Klejnoty drugiego planu

Żurawki (Heuchera) i tiarelle (Tiarella) pojawiły się w naszych ogrodach całkiem niedawno. Te dwa bardzo podobne i blisko spokrewnione rodzaje należą do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae).

Tworzą niskie zwarte kępy i wyprostowane kwiatostany złożone z licznych niepozornych kwiatków. Pochodzą z cienistych lasów Ameryki Północnej, gdzie rosną na grubej warstwie próchnicznej gleby. W ogrodach uprawiamy niemal wyłącznie wyselekcjonowane odmiany i mieszańce, które formą i kolorystyką wcale już nie przypominają skromnie wyglądających gatunków rodzicielskich. Jeśli chcemy je rozmnożyć, to jedynie przez podział kęp - późnym latem lub na wiosnę, co trzy, cztery lata. Tworzące dłuższe łodygi żurawki można także mnożyć wiosną przez sadzonki ze szczytów pędów.

Dobre zestawienia

Żurawki, tiarelle i heucherelle tworzą nieduże kępki z rozetą liściową o średnicy 15-25 cm i kwiatostanem o wysokości 30-80 cm. Warto sadzić je z przodu rabat w grupach po kilka, kilkanaście. Mogą tworzyć wijące się wstęgi lub nieregularne plamy. Ponieważ są nieduże, wyjątkowo dekoracyjne i bardzo trwałe, doskonale nadają się do małych ogrodów i w miejsca, gdzie powstać może jedynie miniaturowa rabata.

Odmiany o purpurowych liściach warto zestawiać z roślinami o liściach srebrzystych, np. bylicą 'Silver Queen', czyśćcem wełnistym lub trawami - kostrzewą siną czy aweną wiecznie zieloną. Warto sadzić je także na rabatach różanych, gdzie zgrabnie osłonią glebę i będą ciekawym tłem dla okazałych kwiatów róż. Szczególnie dobrze sprawdzają się tu odmiany o dużych purpurowych liściach, np. 'Chocolate Ruffles', 'Amethyst Mist' albo popularna 'Palace Purple'. Żurawki i tiarelle o liściach zielonych i srebrzystych dobrze wyglądają na niedużych skalniakach, a także jako rośliny okrywowe. Jesienią, gdy ich liście przybierają odcienie purpury i brązu, prezentują się wyjątkowo efektownie.

W słońcu i cieniu

Kępy żurawek i tiarelli są doskonałym uzupełnieniem słonecznych rabat składających się z różnokolorowych liliowców, peonii, kosaćców, karłowych astrów i rozchodników. Odmiany żurawek o większych kwiatostanach dobrze się komponują z bylinami o kwiatach fioletowych i różowych (kocimiętkami, dzwonkami, bodziszkami, goździkami, orlikami).

W cienistych miejscach odmiany srebrzyste i purpurowe warto zestawiać z kwitnącymi na różowo i czerwono tawułkami, a także bylinami o kolorowych liściach, np. brunnerą 'Jack Frost', funkiami, jasnotą plamistą 'Silver Beacon' lub dąbrówką rozłogową. Są także dobrym towarzystwem dla mało ekspansywnych paproci, takich jak nerecznica samcza czy paprotnik szczecinkozębny.

Wiosną żurawki, tiarelle i heucherelle pięknie wyglądają z pierwiosnkami, ciemiernikami i ułudką lub jako tło dla tulipanów, żonkili i szafirków. Zawsze warto je sadzić obok karłowych krzewów liściastych albo iglastych.

Dobrze sprawdzają się również jako rośliny uprawiane w pojemnikach. W kompozycjach balkonowych czy tarasowych warto zestawiać je z niedużymi bylinami o kolorowych liściach i gatunkami typowo balkonowymi (m.in. bakopą, drobnokwiatowymi petuniami, niecierpkami, werbeną).

Dostojne purpuratki

Wśród żurawek najciekawszą grupą są odmiany o liściach w odcieniach brązu i purpury, które zdobi srebrzysty rysunek. Fioletowo-srebrzyste są 'Amethyst Mist', 'Silver Indiana' i 'Silvester'. Duże purpurowe liście mają 'Velvet Night', 'Pewter Moon', 'Cascade Dawn', 'Stormy Seas'. Liście tej ostatniej są kędzierzawe, metalicznie połyskujące, u 'Cascade Dawn' zaś są srebrzystoróżowe z purpurowym żyłkowaniem.

