Maki w kolorach

Maki należą do najbardziej popularnych kwiatów. Wiosną rozpoznajemy je po mocno powcinanych liściach i włoskach, które pokrywają całą roślinę. Jajowate lub kuliste pąki skrywają dobrze wyrośnięte, ściśle ułożone płatki. Nic dziwnego, że gdy po pęknięciu okrywy kwiaty zaczynają się rozwijać, początkowo są mocno pogniecione. Później zamieniają się w makówki wypełnione drobnymi nasionami.

Znany, niedoceniany

Nasz rodzimy gatunek to mak polny (Papaver rhoeas). Jest trudnym do zwalczenia jednorocznym chwastem przeobrażającym pola zbóż w malownicze czerwone łany. Krwista purpura kontrastuje z czarną plamą, którą każdy płatek ma przy nasadzie. W kolorze sadzy są też pręciki tworzące gęsty wieniec wokół równie ciemnego słupka. Na żyznej glebie mak ten dorasta do 80 cm i kwitnie od czerwca do końca lipca. Później roślina zasycha, a nasiona, delikatnie grzechocząc w podmuchach wiatru, szeroko się rozsiewają, by przezimować w ziemi i wiosną dać początek nowemu pokoleniu. W miarę jak roślina ta coraz bardziej znika z pół, jej atrakcyjność rośnie. Niewątpliwie jest bardzo dekoracyjna, a przy tym ma wyjątkowo małe wymagania. Zapewne wkrótce zyska na popularności jako kwiat ogrodowy, tym bardziej że ma już sporo atrakcyjnych odmian: białych, łososiowych i w różnych odcieniach czerwieni, pojedynczych pełnych i półpełnych.

Król rabat

Gdy na przełomie maja i czerwca wiosenne kwiaty kończą swój spektakl, na rabatach rozkwita przybysz z południowych zboczy Kaukazu - bylinowy mak wschodni (P. orientale). Wygląda imponująco. Rozrasta się w szerokie kępy, a średnica jego kwiatów przekracza 20 centymetrów. Po przekwitnięciu zasycha, ale już jesienią zaczynają się tworzyć nowe rozety. Najbardziej efektowna i zarazem najpopularniejsza jest odmiana pojedyncza o płatkach w kolorze monarszej purpury z czarnymi plamkami. Inne, na przykład biała 'Perrys White', różowa 'Cedric's Pink', pomarańczowa 'Marcus Perry', dwubarwna 'Picotee', niekiedy z powcinanymi płatkami ('Curlilocks'), bywają jednolite lub z barwnym żyłkowaniem. Są też odmiany półpełne ('Scarlet King') i pełne ('Border Beauty'). Łodygi tych ostatnich pod ciężarem kwiatów i wężowato przewieszają ku ziemi.

Mak wschodni jest dość wymagający. Dobrze rośnie na ciepłej żyznej glebie w miejscach słonecznych i osłoniętych od wiatru. Doskonale komponuje się z wysokimi irysami, popularnymi margerytkami, czyli jastruniami, oraz ostróżkami.

Perełki na skalniaku

W bardziej słonecznej gamie barw występuje mak nagołodygowy, inaczej zwany syberyjskim (P. nudicaule). Jego kwiaty mogą być białe, żółte, różowe i pomarańczowe. W zależności od odmiany osiąga wysokość od 30 do 80 cm, a średnica jego kwiatów może wynosić od 5 do 12 centymetrów. Do gigantów należy np. 'Klemscott Giant', zaś najniższe to odmiany z grupy Garden Gnome. Roślina ta dobrze się rozwija w miejscach chłodnych i lekko zacienionych na przepuszczalnych żyznych glebach wapiennych. Niskie odmiany znakomicie nadają się na skalniaki, wyższe zaś na rabaty.

Do miniaturek należy zimozielony mak alpejski (P. alpinum, inaczej burseri). Dorasta do 20 cm, a jego liście mają seledynowy odcień. Kwitnie od maja do sierpnia, zazwyczaj na biało. Natura obdarzyła go kwiatami o średnicy 3 cm, ale u odmiany 'Alba' mogą być dwukrotnie większe. Kwiaty podobnej wielkości, lecz w żywych odcieniach żółci czerwieni i pomarańczu ma odmiana 'Summer Brize'.

Mak ten potrzebuje dobrze zdrenowanej gliniastej ziemi o lekko zasadowym odczynie i ciepłych, słonecznych stanowisk. Oba gatunki są krótkowieczne i z reguły zamierają po dwóch latach uprawy. Niech nas to nie zniechęca, bo pozostawiają po sobie liczne potomstwo.

Pod nadzorem

Dawniej w ogrodach masowo uprawiany był mak lekarski (P. somniferum) o szarozielonych liściach i bladoróżowych kwiatach. Ten jednoroczny gatunek dorasta do 120 cm wysokości. To z jego nasion powstają przeróżne wypieki. Ponieważ jednak zawiera bardzo dużo alkaloidów, w Polsce można uprawiać jedynie niektóre jego odmiany i to po uzyskaniu specjalnego zezwolenia. Tzw. słoma makowa nie może bowiem dostać się w niepowołane ręce. Dlatego nawet gatunki ozdobne tej rośliny w Polsce zupełnie zniknęły z rabat.

Maki, nie maki

Podobny do maków typ urody prezentuje maczek kalifornijski pochodzący z Kalifornii i Oregonu. Właściwa jego nazwa to eszolcja (Eschscholzia californica) lub też pozłotka. Jest to jednoroczna roślina dorastająca do 20 cm wysokości. Zazwyczaj tworzy pojedyncze pomarańczowe kwiaty o średnicy 5 cm, rzadziej wiśniowe, żółte lub kremowe. Rozkwitają od czerwca do sierpnia, ale otwarte są jedynie przy słonecznej pogodzie. Maczek rośnie na każdej przeciętnej glebie i dobrze znosi niedostatek wody. Ładnie się prezentuje zarówno na rabatach, jak i skalniakach czy murkach kwiatowych.

Niby maki wyglądają mekonopsy (Meconopsis). Są bylinami. Mekonops walijski (M. cambrica) rośnie dziko w Walii, zachodniej Irlandii, Francji i Hiszpanii. Tworzy gęste żywozielone kępy, z których przez całe lato wyrastają żółte lub pomarańczowe kwiaty. Warunkiem powodzenia jego uprawy jest dobrze przepuszczalna wilgotna i żyzna gleba oraz słoneczne albo półcieniste stanowisko. Marzeniem wielu miłośników roślin jest azjatycki mekonops bukwicolistny (Meconopsis bentonicifolia), zwany himalajskim lub niebieskim makiem. Może on osiągać 1,5 m wysokości. Największym jego atutem są okazałe kwiaty (do 13 cm średnicy) o błękitnej barwie. Niestety, jest bardzo wymagający. Potrzebuje żyznej, kwaśnej ziemi o dobrym drenażu. Od wiosny do lata powinna ona być stale wilgotna, zimą zaś sucha, bo w niskiej temperaturze roślina łatwo gnije. Sprostanie tym wymogom to spore wyzwanie. Trudno też kupić jego nasiona.