Rynny - dobór i montaż orynnowania
Woda deszczowa może spływać z dachu prosto na ziemię. Lepiej jednak najpierw zebrać ją do rynien i rurami spustowymi odprowadzić z dala od domu.
W domach krytych strzechą, tworzącą wokół ścian szerokie okapy, niepotrzebne było stosowanie rynien. Współczesny dom powinien jednak mieć orynnowanie, to znaczy poziome rynny i pionowe rury spustowe, które wymagają elementów do ich łączenia i mocowania.
Materiał na rynny
Popularne do niedawna rynny stalowe ocynkowane obecnie zastępuje się najczęściej rynnami z PVC lub ze stali ocynkowanej powlekanej albo lakierowanej. Czasem stosuje się też droższe orynnowania z tytanocynku, aluminium lub miedzi. A oto krótka charakterystyka orynnowań z różnych materiałów:
Z blachy stalowej ocynkowanej. Tanie, ale najmniej trwałe (około 25 lat). Dość trudne w montażu, bo wymagają lutowania specjalną techniką. W miejscach uszkodzenia szybko rdzewieją, dlatego wymagają częstego doglądania i starannej konserwacji. Nowe mają metaliczny połysk, później szarzeją i matowieją. Można je malować specjalnymi farbami do powierzchni ocynkowanych.
Z blachy ocynkowanej i powlekanej lub lakierowanej. Dużo trwalsze od poprzednich (około 50 lat) - odporne na korozję i uszkodzenia mechaniczne. Montuje się je na złączki (zatrzaski) ze specjalną uszczelką gumową. Dostępne w kilku kolorach.
Z blachy tytanowo-cynkowej. Bardzo trwałe (około 80 lat) i odporne na korozję. Łączy się je przez lutowanie lub klejenie. Nie wymagają konserwacji. Mają metaliczno-szary kolor, z czasem pokrywają się szaro-niebieską patyną.
Z blachy miedzianej. Z czystej miedzi lub z miedzi powleczonej cynkiem albo akrylem. Są bardzo trwałe (około 150 lat) i odporne na korozję, ale też najdroższe. Początkowo w naturalnym kolorze miedzi, z czasem pokrywają się patyną i zmieniają kolor na zielonkawo- turkusowy. Nie można stosować ich na dachach krytych blachą aluminiową ani stalową, bo woda spływająca z takich pokryć będzie powodowała korozję miedzi.
Z blachy aluminiowej. Blacha jest zabezpieczona przed korozją i powleczona lakierem, farbą, poliestrem albo akrylem. Producenci dają na nie 20-letnią gwarancję. Rury i kształtki aluminiowe sprzedaje się w odcinkach gotowych do montażu lub tłoczy od razu na żądaną długość specjalną maszyną na placu budowy. Elementy orynnowania łączy się na nity i uszczelnia klejem do aluminium.
Plastikowe. Z utwardzonego (nieplastyfikowanego) polichlorku winylu (uPVC); są trwałe (około 40 lat), odporne na oddziaływania atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne. Nie wymagają konserwacji. Tworzywo jest barwione w masie, dzięki czemu na rynnach nie widać zarysowań. Łączy się je na złączki z uszczelką lub na klej.
Dobór orynnowania
Materiał oraz kształt rynien i rur spustowych można wybrać samemu. Do domu o nieskomplikowanym dachu nietrudno też dobrać wielkości przekroju elementów orynnowania. Jeśli jednak dach ma dużo załamań, lepiej poprosić o pomoc specjalistę dekarza lub doradcę z firmy rynnowej. Wielkość rynien trzeba bowiem dobrać do następujących parametrów dachu:
- efektywnej powierzchni dachu EPD, obliczonej ze wzoru:
EPD = (b+c_2)×l.
Producenci zamieszczają w katalogach tabele informujące, jaką powierzchnię może odwodnić dana rynna;
- liczby i długości koszy, czyli wklęsłych miejsc przecięcia dwóch połaci dachowych (im są one dłuższe, tym więcej wody napełnia rynnę w jednym miejscu);
- liczby i umiejscowienia rur spustowych - rura umieszczona w środku długości dachu (ściany) może przyjąć prawie dwa razy więcej wody niż rura na końcu ściany.
Montaż orynnowania
Orynnowanie zwykle montuje dekarz, ale niektóre elementy - zwłaszcza rynny montowane na zatrzaski - nietrudno założyć samemu, jeśli tylko robi się to zgodnie z instrukcją producenta.
