Wiciokrzewy - Lonicera

Bujne i obficie kwitnące wiciokrzewy są niezwykle atrakcyjnymi pnączami ogrodowymi. Wśród uprawianych w Polsce około 20 gatunków i odmian znajdziemy zaskakująco wiele dekoracyjnych roślin. Dobierając odpowiednio gatunki i odmiany, ich kwiatami możemy się cieszyć od maja aż do października. Niektóre z nich zawiązują także bardzo efektowne czerwone lub pomarańczowe jagody (pewne gatunki są trujące!), które chętnie zjadane są przez ptaki.

Wiciokrzewy w zależności od odmiany osiągają wysokość od 3 do 7 metrów przyrastając 0,5-2 metrów rocznie. Wspinają się po podporach za pomocą spiralnie owijających się pędów. Mogą być to drewniane kratki, konstrukcje z linek rozpiętych na stelażu lub nawet zwykła siatka. Szybko rosnące gatunki i odmiany jak wiciokrzew pomorski i japoński doskonale nadają się do okrywania płotów, pergoli i bramek. Szybko mogą stworzyć bardzo dekoracyjną i gęstą osłonę chroniąca przed wiatrem, kurzem i niepożądanymi spojrzeniami. Odmiany wiciokrzewu japońskiego możemy zastosować także jako rośliny okrywowe.

Pięknie pachnący wiciokrzew przewiercień i odmiany wiciokrzewu pomorskiego najlepiej sadzić przy tarasie, obok ławek, blisko okien lub wejścia do domu, tam gdzie często przebywamy i będziemy mogli cieszyć się ich zapachem. Z bliska będzie też możliwość podziwiania urody ich bardzo eleganckich kwiatów.

Wiciokrzewy można sadzić na pergolach w sąsiedztwie pnących róż. Wspaniale komponują się także z powojnikami. Najlepiej łączyć je z odmianami powojnika włoskiego (grupa Viticella) oraz tymi które kwitną późno i wymagają corocznego ścinania wczesną wiosną. Ładnie wyglądają na rabatach bylinowych. Najlepiej aby wspinały się wtedy po specjalnych słupkach. Obrośnięte malowniczymi girlandami wiciokrzewów pergole mogą stanowić piękną oprawę wonnych nastrojowych ogrodów w których królują staroświeckie odmiany róż, peonie, lawenda i inne aromatyczne zioła.

Pięknie pachnące

Wiciokrzew przewiercień (Lonicera caprifolium) jest jednym z najbardziej znanych przedstawicieli rodzaju. Gatunek ten występuje naturalnie na Kaukazie i Bliskim Wschodzie. Wielka popularność tego pnącza sprawiła, że nazwą "caprifolium", częstokroć mylnie, nazywamy także inne wiciokrzewy. Od wiciokrzewu pomorskiego łatwo go odróżnić dzięki charakterystycznym liściom, które tuż pod kwiatostanem są zrośnięte nasadami tworząc charakterystyczny okalający pęd talerzyk. Wiciokrzew przewiercień ceniony jest ze względu na niezwykle silny wieczorny zapach. Jego kwiaty produkują bowiem niezwykle dużo aromatycznego nektaru którym wabią zapylające je ćmy. Popularny zapach caprifolium chętnie wykorzystywany jest do tworzenia perfum i aromatycznych kosmetyków. Po przekwitnięciu ozdobą pnącza pozostają pomarańczowe owoce. Wiciokrzew przewierceń bywa niestety często porażany przez mączniaka prawdziwego, dlatego do uprawy w ogrodzie szczególnie polecana jest bardziej odporna odmiana 'Inga'.

Drugim równie popularnym i bardziej wartościowym gatunkiem jest wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum). Występuje w Europie i Północnej Afryce. W Polsce jest gatunkiem chronionym i spotkać go można na Pomorzu i Śląsku. Ze względu na bujny wzrost i silnie pachnące kwiaty jest jednym z najcenniejszych ogrodowych gatunków. Wśród jego odmian urodą i długim okresem kwitnienia wyróżnia się 'Graham Thomas'. Jego duże kremowożółte kwiaty ukazują się licznie przez niemal cały sezon. Bardzo popularną i efektowną odmianą jest zakwitająca najpóźniej 'Serotina' o kontrastująco dwubarwnych kwiatach, które z zewnątrz są czerwonofioletowe a od środka kremowe. Odmiana ta zawiązuje także bardzo ładne czerwone owoce. Najwcześniej spośród odmian wiciokrzewu pomorskiego zakwita 'Belgica Select', której kwiaty są także dwubarwne fioletowo-żółte, a młode pędy mają dodatkowo ładne purpurowe zabarwienie. Warto także uprawiać bardzo ciekawą odmianę 'Harlequin'. Ozdobą tej wciąż bardzo rzadko spotykanej odmiany są oryginalne liście obwiedzione białą nieregularną obwódką.

Bardzo wartościowe są także niezwykle długo i obficie kwitnące odmiany wiciokrzewu Heckrotta (Lonicera heckrotti). Mają ładne eliptyczne wydłużone liście, ciemnozielone z wierzchu i niebieskawe od spodu. Ich pędy niezbyt chętnie owijają się wokoło podpór, więc mogą rosnąć jako samodzielny krzew. Do mniejszych ogrodów szczególnie polecana jest słabiej rosnąca odmiana 'American Beauty' o bezwonnych dwubarwnych kwiatach, które są zewnątrz jaskrawopomarańczowe i żółte w środku. Bujniej rosnąca odmiana 'Gold Flame' ma także dwubarwne kwiaty, różowoczerwone z żółtym środkiem, które dodatkowo bardzo przyjemnie pachną.

