbawić się kwiatów, które pojawiają się na zeszłorocznych pędach. Wiosną usuwamy jedynie najstarsze zamierające gałązki oraz delikatnie przycinamy, nadając pożądany kształt.

W formalnych ramach

Jednym z najpowszechniej stosowanych na żywopłoty krzewów jest ligustr pospolity. Choć naturalnie osiąga dość pokaźne rozmiary, przystrzyżony do 1,5 m może stanowić masywne obramowanie dużej rabaty. Jego karłowa odmiana 'Lodense' może z powodzeniem być stosowana na niższe obwódki, podobnie jak porzeczka alpejska, która zachowuje ładny pokrój nawet w cieniu.

Są i takie krzewy, jak dereń rozłogowy 'Kelseyi' i kalina koralowa 'Nanum', które nie wymagają częstego strzyżenia. W sposób naturalny pozostają niskie i same się ładnie zagęszczają. Niewiele zabiegów pielęgnacyjnych wymagają również karłowe odmiany berberysu Thunberga, np. 'Atropurpurea Nana' i 'Bagatelle' o liściach purpurowych, zielona 'Kobold' i żółtolistna 'Bonanza Gold', które są bardzo niskie i gęste i doskonale nadają się na obwódki do ogródków ziołowych. Karłowe odmiany rosną powoli, zatem by uzyskać odpowiedni efekt krzewy musimy posadzić dość gęsto (5-6 szt. na 1 metr).

Szczególnie atrakcyjne są strzyżone obwódki z roślin zimozielonych, przede wszystkim bukszpan wieczniezielony. Rabaty ujęte w bukszpanowe ramy wyglądają wyjątkowo elegancko. Do mniejszych ogrodów szczególnie polecana jest karłowa 'Suffruticosa', odmiana bardzo gęsta o niewielkich liściach. Mniej typowym, ale ciekawym materiałem na zimozielone obwódki jest trzmielina Fortune'a, zwłaszcza jej pstrolistne odmiany: biała 'Emerald Gaiety' lub żółta 'Emerald'n Gold'. Wystarczy mocno skracać ich długie, szukające podpór pędy a pozostaną niskimi, zwartymi krzewami, równie efektownymi jak bukszpan.

W większych ogrodach żywopłoty możemy także tworzyć z okazalszych lecz także gęstych i zwartych krzewów. Jedną z ciekawych odmian na wysokie obwódki jest wierzba purpurowa 'Nana'. Krzew ten możemy traktować dwojako. Jeżeli obwódka ma mieć ok. 1,5 m, będzie on wyższy - wówczas wystarczy jedynie regularne strzyżenie, natomiast niższy i gęstszy pas zieleni (0,5-1,0 m) uzyskamy, ogławiając krzewy wczesną wiosną tuż przy samej ziemi. Szybko odrastające gałązki skracamy nieco latem nadając krzewom pożądany kształt i wysokość. Ta swojska w charakterze krzaczasta wierzba najlepiej wygląda w ogrodach naturalistycznych, na przykład wzdłuż brzegów jeziorek lub jako obwódka przedzielająca okazałe rabaty bylinowe w angielskim stylu.

KRZEWY

Nazwa	Wysokość naturalna /docelowa
berberys Thunberga Berberis thunbergii 'Atropurpurea Nana'	60/40
berberys Thunberga Berberis thunbergiii 'Kobold', 'Bagatelle'	40/40
berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Bonanza Gold'	50/50
berberys Thunberga (Berberis thunbergii) 'Atropurpurea'	150-200/50-150
bukszpan wiecznie zielony (Buxus sempervirens)	200/20-80
bukszpan wiecznie zielony (Buxus sempervirens) 'Suffruticosa'	100/40-80
dereń rozłogowy (Cornus stolonifera) 'Kelseyi'	70/70
kalina koralowa (Viburnum opulus) 'Nanum'	50/50
ligustr pospolity (Ligustrum vulgare)	200/100-150
ligustr pospolity (Ligustrum vulgare) 'Lodense'	50-100/40
porzeczka alpejska (Ribes alpinum)	200/50-100
porzeczka alpejska (Ribes alpinum) 'Schmidt'	100-200/50-100
trzmielina Fortune'a (Euonymus fortunei) 'Emerald'n Gold'	(300) 50 /30
wierzba purpurowa (Salix purpurea) 'Nana'	150-200/50-150

Nazwa	Pora kwitnienia	Wysokość naturalna/docelowa
forsycja (Forsythia) 'Maluch'	IV-V	100-150/50-100
jaśminowiec Lemoine'a (Philadelphus lemoinei)	VI-VII	100-150/100-150
krzewuszka cudowna (Weigela florida) 'Purpurea'	VI-VII	80-100/100
lawenda waskolistna (Lavandula angustifolia)	VI-VII	50/40
lilak Meyera (Syringa meyeri) 'Palibin'	(IV) V	150/100-150
perowskia (Perovskia abrotanoides)	VII-X	50-100/50-100
pięciornik krzewiasty (Potentilla fruticosa)	VI-X	50-100/400-60
tawuła brzozolistna (Spiraea betulifolia)	VI	100/50
tawuła japońska (Spiraea japonica) 'Golden Princess' 'Little Princess'	VI-VII	50/40
tawuła japońska (Spiraea japonica) 'Japanese Dwarf'	VI-VII	40/30
żylistek Lemoine'a (Deutzia x lemoinei)	VI	150/150
żylistek wysmukły (Deutzia gracilis)	V-VI	80/80

BYLINY

Nazwa	Pora kwitnienia	Wysokość
rozchodnik okazały (Sedum spectabile)	IX-X	50
funkia (Hosta)	(VI) VII-VIII	25-60
piwonia chińska (Paeonia lactiflora)	V-VI	70-100
tawułka (Astilbe)	VI-VIII	15-80
lebiodka pospolita (Origanum vulgare)	VII-IX	20-30
bodziszek wspaniały (Geranium x magnificum)	V-VI	50
bodziszek czerwony (Geranium sanguineum)	V-VI/IX	25
wilczomlecz pstry (Euphorbia polychroma)	V-VI	40
kocmiętka Faassena (Nepeta x faassenii)	VI-IX	30-50