Montaż rozpoczyna się od przymocowania haków na rynny. Następnie (zwykle dopiero po otynkowaniu budynku) zakłada się rury spustowe i mocuje je do ściany za pomocą obejm i odpowiednich śrub z kołkami rozporowymi albo wkrętów.
Haki (rynajzy, rynhaki) przykręca się do deski okapowej, czasem też do krokwi lub łat albo mocuje do ściany. Każdy hak może być mocowany indywidualnie lub wsuwany do szyny z ceownika przymocowanej do konstrukcji dachu. Odległość między hakami dostosowuje się do obciążeń. W rejonach dużych opadów śniegu powinna wynosić 50 cm, w mniej śnieżnych może być większa - zwykle do 70 cm. W pobliżu narożników, rury spustowej i łączników haki powinny być umieszczone gęściej. Odległość haków od zakończenia rynny, od krawędzi narożnika oraz od obu stron wlotu rury spustowej (leja) i obu stron łącznika nie powinna przekraczać 10-15 cm.
Materiał na rynny
Popularne do niedawna rynny stalowe ocynkowane obecnie zastępuje się najczęściej rynnami z PVC lub ze stali ocynkowanej powlekanej albo lakierowanej. Czasem stosuje się też droższe orynnowania z tytanocynku, aluminium lub miedzi. A oto krótka charakterystyka orynnowań z różnych materiałów:
Z blachy stalowej ocynkowanej. Tanie, ale najmniej trwałe (około 25 lat). Dość trudne w montażu, bo wymagają lutowania specjalną techniką. W miejscach uszkodzenia szybko rdzewieją, dlatego wymagają częstego doglądania i starannej konserwacji. Nowe mają metaliczny połysk, później szarzeją i matowieją. Można je malować specjalnymi farbami do powierzchni ocynkowanych.
Z blachy ocynkowanej i powlekanej lub lakierowanej. Dużo trwalsze od poprzednich (około 50 lat) - odporne na korozję i uszkodzenia mechaniczne. Montuje się je na złączki (zatrzaski) ze specjalną uszczelką gumową. Dostępne w kilku kolorach.
Z blachy tytanowo-cynkowej. Bardzo trwałe (około 80 lat) i odporne na korozję. Łączy się je przez lutowanie lub klejenie. Nie wymagają konserwacji. Mają metaliczno-szary kolor, z czasem pokrywają się szaro-niebieską patyną.
Z blachy miedzianej. Z czystej miedzi lub z miedzi powleczonej cynkiem albo akrylem. Są bardzo trwałe (około 150 lat) i odporne na korozję, ale też najdroższe. Początkowo w naturalnym kolorze miedzi, z czasem pokrywają się patyną i zmieniają kolor na zielonkawo- turkusowy. Nie można stosować ich na dachach krytych blachą aluminiową ani stalową, bo woda spływająca z takich pokryć będzie powodowała korozję miedzi.
Z blachy aluminiowej. Blacha jest zabezpieczona przed korozją i powleczona lakierem, farbą, poliestrem albo akrylem. Producenci dają na nie 20-letnią gwarancję. Rury i kształtki aluminiowe sprzedaje się w odcinkach gotowych do montażu lub tłoczy od razu na żądaną długość specjalną maszyną na placu budowy. Elementy orynnowania łączy się na nity i uszczelnia klejem do aluminium.
Plastikowe. Z utwardzonego (nieplastyfikowanego) polichlorku winylu (uPVC); są trwałe (około 40 lat), odporne na oddziaływania atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne. Nie wymagają konserwacji. Tworzywo jest barwione w masie, dzięki czemu na rynnach nie widać zarysowań. Łączy się je na złączki z uszczelką lub na klej.
Dobór orynnowania
Materiał oraz kształt rynien i rur spustowych można wybrać samemu. Do domu o nieskomplikowanym dachu nietrudno też dobrać wielkości przekroju elementów orynnowania. Jeśli jednak dach ma dużo załamań, lepiej poprosić o pomoc specjalistę dekarza lub doradcę z firmy rynnowej. Wielkość rynien trzeba bowiem dobrać do następujących parametrów dachu:
- efektywnej powierzchni dachu EPD, obliczonej ze wzoru:
EPD = (b+c_2)×l.
