Jakie grzyby można uprawiać w ogrodzie? Poradnik dla początkujących

Grzybobranie w ogrodzie

Grzyby pojawiają się na trawniku, pniakach lub drzewach ni stąd, ni zowąd. Frajdę sprawiają nam zwłaszcza kapelusze borowików i kozaków, które czasami wyrastają na przyleśnych działkach. Jednak nawet w mieście można urządzić sobie ogrodowe grzybobranie.

Aby uprawiać grzyby w ogrodzie, można:

• kupić gotową grzybnię jadalną i zaszczepić nią glebę pod odpowiednimi drzewami,
• włożyć grzybnię w nawiercone otwory w kłodach lub pniach drzew liściastych,
• używać słomianych balotów do hodowli gatunków takich jak boczniak.

Po pewnym czasie, zależnie od warunków, wyrosną owocniki. Ale są też grzyby, do których czujemy awersję, zwłaszcza gdy wyrastają na drzewach i powodują ich obumieranie. Kłopoty sprawiają nam również gatunki żywiące się martwym drewnem, korą i kompostem. Niszczą bowiem zrobione z pniaczków obrzeżenia i siedziska, a gdy pojawiają się na trawnikach, psują wygląd nieskazitelnej murawy. Tymczasem z wielu z nich także można mieć pożytek, gdyż zasługują, by trafić na talerze.

Najpopularniejsze jadalne grzyby do uprawy w ogrodzie

Boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus)

Osłabione drzewa często poraża boczniak ostrygowaty - ten sam grzyb, który kupujemy w warzywniakach. Ma ułożone dachówkowato szare kapelusze o średnicy do 30 cm. Jego grzybnię (jest do kupienia) możemy też uprawiać na słomianych balotach (zdjęcie po prawej) lub ściętym pniu np. brzozy lub orzecha. Ale uwaga! Rosnąc na gatunku trującym, np. złotokapie, też staje się trujący.

• Kapelusze szare, dachówkowate, do 30 cm.
• Można uprawiać na pniach drzew liściastych lub balotach słomy.
• Grzyb jadalny, często spotykany w sklepach i warzywniakach.
  Sugestia alt dla zdjęcia: Boczniak ostrygowaty rosnący na pniu drzewa

Smardz jadalny (Morchella spp.)

Właściciele ogrodów, w których pojawi się smardz jadalny, to prawdziwi szczęściarze. Należy on bowiem do najwykwintniejszych i najdroższych grzybów (w naturze jest pod ochroną). Zazwyczaj przybywa do nas w... workach z przekompostowaną korą, którą rozrzucamy w ogrodzie. Gdy wykorzystają cały pokarm, giną. Uwaga! Na surowo są szkodliwe.

• Owocniki wiosną; kapelusze 3–8 cm, brązowy pofałdowany kapelusz, jasny trzonek i pusty w środku
• Jeden z najdroższych grzybów jadalnych, cennych kulinarnie.
• Rozwija się przy rozłożonej korze lub kompoście w ogrodzie.
• Na surowo trujący – należy zawsze gotować.

Twardzioszek przydrożny (Armillaria mellea)

Twardzioszek przydrożny zwany jest też podróżniczką. Jego grzybnia rozprzestrzenia się koliście, dlatego pojawiające się latem i jesienią owocniki tworzą w niskiej trawie tzw. czarcie kręgi. W naszym kraju nie cieszy się powodzeniem, natomiast w Europie Zachodniej jest ceniony na równi z pieczarką. Jego młode kapelusze mają do 3 cm średnicy (cienkich twardych trzonków się nie je). Nadają się na zupę, do duszenia, marynowania i suszenia.

• Kapelusze do 3 cm, trzonki niejadalne.
• Tworzy charakterystyczne „czarcie kręgi” w trawie.
• Nadaje się do duszenia, zup, marynowania i suszenia.
  Sugestia alt dla zdjęcia: Twardzioszek przydrożny w trawie, czarcie kręgi

Twardziak jadalny (Shiitake, Lentinula edodes)

Ten przysmak z Dalekiego Wschodu, czyli twardziak jadalny, przez Chińczyków uważany jest za eliksir życia o cennych prozdrowotnych właściwościach. Zamiast kupować go w sklepie, warto samemu założyć jego plantację na pniaczku brzozy, olchy czy buka w półcienistym wilgotnym zakątku ogrodu lub na kłodzie w... piwnicy.

• Kapelusze 5–15 cm, szarobrązowe, z charakterystycznymi łuseczkami.
• Można uprawiać na pniach brzozy, olchy, buka lub w wilgotnej piwnicy.
• Ceniony w Azji za smak i właściwości prozdrowotne.

Grzyby jadalne wymagające ostrożności

Czernidlak kołpakowaty (Coprinus comatus)

Młode, smukłe białe kapelusze (do 15 cm długości) wyrastające jesienią na trawnikach, na których pozostawia się ścinki liści, to czernidlaki kołpakowate. Można je panierować i smażyć tak jak kanie (starsze owocniki czernieją od dołu i szybko się rozkładają). Dawniej sądzono, że w połączeniu z alkoholem grzyby te wywołują zatrucia. Obecnie wiadomo, że właściwości takie ma pojawiający się na martwym drewnie czernidlak pospolity (przez 40 godz. blokuje rozkład alkoholu, co może być groźne dla zdrowia). Łatwo go rozpoznamy po szarym gładkim kapeluszu.

• Kapelusze do 15 cm, młode można smażyć jak kanię.
• Starsze czernieją i rozkładają się.
• Przy alkoholu należy zachować ostrożność (toksyczny czernidlak pospolity).
  Sugestia alt dla zdjęcia: Młode czernidlaki kołpakowate na trawniku

Opieńka miodowa (Armillaria mellea)

Opieńka miodowa rośnie na drzewach liściastych. Od września do listopada tworzy kapelusze o średnicy do 10 cm - najpierw są one półkuliste i miodowożółte, później ciemne i płaskie. Trzeba je wstępnie obgotować i odlać wodę, a potem np. udusić lub zamarynować. Niestety, opieńka niszczy drzewa (ich chore części są jaśniejsze niż zdrowe) i długimi sznurami grzybni zakaża kolejne okazy.

• Kapelusze do 10 cm, od miodowożółtych po ciemne.
• Wymaga wstępnego obgotowania przed spożyciem.
• Niszczy chore drzewa liściaste, zaraża kolejne pnie i korzenie.
  Sugestia alt dla zdjęcia: Opieńka miodowa rosnąca na drzewie liściastym

Grzyby trujące, których należy unikać

• Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides) – najbardziej toksyczny, łatwo mylony z kanią, gąską zielonką i młodą pieczarką.
• Czernidlak pospolity (Coprinopsis atramentaria) – blokuje rozkład alkoholu i może być szkodliwy.
• Opieńka miodowa – niszczy drzewa, spożycie wymaga ostrożności.

Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)

Muchomorów się nie je - każdy o tym wie. Jednak najbardziej trujący muchomor sromotnikowy, zwłaszcza gdy jest młody, bywa mylony z czubajką kanią, gąską zielonką i młodą pieczarką. Głównie on powoduje przypadki śmiertelnych zatruć. Bądźmy więc ostrożni!