Ptasi śpiew na stres. Jak kontakt z naturą wspiera nasze zdrowie psychiczne?

Naturalna terapia bez recepty

Wystarczą dwie godziny tygodniowo w otoczeniu natury, by zauważyć poprawę samopoczucia – pokazują badania brytyjskich naukowców opublikowane w czasopiśmie „Scientific Reports[1]”. Uczestnicy, którzy spędzali minimum 120 minut tygodniowo wśród przyrody, częściej określali swoje zdrowie jako „dobre” lub „bardzo dobre”. Ponadto kontakt z naturą działa uspokajająco, obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu), reguluje ciśnienie krwi i tętno, poprawia sen oraz wspiera koncentrację[2].
Co ciekawe, samo już słuchanie ptasiego śpiewu może znacząco poprawić nastrój. Badanie opublikowane w 2022 r. w „Scientific Reports”[3] wykazało, że radosny trel działa korzystnie również na osoby z depresją, stanami lękowymi i przewlekłym stresem. Ptaki są zatem naturalnym środkiem terapeutycznym – bez recepty i skutków ubocznych. 
– Troska o dziką przyrodę, na przykład poprzez dokarmianie ptaków, przynosi korzyści obustronne. Jak pokazują badania, wsłuchiwanie się w ptasi śpiew obniża poziom stresu i poprawia nastrój. Ptaki, które regularnie odwiedzają nasze karmniki, stają się częścią naszej codzienności, a ich obecność – śpiew, obserwacja zachowań, bliskość – pozytywnie oddziałuje na nasze zmysły. Co jednak szczególnie ważne, pomagamy im przetrwać trudniejsze okresy – zwłaszcza zimą, kiedy dostęp do pożywienia i świeżej wody jest ograniczony – przekonuje Wojciech Schwartz, właściciel marki Turdus, polskiego producenta karmy dla ptaków dziko żyjących.

Birdwatching – hobby dla każdego

Birdwatching, czyli obserwacja ptaków, to nie tylko zajęcie dla hobbystów z lornetką. To forma rekreacji, która pomaga się wyciszyć i być „tu i teraz”. W czasach dużego przebodźcowania to ogromna wartość. Jest to aktywność, którą można praktykować samemu, z przyjaciółmi czy z rodziną, ucząc dzieci cierpliwości i wrażliwości na świat przyrody. Nie wymaga długich wypraw za miasto – ptaki towarzyszą nam w parkach, ogrodach, a często nawet na osiedlowych podwórkach. Ich obserwacja staje się bardzo popularnym na świecie zajęciem. Najnowsze dane pokazują, że 96 milionów Amerykanów zajmuje się birdwatchingiem, co stanowi 37% populacji w wieku powyżej 16 lat[4]. 

– W Polsce wyraźnie widać trend wzrostowy jeśli chodzi o zainteresowanie birdwatchingiem, a także troski o przyrodę w ogóle. Coraz więcej osób nie tylko ma dużą świadomość ekologiczną, ale czynnie chce działać na rzecz dzikich zwierząt. Widać to m.in. po wzroście popularności dokarmiania ptaków i coraz częściej podejmowaną tego rodzaju tematyką w mediach. Troska o środowisko naturalne to już nie jest wzniosłe hasło, to coraz częściej świadome wybory i konkretne działania – mówi Wojciech Schwartz.
Warto od najmłodszych lat uczyć dzieci, jak patrzeć na świat przyrody z ciekawością i szacunkiem. Kontakt z naturą – nawet ten najprostszy, jak obserwacja ptaków czy spacer po lesie – pomaga zrównoważyć cyfrowe bodźce. Wspólne dokarmianie ptaków, rozpoznawanie ich gatunków, prowadzenie dziennika obserwacji – to nie tylko świetna zabawa, ale i forma edukacji, która wspiera rozwój emocjonalny i poznawczy.

Jak zacząć? To prostsze niż myślisz

W przypadku osób posiadających własny ogródek wystarczy odpowiednio go zagospodarować, aby zachęcić ptaki do odwiedzania go. Karmnik, poidełko i krzewy owocujące wystarczą, aby czuły się u nas dobrze. Jednak mieszkańcy miast, którzy nie mają blisko leśnych ostępów, również mają sposoby, aby zaprosić naturę do swojej przestrzeni.

– Jednym z najprostszych sposobów na bliski kontakt z ptakami jest zawieszenie karmnika na drzewie za oknem lub w najbliższej okolicy bloku. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie wspólnoty się na takie rozwiązanie zgadzają, więc dobrze jest najpierw sprawdzić, czy jest taka możliwość. Można również, w ramach inicjatywy społecznej, zaprosić sąsiadów do wspólnego przygotowania miejsca na osiedlu, w którym zostanie zaaranżowana bezpieczna przestrzeń dla ptaków. Zimą, kiedy mają one ograniczony dostęp do pokarmu, zostawione w nim ziarno zachęci je do częstych wizyt – co może stać się codziennym, uspokajającym rytuałem obserwacyjnym. Wiosną i latem, gdy przyzwyczają się już do stałego miejsca, warto zostawiać w pobliżu także czystą wodę – ptaki chętnie z niej korzystają zarówno do picia, jak i kąpieli – wyjaśnia Wojciech Schwartz, właściciel marki Turdus.

Śpiew ptaków zamiast playlisty antystresowej, czy spacer po parku zamiast kolejnego odcinka serialu to proste sposoby na skuteczny relaks. Natura jest nie tylko piękna – ale i skutecznie pomaga odpocząć. Warto zrobić coś dobrego dla siebie i swojej rodziny i regularnie przebywać wśród przyrody. Wziąć głęboki oddech, wsłuchać się w śpiew drozda i przekonać się, jak działa ta „zielona terapia”.
1: White, M.P., Alcock, I., Grellier, J. et al. Spending at least 120 minutes a week in nature is associated with good health and wellbeing. Sci Rep 9, 7730 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-44097-3
2: https://www.apa.org/monitor/2020/04/nurtured-nature
3: https://www.nature.com/articles/s41598-022-20207-6
4: https://www.fws.gov/story/2024-12/birdwatching-america