Nie mniej interesujące są czerwonolistne odmiany o powcinanych blaszkach - 'Pluto', 'Caliban' czy 'Ruby Veil', która może się poszczycić wyjątkowym srebrzystym deseniem. Jeszcze bardziej dekoracyjna jest niska kędzierzawa 'Can Can', bo jej liście przyjmują różne barwy - od ciemnozielonej po czerwonawą. Gładkie ciemnopurpurowe liście ma dobrze znana żurawka drobnokwiatowa (Heuchera micrantha) 'Palace Purple', a miedziany odcień przebłyskuje u 'Bressingham Bronze' i 'Licorice' (u tej odmiany liście są nieduże i mocno błyszczące).

Fryzowane blaszki można znaleźć u czekoladowej 'Chocolate Ruffles', brunatnej 'Fireworks', która wydaje nietypowe, bo czerwone kwiaty, zielono-brązowej 'Cherries Jubilee', kasztanowej 'Purple Petticoats', której liście pozostają dekoracyjne także zimą, oraz 'Sashay' łączącej purpurowy spód blaszki z zielonym wierzchem.

Dyskotekowe zestawienia

Wśród żurawek znajdziemy także odmiany o liściach trójbarwnych. Oryginalną kolorystykę - połączenie zieleni, srebra i purpury - mają 'Beauty Colour' oraz bujnie rosnąca 'Green Spice'. Podobny, choć bardziej stonowany, jest koloryt 'Mint Frost', 'Venus', 'Ring of Fire' i ciemniejszej 'Mercury'.

Ostatnio pojawiły się niezwykle atrakcyjne odmiany o jaskrawych liściach: 'Key Lime Pie' w kolorach cytryny z limonką i neonowo żółta 'Citronelle', której nie szkodzi nawet silne słońce. 'Creme Brulée' i 'Amber Waves' mają z kolei liście w odcieniach żółcieni i oranżu.

Chociaż żurawki, tiarelle i heucherelle sadzimy raczej dla urody liści niż niepozornych z reguły kwiatów, i wśród nich znajdziemy odmiany o kwiatostanach bardzo atrakcyjnych. Jak wszystkie rośliny z tej grupy zakwitają w czerwcu. Najbardziej efektowne są odmiany żurawki krwistej (Heuchera sanguinea): 'Leuchtkäfer', 'Sioux Falls', 'Coral Bells' i 'Ruby Bells', które wydają kwiaty w różnych odcieniach czerwieni, oraz kremowa 'White Cloud'. A jeśli u jednej rośliny spotkają się karminowe kwiaty z liśćmi w srebrzyste wzorki, widok jest niesamowity. Tak wyglądają m.in. 'Pluie de Feu', 'Strawberry Candy' i mocno kędzierzawa 'Strawberry Swirl' o różowych kwiatach.

Tiarelle

Nie mniej uroku niż żurawki mają delikatne tiarelle. Najlepiej rosną w wilgotnym półcieniu pod krzewami i drzewami liściastymi, gdzie mogą tworzyć gęste dywany. Mają ozdobne liście i białoróżowe kwiaty zebrane w wąskie kwiatostany. Kwitną obficie w kwietniu i maju. Najpopularniejsze są tiarella Wherry'ego (Tiarella wherryi) o sercowatych liściach urozmaiconych purpurowymi plamkami i zbliżona wyglądem tiarella sercolistna (Tiarella cordifolia).

Bardzo dekoracyjne są odmiany mieszańcowe. Najbujniej rośnie 'Black Velvet' o dużych powcinanych liściach ozdobionych purpurowym ornamentem. Delikatniejsze, ale mocniej jeszcze powcinane liście mają 'Pink Skyrocket' i 'Morning Star'. Obie tworzą zgrabne, zwarte kępy. Jasnozielone liście mają 'Starburst' i 'Sea Foam'; u tej ostatniej są one powcinane, ozdobione purpurową plamką, a zimą ładnie brązowieją.

Heucherelle

To rośliny nieistniejące w naturze - są w całości dziełem hodowców. Łączą najlepsze cechy żurawek (wspaniałe liście) z największymi zaletami tiarelli (ładnymi kwiatami). Rosną bujnie i długo kwitną. Najciemniejsze liście mają czekoladowa 'Burni-shed Bronze' i delikatniej wybarwiona 'Chocolate Lace'. Kwitnąca na różowo 'Dayglow Pink' ma liście mocno powcinane, z purpurową plamką, 'Pink Whispers' srebrzystozielone w brązowe smugi, 'Kimono' - wąskie, strzępiaste z wyraźnym purpurowym rysunkiem. Ocienione zakątki rozjaśni bujna 'Gold Strike' o złocistych liściach w purpurowe plamki, która kwitnie nieprzerwanie od kwietnia do czerwca.