Staw kąpielowy, czyli ekobasen

W Europie Zachodniej trwa prawdziwy boom na stawy kąpielowe. Kto ma kawałek ogrodu i trochę pieniędzy, funduje sobie akwen, który jest skrzyżowaniem basenu z malowniczym, pełnym kwitnących roślin stawem. Naturalnie czyszczona woda, tak przyjemna do kąpieli, nie powoduje alergii, a pod względem sanitarnym spełnia wszelkie, najsurowsze nawet wymagania. Gdy na brzegu ogrodowego stawu stoi sauna, można korzystać z niego przez cały rok albo zimą zamienić kąpielisko w piękną ślizgawkę.

Staw kąpielowy. Co to za pomysł

Definicja jest niby prosta: staw kąpielowy to duży, uszczelniony zbiornik, w którym woda uzdatniana jest za pomocą biologicznych i mechanicznych procesów samooczyszczenia. Nie jest to jednak zwykłe oczko wodne z roślinami na brzegu. To skomplikowana inżyniersko konstrukcja przypominająca oczyszczalnię ścieków, ekologiczna alternatywa dla basenów, w których chemią likwiduje się całe organiczne życie wody.

W stawie kąpielowym naturalne procesy samooczyszczania wód są intensyfikowane. Wodę filtrują złoża mineralno-roślinne, których parametry projektowane są dla konkretnego akwenu. Efektem jest redukcja nie tylko ilości fosforu i azotu, które sprzyjają rozwojowi glonów, ale także niepożądanych bakterii. Rośliny dobierane są tak, by pożerały jak najwięcej związków biogennych. Niektóre z nich niszczą fenole, inne blokują rozwój glonów, jeszcze inne odkażają wodę.

Pierwsze stawy kąpielowe powstały w połowie lat 80. XX w. w Niemczech i Austrii. Pomysł się sprawdził i w całej Europie Zachodniej można naliczyć dziś dziesiątki tysięcy podobnych dużych i małych obiektów. Powstają przy hotelach, pensjonatach, gospodarstwach agroturystycznych i w prywatnych ogrodach. Nawet publiczne kąpieliska odkażane dotychczas chlorem są modernizowane i wyposażane w biologiczne filtry. Co ciekawe, budowa stawów kąpielowych jest tańsza niż klasycznych basenów. Niższe są też koszty ich eksploatacji, a utrzymanie wymaga mniej pracy.

Jak to wygląda staw kąpielowy

Staw kąpielowy może wyglądać jak naturalne jeziorko o miękkiej linii brzegowej lub odwrotnie - mieć proste, geometryczne kształty. Projekt zależy od charakteru ogrodu. Na dużych działkach można pozwolić sobie na rozległy staw kąpielowy o naturalnym charakterze z obszerną strefą roślinną. Gdy miejsca jest mało i zbiornik powstaje tuż przy tarasie, jego wygląd trzeba szczególnie starannie dopasować do charakteru budynku, pamiętając o proporcjach i materiałach. Do nowoczesnej czy modernistycznej architektury pasują stawy o prostych formach i wyraźnie zaakcentowanych kształtach.

Stawy kąpielowe ekstensywne

Najstarszy typ stawu kąpielowego to prawie pozbawiony techniki staw ekstensywny - wzorowany na naturalnych zbiornikach wodnych. Wygląda dziko i łączy ogród z krajobrazem. Strefa kąpielowa zajmuje około 30 proc. powierzchni zbiornika, zaś reszta - czyli aż 70 proc. - to porośnięta szuwarami i roślinnością podwodną strefa czyszcząca.

W miarę swobodne pływanie zapewnia obszar o wielkości około 60 m2, toteż na staw ekstensywny należy przeznaczyć co najmniej 200 m2. Ruch wody między strefą regeneracyjną a kąpielową odbywa się w sposób naturalny, dzięki działaniu wiatru i różnicy temperatur pomiędzy nagrzanymi strefami płytszymi a głębszymi. Gdy system przepływu uzupełnimy np. kaskadą, przyspieszone zostają procesy samooczyszczania się wody. Nieduża pompa poruszająca do 30 proc. objętości zbiornika dziennie pozwala zmniejszyć wielkość strefy czyszczącej o 10-15 proc.

By przeciwdziałać osadzaniu się w strefie kąpielowej osadów, strefy bagienne oddzielone są od nich podwodnymi przegrodami, np. betonowymi murkami. Ten typ stawu polubią miłośnicy natury, którym nie przeszkadza kąpiel w towarzystwie żab i traszek, a wiosną (nim rozwiną się rośliny bagienne) także glonów. By nie spuszczać co kilka lat wody, szlam z najgłębszej części stawu usuwa się podwodnym odkurzaczem.

Staw kąpielowy intensywny

Sercem układu czyszczącego wodę w intensywnych stawach kąpielowych są także filtry roślinne, lecz do pomocy naturze dodano zaawansowaną technikę. Takie stawy uzbrojono w wydajne pompy, które poruszają wodę (co usprawnia działanie zbierających zanieczyszczenia skimerów) i wspomagają jej wymianę między filtrami bagiennymi a strefą kąpielową. Specjalne odpływy denne odprowadzają zanieczyszczoną wodę do osadników i filtrów mechanicznych.

Staw intensywny wymaga bardzo precyzyjnego, fachowego zaprojektowania. Oblicza się wielkość elementów hydraulicznych zapewniających optymalne przepływy wody, dobiera się odpowiedni rodzaj pomp i skimerów, planuje się budowę filtrów. Dokładne określenie objętości filtrów bagiennych oraz ich składu mineralnego poprzedza analiza chemiczna wody, którą zostanie napełniony staw. Złoża filtrujące komponowane są w odpowiednich proporcjach ze skał i minerałów regulujących twardość i pH wody oraz absorbentów (pochłaniaczy) związków azotu i fosforu.

Niekiedy buduje się dodatkowo specjalne mechaniczne komory filtracyjne, w których mineralne złoże co jakiś czas jest aktywizowane lub wymieniane. Filtry są tak skonstruowane, by nie eliminować planktonu zwierzęcego niezmiernie ważnego w procesach samooczyszczania się wody.

Strefy bagienne stawów intensywnych nie muszą być przestrzennie związane z kąpieliskiem. Filtr roślinny połączony z nim rurami może być umieszczony osobno. Technika nie tylko pozwala uzyskać lepszą jakość wody i usprawnia zabiegi pielęgnacyjne, ale przede wszystkim zmniejsza obszar roślinnych stref regeneracyjnych. Intensywny staw kąpielowy zmieści się nawet na małej działce. Dla 60 m2 strefy kąpielowej potrzeba zaledwie około 40 m2 powierzchni czyszczącej. Duże pompy zużywają wprawdzie sporo energii, lecz tzw. przepływ można regulować w zależności od tego, na ile intensywnie korzystamy z przyjemności kąpieli.

Cena budowy 1 m2 stawu kąpielowego zależy od jego infrastruktury i waha się obecnie w granicach 350-650 zł.

Więcej informacji:

www.re-natura.pl

www.stawy-kapielowe.com.pl

www.igb.cc

www.kleinbadeteiche.de