Producenci zamieszczają w katalogach tabele informujące, jaką powierzchnię może odwodnić dana rynna;
- liczby i długości koszy, czyli wklęsłych miejsc przecięcia dwóch połaci dachowych (im są one dłuższe, tym więcej wody napełnia rynnę w jednym miejscu);
- liczby i umiejscowienia rur spustowych - rura umieszczona w środku długości dachu (ściany) może przyjąć prawie dwa razy więcej wody niż rura na końcu ściany.
Montaż orynnowania
Orynnowanie zwykle montuje dekarz, ale niektóre elementy - zwłaszcza rynny montowane na zatrzaski - nietrudno założyć samemu, jeśli tylko robi się to zgodnie z instrukcją producenta.
Montaż rozpoczyna się od przymocowania haków na rynny. Następnie (zwykle dopiero po otynkowaniu budynku) zakłada się rury spustowe i mocuje je do ściany za pomocą obejm i odpowiednich śrub z kołkami rozporowymi albo wkrętów.
Haki (rynajzy, rynhaki) przykręca się do deski okapowej, czasem też do krokwi lub łat albo mocuje do ściany. Każdy hak może być mocowany indywidualnie lub wsuwany do szyny z ceownika przymocowanej do konstrukcji dachu. Odległość między hakami dostosowuje się do obciążeń. W rejonach dużych opadów śniegu powinna wynosić 50 cm, w mniej śnieżnych może być większa - zwykle do 70 cm. W pobliżu narożników, rury spustowej i łączników haki powinny być umieszczone gęściej. Odległość haków od zakończenia rynny, od krawędzi narożnika oraz od obu stron wlotu rury spustowej (leja) i obu stron łącznika nie powinna przekraczać 10-15 cm.
Montaż orynnowania ze zwykłymi hakami rozpoczyna się zwykle od zamocowania najniższego haka - przy leju stanowiącym wlot do rury spustowej. Następnie przytwierdza się hak położony najwyżej (najbardziej oddalony od leja), rozciąga się między nimi mocną linkę lub żyłkę (można ją np. przywiązać do dna haków), po czym haki reguluje się i mocuje tak, by uzyskać wymagany spadek. Dna pozostałych haków powinny się znaleźć w tej samej linii - wyznaczonej przez linkę lub żyłkę.
Jeśli haki mają być wsuwane do szyny z ceownika, to montaż rozpoczyna się od przymocowania tej szyny z odpowiednim spadkiem, a następnie wsuwa się w nią obrotowe haki.
Rynny wsuwa się w zamontowane haki i poszczególne odcinki łączy w sposób zalecany przez producenta, np. na złączki lub zaciski, przez sklejenie lub lutowanie. Jeśli elementami łączącymi są złączki, zawsze należy dosuwać rynny do miejsca zaznaczonego na złączce (a nie do oporu), aby rozszerzanie się i kurczenie elementów rynny pod wpływem temperatury nie spowodowało ich uszkodzenia.
Montaż rozpoczyna się zazwyczaj od założenia skrajnego elementu, np. leja. Zależnie od systemu orynnowania lej nakłada się na rynnę z wyciętym otworem lub montuje jako odrębny element i dołącza do niego odcinek rynny. Zbyt długie odcinki rynien (niezależnie od materiału, z jakiego są wykonane) można docinać piłą do metalu; tak samo wycina się otwory w rynnach. Na zakończeniach rynien montuje się zaślepki, a w narożnikach - odpowiednie łączniki narożnikowe - wklęsłe lub wypukłe.
Rury spustowe rozpoczynają się lejem, do którego - jeśli dach nie ma okapu - dołącza się prostą rurę. Jeśli dach ma okap, do leja dołącza się kolejno dwa kolana, aby utworzyć odsadzkę i w ten sposób zbliżyć rurę do ściany budynku. Jeżeli okap jest znacznie oddalony od ściany, między kolana wkłada się prosty odcinek rury. Rury spustowe mocuje się do ściany obejmami przytwierdzanymi na śruby lub wkręty dobrane do rodzaju ściany - murowanej, dodatkowo ocieplonej styropianem czy też drewnianej. Obejmy mocuje się zawsze pod dolnym kolanem odsadzki i pod złączkami lub kielichami łączącymi poszczególne rury. Odległość między sąsiednimi obejmami nie powinna przekraczać 2 m.
Jeśli woda ma być odprowadzana do kanalizacji deszczowej lub do zbiornika na deszczówkę, to na zakończeniu rury należy zamontować rewizję (czyszczak) lub wpust deszczowy z osadnikiem. Urządzenia te umożliwiają usuwanie liści i zanieczyszczeń spływających rurami.