Oryginalne kwiaty

Niektóre gatunki, choć wcale nie pachną, są cenione ze względu na bardzo oryginalne kwiaty.

Jednym z takich dekoracyjnych pnączy jest wiciokrzew Tellmanna (Lonicera tellmanniana). Warto go posadzić ze względu na wyjątkowo piękne żółtopomarańczowe kwiaty. Szczególnie atrakcyjnie może wyglądać na rabatach bylinowych w towarzystwie fioletowych kosaćców i krzewów o złocistych liściach. Wiciokrzew Tellmanna rośnie bujnie dlatego wymaga solidnych podpór. Zdecydowanie lubi stanowiska słoneczne i osłonięte.

Ciekawą grupę stanowią wiciokrzewy o szkarłatnych rurkowatych kwiatach przypominających niektóre botaniczne gatunki fuksji. Warto je uprawiać ze względu na przyciągający uwagę egzotyczny kształt i kolor kwiatów, a także ładne niebieskawozielone ulistnienie. Wiciokrzewy te zawiązują pomarańczowo czerwone jagody, które mogą dodatkowo zdobić krzew aż do jesieni. Najbardziej popularnym gatunkiem z tej grupy jest wiciokrzew Browna (Lonicera brownii). Jego odmiany kwitną bardzo długo i obficie. Wśród nich urodą wyróżnia się 'Dropmore Scarlet' o jaskrawoczerwonych kwiatach. Do niewielkich ogródków szczególnie polecana jest odmiana 'Fuchsioides' która rośnie dość powoli zachowując zwarty pokrój. Wartościowa jest także 'Golden Trumpet' o kwiatach miedzianożółtych.

Do tej grupy zalicza się także wiciokrzew wiecznie zielony 'Blanche Sandman'. Pnącze to kwitnie niezwykle długo wydając bardzo liczne oryginalne czerwone kwiaty o żółtym wnętrzu.

Zielone okrywy

Niektóre wiciokrzewy warto uprawiać ze względu na pięknie i gęste ulistnienie. Gdy zależy nam aby szybko i skutecznie zakryć zielenią niezbyt atrakcyjne wysokie odgrodzenie lub stworzyć zaciszny zielony zakątek warto sięgnąć po silnie rosnące odmiany wiciokrzewu japońskiego (Lonicera japonica). Na większych powierzchniach można stosować je także jako rośliny okrywowe. Wartościowa jest bujnie rosnąca odmiana 'Halliana' która kwitnie niemal przez całe lato wydając mnóstwo drobnych kwiatów o bardzo przyjemnym zapachu. Jeszcze lepsza jest kwitnąca dłużej i bardziej obficie 'Hall's Prolific'.

Bardzo dekoracyjną odmianą jest 'Aureoreticulata' o zielonych liściach ozdobionych złocistym unerwieniem. Swym oryginalnym ulistnieniem z dala przyciąga uwagę i może ożywiać pozostające w półcieniu zakątki ogrodu. Doskonale sprawdza się jako roślina do okrywania niedużych powierzchni, a także jako kolorystyczny akcent na rabatach mieszanych lub w towarzystwie płożących iglaków. Najintensywniej wybarwione są młode bujnie rosnące pędy. Skracając silnie rośliny co roku otrzymamy kępy o intensywnie złocistym ulistnieniu. Odrastające złociste pędy mogą się pokładać lub malowniczo wspinać po sąsiadujących roślinach. W sprzyjających warunkach wiciokrzew japoński może być rośliną zimozieloną. Bardzo atrakcyjna jest odmiana 'Purpurea' której liście przybierają jesienią i zimą ciekawe purpurowe zabarwienie. Wiciokrzew japoński nie jest niestety w pełni mrozoodporny.

Wiciokrzewy zimozielone

Odrębna grupę stanowią wiciokrzewy o zimozielonych liściach. Rośliny te nie są całkowicie mrozoodporne, dlatego powinniśmy sadzić je w półcieniu, w miejscach osłoniętych od zimowych wiatrów i słońca. Podobnie jak zimozielony bluszcz, doskonale będą rosły w zaciszu patio, w wąskich przejściach pomiędzy budynkami lub rozpięte w ocienionym narożniku na murze. Idealnie nadają się do niedużych miejskich ogrodów, szczególnie tych które coraz częściej powstają w podwórkach starych kamienic.

Najbardziej dekoracyjnym gatunkiem z tej grupy jest wiciokrzew Henryiego (Lonicera henryi). Jego ozdobą są lancetowate ciemnozielone liście i oryginalne drobne ciemnopurpurowe kwiaty. Uwagę zwracają także fioletowo-czarne owoce. W cieplejszych rejonach kraju miłośnicy botanicznych ciekawostek mogą również spróbować uprawiać nieco podobny wiciokrzew Girarda (lonicera giraldii). To bujnie rosnące pnącze ma nieduże owłosione liście i niewielkie żółtawe kwiaty. Dobrze rośnie na wielu rodzajach gleb i jedyne czego wymaga to osłoniętego stanowiska.

Gdy zima jest łagodna zimozielone pozostają także odmiany wiciokrzewu japońskiego.

Jak dbać o wiciokrzewy?

Fot. Clematis.pl