Wiewiórka pospolita
Wiewiórki pospolite chętnie wędruje po pniach, czujnie rozglądając się wokoło i schodząc na ziemię głową w dół. Utrzymuje się na drzewach dzięki ostrym pazurom, a puchaty ogon stanowi przeciwwagę dla tułowia i głowy. Dzięki tej przeciwwadze wiewiórka nie spada na łeb na szyję. Ogon pomaga też utrzymać równowagę, gdy zwierzak, stojąc na wiotkiej gałęzi, wyciąga łapki np. po szyszkę. Ogon wiewiórki pomaga jej zachować ciepło – gryzoń nakrywa się swoim ogonem, gdy śpi, co pozwala kontrolować temperaturę ciała zwierzęcia. Gibkie ciało pozwala błyskawicznie zmieniać pozę. Ten nadrzewny ssak imponuje zręcznością i stać go na niezwykłe akrobacje, a przede wszystkim - na skoki. Umożliwiają to nie tylko długie tylne nogi, ale też rozwinięte zmysły. Oczy, osadzone po bokach głowy, zapewniają szerokie pole widzenia. Zachowanie równowagi ułatwiają zaś włoski czuciowe, tzw. wibrysy (odpowiednik "wąsów" kota) rozmieszczone w różnych miejscach na ciele, m.in. na łapach. Po dwóch miesiącach młode wiewiórki nie odżywiają się już mlekiem matki, ale jeszcze przez jakiś czas pozostają blisko niej, opuszczając ją ostatecznie po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Wiewiórki osiągają dojrzałość płciową w wieku jednego roku. Mogą żyć 6–7 lat, w niewoli dłużej; prawdopodobnie ze względu na drapieżnictwo żyją na wolności maksymalnie 2–4 lata
Wiewiórki w Polsce
Nasze wiewiórki mają dwa kolory umaszczenia: albo są rude z szarymi bokami i podbrzuszem, albo czarno-brunatne z białym podbrzuszem. Miewają też ubarwienie pośrednie. Żyją tam, gdzie rosną drzewa, zwłaszcza w lasach iglastych i mieszanych oraz starych parkach. Możemy liczyć na odwiedziny wiewiórek w ogrodzie, jeśli jest blisko lasu albo choć w części kryje się pod okapem dużych drzew. Wiewiórek nie będzie jednak wiele, bo żyją samotnie, a każda z nich (zwłaszcza samce) zajmuje spore terytorium, o powierzchni nawet 5 ha.
Wiewiórka ruda (Sciurus vulgaris)
Wiewiórka ruda (Sciurus vulgaris) ma 20-25 cm długości ma bardzo zmienne ubarwienie - od rudego do żółtawo lub ciemnobrunatnego. Puszysty ogon o długości 15 cm. Wiewiórka ma na uszach długie pędzelki. Tylne kończyny są dłuższe i silniejsze od przednich. Ostre pazury gwarantują sprawne poruszanie się po drzewach. Zęby wiewiórki rosną przez całe jej życie - ścierają się podczas jedzenia twardych orzechów, szyszek i żołędzi.
Gdzie mieszka wiewiórka? W ptasim gnieździe albo dziupli
Kuliste gniazdo - utkane z gałązek (iglastych lub ulistnionych), nieregularne i niedbałe - to widoczny znak, że wiewiórka zadomowiła się w naszym ogrodzie lub sadzie na dobre. Jedna wiewiórcza para buduje ich zazwyczaj kilka. Często również wykorzystuje gniazda ptaków, dobudowując nad nimi dach, albo zajmuje dziuple. Te ostatnie służą za noclegownie, bo wiewiórki wiodą dzienny tryb życia, a w nocy grzecznie śpią. I gniazda, i dziuple wyściełane mchem stają się żłobkiem i przedszkolem dla młodych wiewiórek. Zwierzę to ma 2-3 mioty rocznie - wiosną oraz latem. Wyprowadza zwykle 3-5 młodych, które długo są ślepe i wymagają opieki.
Jak zwabić wiewiórkę do ogrodu
Kto chce uczynić wiewiórkę lokatorem swego ogrodu, nie powinien usuwać z drzew resztek gniazd większych ptaków, bo mogą one stać się zaczątkiem fundamentów gniazda wiewiórczego. Można też założyć skrzynkę lęgową, najlepiej ukrywając ją wysoko w koronie drzewa iglastego, z dala od zabudowań.
Wróg wiewiórki
Choć zręczna i obdarzona ostrymi zębami, wiewiórka ma wrogów. Bodaj największym jest kuna. Potrafi doścignąć wiewiórkę zarówno na wiotkich gałęziach, jak i na ziemi, często też atakuje śpiącą w gnieździe. Wywiązuje się walka, w wyniku której zwykle oba zwierzaki spadają na ziemię, tworząc kłębowisko, ale wiewiórka tylko wyjątkowo wychodzi z niego żywa. Jej groźnym wrogiem jest też jastrząb i inne ptaki drapieżne. Atakuje znienacka. Potrafi niepostrzeżenie polować w pobliżu ludzkich siedzib i bywa częstym gościem w ogrodzie, chociaż tego nie zauważamy. Dla wielu jastrzębi wiewiórki są stałą pozycją w jadłospisie. Natomiast w pobliżu domostw ich wrogami są koty. Zagrażają zwłaszcza młodym wiewiórkom i bywa, że jeden kot zabija wszystkie z gniazda mimo rozpaczliwej obrony ze strony matki.
