Agawa [Przegląd odmian]

Agawa

Większość z nas zna agawy, a wręcz ma doświadczenia w ich uprawie. Są to zazwyczaj rośliny osiągające po latach znaczne rozmiary. Najpopularniejsze z nich są odmiany Agave americana. Nazwa nie myli - naturalne stanowiska agaw ciągną się od południowo-zachodnich stanów USA, przez Meksyk, do północnych krańców Ameryki Południowej. Rośliny tworzą rozety mięsistych liści, zwykle zakończonych ostrym cierniem.

Na zdjęciu powyżej: Agawy w środowisku naturalnym (tu na Półwyspie Kalifornijskim w Meksyku) urzekają kilkumetrowymi kwiatostanami

Aloes, agawa, sansewieria, grubosz. Kwiaty doniczkowe - zielonoskóre afrykanki

Jak kwitnie agawa?

Ich kwiatostany są okazałe, u wielu gatunków wystrzelają na kilka metrów, ale rzadko udaje się ich doczekać w domu, ponieważ agawa kwitnie zwykle dopiero po kilkudziesięciu latach życia.

Kwiatostan agawy to wiecha lub baldach złożone z setek lub tysięcy kwiatów najczęściej w kolorze żółtym, ale też bywają białe lub zielone. Roślina, która wyda kwiatostan, zamiera, ale u podstawy rozety tworzą się odrosty, które nadal rosną po obumarciu rośliny macierzystej.

Na zdjęciu powyżej: Fragmenet kolekcji agaw Dariusza Maciaka, z której pochodzi większość sfotografowanych okazów.

Kiedy można wynosić rośliny z domu na balkon

Jak wygladają liście agawy i dlaczego?

Agawy są sukulentami liściowymi, tzn. wodę na suche miesiące gromadzą w liściach. Wśród ok. 100 gatunków są olbrzymy o rozetach osiągających ponad 5 m średnicy, ale istnieją też gatunki dużo mniejsze. Te rośliny (oraz pochodzące od nich odmiany i formy) świetnie nadają się do uprawy doniczkowej.

Agawa do doniczki

• Agave victoriae-reginae (agawa królowej Wiktorii) - jej rozety osiągają z czasem średnicę do 50 cm, a liście mają białe obrzeżenie.
• A. stricta ma bardzo wąskie, sztywne liście i chociaż w naturze tworzy okazałe kępy, to w doniczce zachowuje efektowny zwarty pokrój i szerokość 40-50 cm.
• A. titanota ma krótkie, grube liście, często w kolorze szarym lub szaro-niebieskim, które okolone są efektownymi "zębami".

Na zdjęciu powyżej: Agave x leopoldii 'Hammer time'

Właściwości agawy

Agawa nie słynie ze swoich kwiatów ponieważ pojawiają się one raz na kilkadziesiąt lat. W Ameryce południowej a zwłaszcza w Meksyku jest wykorzystywana do produkcji alkoholu - głównie tequili. W wieku 10 lat pozbawia się ją liści i wydobywa tzw. serce, które może zawierać 75 kg unikalnego słodkiego syropu. Ten naturalny słodzik zawiera mało kalorii i jest bardzo zdrowy bo zawiera:

• witaminę A,
• witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9),
• witaminy C, E i K
• żelazo
• i wapno
• cynk,
• fosfor,
• magnez,
• potas
• i sód.

Agawa jest skutecznym lekiem w walce z cukrzycą, zawiera saponiny, które pomagają obniżyć poziom cholesterolu i hamują wzrost guzów nowotworowych. Niezwykle cenna jest też zawarta w roślinie inulina, czyli rodzaj błonnika który jest naturalnym probiotykiem.