Rynny i rury spustowe o różnych kształtach *
*Rynny sprzedawane są w komplecie z rurami spustowymi.
Co jeszcze do rynien
Oprócz podstawowych elementów orynnowania producenci oferują różne akcesoria dodatkowe. Są to siatki i koszyczki chroniące przed wpadaniem większych zanieczyszczeń do rynien i rur spustowych oraz uniemożliwiające ptakom zakładanie w nich gniazd. Gdy woda ma być zbierana do zbiornika na deszczówkę, przydatne mogą się okazać filtry i łapacze wody - mają siateczki, na których zatrzymują liście i igły, a dodatkowo umożliwiają skierowanie wody do zbiornika ustawionego obok rury spustowej.
Zanim zacznie się montaż
Rynny dachowe powinny być zamocowane z zalecanym przez producenta spadkiem w kierunku rury spustowej (zwykle od 0,2 do 0,5%, czyli od 2 do 5 mm na 1 m długości). Zamocowane rynny nie powinny wystawać ponad przedłużenie płaszczyzny dachu - by nie zatrzymywały zsuwającego się śniegu. Aby woda trafiała do rynny, co najmniej połowa szerokości rynny powinna wystawać poza zakończenie połaci dachu.
Rury spustowe powinno się rozmieścić w odstępach 12-20 m - przede wszystkim w narożach budynku i pod koszami dachowymi. Na dachach długości do 12 m montuje się zwykle jedną rurę spustową na końcu rynny. Z dachów dłuższych - od 10 do 24 m - sprowadza się wodę jedną rurą spustową umieszczoną pośrodku długości okapu (rynny muszą mieć wówczas spadek od końców do środka) lub dwiema rurami na końcach rynny (spadek rynien od środka okapu do wlotów rur spustowych).
Łańcuch zamiast rur sytuuje się podobnie jak rury spustowe, ale takie rozwiązanie trzeba ustalić z fachowcem, który należycie zamocuje i wzmocni w odpowiednich miejscach konstrukcję orynnowania. Zimą taki łańcuch będzie bowiem oblodzony i bardzo ciężki.
Uwaga! W orynnowaniu powinno się stosować elementy pochodzące od jednego producenta i należące do jednego systemu rynnowego. Należy też przestrzegać zaleceń producenta dotyczących montażu konkretnego systemu, zależnie bowiem od materiału i rodzaju rynien zasady te mogą się nieco różnić.
Ile to kosztuje
Orynnowanie do domu o powierzchni 150 m2 (około 100 m2 dachu) - zależnie od materiału:
- stalowe ocynkowane od 550 zł,
- z aluminium od 620 zł,
- z plastiku od 1000 zł,
- ze stali ocynkowanej powlekanej od 1200 zł,
- z tytan-cynku od 1300 zł,
- z miedzi od 2500 zł.
Ceny brutto bez montażu.
Jeśli haki mają być wsuwane do szyny z ceownika, to montaż rozpoczyna się od przymocowania tej szyny z odpowiednim spadkiem, a następnie wsuwa się w nią obrotowe haki.
Rynny wsuwa się w zamontowane haki i poszczególne odcinki łączy w sposób zalecany przez producenta, np. na złączki lub zaciski, przez sklejenie lub lutowanie. Jeśli elementami łączącymi są złączki, zawsze należy dosuwać rynny do miejsca zaznaczonego na złączce (a nie do oporu), aby rozszerzanie się i kurczenie elementów rynny pod wpływem temperatury nie spowodowało ich uszkodzenia.
Montaż rozpoczyna się zazwyczaj od założenia skrajnego elementu, np. leja. Zależnie od systemu orynnowania lej nakłada się na rynnę z wyciętym otworem lub montuje jako odrębny element i dołącza do niego odcinek rynny. Zbyt długie odcinki rynien (niezależnie od materiału, z jakiego są wykonane) można docinać piłą do metalu; tak samo wycina się otwory w rynnach. Na zakończeniach rynien montuje się zaślepki, a w narożnikach - odpowiednie łączniki narożnikowe - wklęsłe lub wypukłe.