Ale i wiewiórka bywa drapieżnikiem. Nie przepuści pisklętom ani jajkom w gniazdach. Jada też owady, małe żabki, jaszczurki. Kto ma ptasie budki lęgowe, powinien je zabezpieczyć przed wiewiórką. Wystarczy, jeżeli skrzynki przeznaczone dla sikorek, mazurków czy pleszek będą miały odpowiednio mały otwór wlotowy - o średnicy 3-3,5 cm. Można też założyć na otwór spiralny przedsionek z drutu. Gruby drut zwijamy w spiralę o długości ok. 10 cm i przybijamy przy wlocie, tworząc ażurowy tunelik. W podobny sposób można zabezpieczyć skrzynkę dla wiewiórki przed kuną (wtedy spirala powinna mieć średnicę ok. 8 cm).
Co je wiewiórka
Wiewiórka, jak wszystkie gryzonie, odżywia się jednak głównie pokarmem roślinnym. W lasach - przede wszystkim nasionami drzew iglastych, które wydobywa z rozgryzionych szyszek. Trzymając szyszkę, zaczyna ogryzać ją od grubszego końca, jednocześnie obracając.
Uwielbia także orzechy. Aby je otworzyć, wygryza otwór, w który wciska siekacze i używając ich jako rodzaju dźwigni, otwiera orzech. Ma zwyczaj robienia zapasów, chowając nasiona w zakamarkach, dziuplach lub zagrzebując w ziemi. Nie zapamiętuje dokładnie miejsca ich ukrycia i w razie potrzeby musi ich na nowo szukać. Zagrzebując nasiona, przyczynia się do rozsiewania drzew. Lubi grzyby i owoce leśne. W ogrodzie chętnie pożywi się owocami z drzew. Nie zuboży jednak naszych zbiorów, raczej trochę posprząta ogród. Jedyną szkodą, jaką może wyrządzić - zresztą niewielką - jest uszkodzenie kory, a nawet jej zdarcie, co dawniej miewali wiewiórce za złe leśnicy. Zdarza się to jednak rzadko.
Wiewiórki łatwo się oswajają. Ba, potrafią nawet wspiąć się po człowieku niczym po drzewie, jeżeli widzą, że ma w ręku orzechy. Pozwalając na takie poufałości, pamiętajmy jednak, że wiewiórki mogą przenosić wściekliznę. Lepiej zatem zachować rozsądny dystans względem tego sympatycznego zwierzaka.
Wiewiórka zimą
Wiewiórki nie zapadają w typowy sen zimowy. Przesypiają największe mrozy i budzą się jak tylko zrobi się cieplej. To właśnie wtedy najłatwiej spotkać je w ogrodzie - głodne szukają wcześniej schowanego pożywienia, a jak nie znajdą to częstują się ziarnami z ptasich karmników. Wiewiórki są wygodnickie i szybko przyzwyczajają się do naszej pomocy i mogą całkowicie zrezygnować z własnych poszukiwań. Dokarmiajmy je więc tylko wtedy gdy zaobserwujemy, że długo szukają jedzenia, a ziemia jest zbyt zmarznięta, aby mogły w niej kopać.
Wścieklizna u wiewiórek
Podczas karmienia trzeba uważać by te rude łakomczuchy nas nie pogryzły, bo niestety często są nosicielami wścieklizny. W razie ugryzienia należy zwrócić się do lekarza.
Jak zbudować budkę dla wiewiórki
Domek dla wiewiórek przypomina budkę dla większych ptaków. Najlepiej zbudować go z desek o grubości ok. 2 cm (tłumią hałas, na który wiewiórki są bardzo wrażliwe, zwłaszcza w okresie lęgów). Zalecane wymiary domku to: dno 19×19 cm, wys. przedniej ścianki 40 cm, tylnej 43 cm, średnica otworu wejściowego 8-8,5 cm.
Szara wiewiórka
Od dłuższego czasu coraz częściej słyszymy o szarych wiewiórkach. Są to amerykańskie kuzynki wiewiórki, które sieją postrach w całej Europie. Szybko się rozprzestrzenia jej populacja i eksperci apelują, że grozi to całkowitym wyginięciem wiewiórki rudej. Amerykańska wiewiórka szara to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie. Są większe i bardziej agresywne i zawsze wygrają w walce o jedzenie ze swoimi mniejszymi kuzynami. Rude wiewiórki do tego stopnia są zestresowane takim rywalem, że przestają się rozmnażać. Wiewiórki szare wiewiórki są też nosicielami wiewiórczej ospy, na które są uodpornion, a która jest śmiertelnie niebezpieczna dla innych gatunków wiewiórek n. wiewiórki pospolitej. Wirus powoduje uszkodzenia i krwawienia z oczu i ust. Zakażone nim zwierzęta umierają w zaledwie cztery dni.
Wiewiórka syberyjska jako zwierzątko domowe
Ta ostatnio niezwykle popularna wiewiórka nazywa się burunduk. Jest niezwykle urodziwa i pozwala się oswoić i być bardzo przyjacielska. Należy jednak pamiętać że burunduki są samotnikami i najlepiej czują się we własnym towarzystwie.