Na zdjęciu powyżej: Agawa 'Blue Glow'

Rośliny na przeziębienie

Agawa odmiany

Wśród kolekcjonerów najwyżej cenione są formy barwne, o liściach żółto-zielonych lub biało-zielonych, zwłaszcza pochodzące od A. lophantha, potatorum czy desmetiana. Bywają one dostępne w internetowych serwisach aukcyjnych (np. Allegro) i na giełdach roślin, zwłaszcza sukulentów. Agawa x Leopoldii 'Hammer time'Agave stricta 'Nana'

• A. filifera ma liście z charakterystycznymi "włoskami" na brzegach. Jej rozeta osiąga 30-50 cm szerokości.
• A. utahensis jest niewielka i można próbować uprawiać ją w ogrodzie razem z kaktusami dobrze znoszącymi mróz; kwitnie już po 10-12 latach.

• Agawa Victoria-reginae jest jedną z najpiękniejszych i łatwo dostępnych agaw "kompaktowych"

Na zdjęciu powyżej: Agawa BOVICORNUTA 'REGGAE TIME'

Agawa - uprawa

Agawy nie sprawiają wielu kłopotów w uprawie. Uwielbiają natomiast wystawienie latem na świeże powietrze.

• Stanowisko. Agawy są roślinami terenów półpustynnych, potrzebują więc dużo światła, nawet zimą; w domu odpowiednia będzie ekspozycja południowa lub południowo-zachodnia.
• Podłoże. Najlepsza będzie gotowa ziemia do kaktusów lub zwykła ziemia doniczkowa z domieszką perlitu i piasku; żeby zwiększyć jej przepuszczalność, konieczny jest drenaż w dnie doniczki.
• Podlewanie. Wiosną i latem - stosunkowo obfite. Jesienią i zimą - bardzo oszczędne; podlewamy jedynie na tyle, aby nie dopuścić do długotrwałego przesuszenia podłoża (korzenie mogą zamrzeć, a ich odbudowa trwa nawet kilka miesięcy).
• Nawożenie. Sporadycznie (3-4 razy wiosną i latem) nawozem do kaktusów.
• Przesadzanie. Najlepiej w czasie, gdy podłoże jest względnie suche, czyli jesienią lub zimą. Po wyjęciu z doniczki warto obsuszyć bryłę korzeniową przez kilka dni. Należy pamiętać, że im mniejsza doniczka, tym bardziej zwarty pokrój zachowają gatunki silniej rosnące.
• Rozmnażanie. Najłatwiej z odrostów, jakie zwykle tworzą się przy rozecie głównej. Po oderwaniu (zwykle już z korzonkami) należy obsuszyć sadzonkę przez kilka dni. Dostępne bywają także nasiona.
• Choroby. Agawy rzadko bywają atakowane przez pasożyty. Problemem może być podgniwanie nasady liści lub infekcje grzybowe powstałe w wyniku nadmiernej wilgotności.

Na zdjęciu powyżej:Agave potatorum v, Verschaffeltii

Agawa - kiedy wystawić na dwór?

Agawa wytrzyma niewielkie przymrozki do -2 jak będzie zahartowana. Można zacząć ją wystawiać na dzień jak się zrobi ciepło - marzec, kwiecień- ale na noc musi koniecznie wracać do domu. Najlepszy termin na bezpieczne wystawienie jej do ogrodu to po 15 maja.

Na zdjęciu powyżej: Agave lophantha 'Quadricolor'

Agawa - zimowanie

Niektóre odmiany (Agave parryi) w swoim środowisku naturalnym potrafią wytrzymać do -29. Jest to jednak możliwe tylko w suchym klimacie. W Polsce ze względu na deszcz i bezśnieżne zimy mocno obniża się mrozoodporność agawy ogrodowej do -15 st. C. Agawa wymaga zabezpieczenia na zimę - korzenie warto obsypać sosnowymi igłami a resztę rośliny zabezpieczyć agrowłókniną. Jednak aby agawa przetrwała zimę w naszym klimacie bez uszczerbku musimy dopilnować by jej korzenie nie zgniły w okresie jesienno zimowym. W tym celu należy zbudować jej zadaszenie we wrześniu- wystarczy prosta konstrukcja z desek przykrytych folią. 

Na zdjęciu powyżej: Agave Kerchovei