Rury spustowe rozpoczynają się lejem, do którego - jeśli dach nie ma okapu - dołącza się prostą rurę. Jeśli dach ma okap, do leja dołącza się kolejno dwa kolana, aby utworzyć odsadzkę i w ten sposób zbliżyć rurę do ściany budynku. Jeżeli okap jest znacznie oddalony od ściany, między kolana wkłada się prosty odcinek rury. Rury spustowe mocuje się do ściany obejmami przytwierdzanymi na śruby lub wkręty dobrane do rodzaju ściany - murowanej, dodatkowo ocieplonej styropianem czy też drewnianej. Obejmy mocuje się zawsze pod dolnym kolanem odsadzki i pod złączkami lub kielichami łączącymi poszczególne rury. Odległość między sąsiednimi obejmami nie powinna przekraczać 2 m.
Jeśli woda ma być odprowadzana do kanalizacji deszczowej lub do zbiornika na deszczówkę, to na zakończeniu rury należy zamontować rewizję (czyszczak) lub wpust deszczowy z osadnikiem. Urządzenia te umożliwiają usuwanie liści i zanieczyszczeń spływających rurami.
Rynny i rury spustowe o różnych kształtach *
| Kształtki | Wymiary i zastosowanie |
| Rynny półkoliste | Najpopularniejsze. Dostępne w różnych rozmiarach, o średnicy od 10 (do małych daszków) do 20 cm. |
| Rynny półeliptyczne | Ze względu na dużą przepustowość przeznaczone głównie do dużych dachów. |
| Rynny trapezowe, prostokątne, w kształcie gzymsu | Podstawa od 10 do 15 cm. Mniejsze mogą zbierać wodę z małych dachów, większe - z dużych. |
| Rury spustowe o przekroju kołowym, kwadratowym, prostokątnym lub innym | Powierzchnia przekroju rury powinna wynosić 3/4 przekroju rynny. W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się rury kołowe o średnicy 10 cm. |
Co jeszcze do rynien
Oprócz podstawowych elementów orynnowania producenci oferują różne akcesoria dodatkowe. Są to siatki i koszyczki chroniące przed wpadaniem większych zanieczyszczeń do rynien i rur spustowych oraz uniemożliwiające ptakom zakładanie w nich gniazd. Gdy woda ma być zbierana do zbiornika na deszczówkę, przydatne mogą się okazać filtry i łapacze wody - mają siateczki, na których zatrzymują liście i igły, a dodatkowo umożliwiają skierowanie wody do zbiornika ustawionego obok rury spustowej.
Zanim zacznie się montaż
Rynny dachowe powinny być zamocowane z zalecanym przez producenta spadkiem w kierunku rury spustowej (zwykle od 0,2 do 0,5%, czyli od 2 do 5 mm na 1 m długości). Zamocowane rynny nie powinny wystawać ponad przedłużenie płaszczyzny dachu - by nie zatrzymywały zsuwającego się śniegu. Aby woda trafiała do rynny, co najmniej połowa szerokości rynny powinna wystawać poza zakończenie połaci dachu.
Rury spustowe powinno się rozmieścić w odstępach 12-20 m - przede wszystkim w narożach budynku i pod koszami dachowymi. Na dachach długości do 12 m montuje się zwykle jedną rurę spustową na końcu rynny. Z dachów dłuższych - od 10 do 24 m - sprowadza się wodę jedną rurą spustową umieszczoną pośrodku długości okapu (rynny muszą mieć wówczas spadek od końców do środka) lub dwiema rurami na końcach rynny (spadek rynien od środka okapu do wlotów rur spustowych).
Łańcuch zamiast rur sytuuje się podobnie jak rury spustowe, ale takie rozwiązanie trzeba ustalić z fachowcem, który należycie zamocuje i wzmocni w odpowiednich miejscach konstrukcję orynnowania. Zimą taki łańcuch będzie bowiem oblodzony i bardzo ciężki.
Uwaga! W orynnowaniu powinno się stosować elementy pochodzące od jednego producenta i należące do jednego systemu rynnowego. Należy też przestrzegać zaleceń producenta dotyczących montażu konkretnego systemu, zależnie bowiem od materiału i rodzaju rynien zasady te mogą się nieco różnić.
Ile to kosztuje
Orynnowanie do domu o powierzchni 150 m2 (około 100 m2 dachu) - zależnie od materiału:
- stalowe ocynkowane od 550 zł,
- z aluminium od 620 zł,
- z plastiku od 1000 zł,
- ze stali ocynkowanej powlekanej od 1200 zł,
- z tytan-cynku od 1300 zł,
- z miedzi od 2500 zł.
Ceny brutto bez montażu.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
>
Skomentuj:
Rynny - dobór i montaż orynnowania