Wentylacja - system z nawiewnikami i wentylatorem wyciągowym

Kiedyś z powodu nieszczelnej stolarki okiennej właściwie nie istniał problem złej wentylacji. Starano się jedynie ograniczyć straty energii związane ze zbyt intensywną wymianą powietrza w domu. Obecnie stosowanie coraz szczelniejszych okien i drzwi ograniczyło straty energii, ale postawiło nas przed kolejnym wyzwaniem - niesprawną wentylacją.

Świeże powietrze - dobre samopoczucie

Zasadą działania powszechnie stosowanej wentylacji grawitacyjnej (zwanej też naturalną) jest to, że świeże powietrze zewnętrzne przedostaje się do pomieszczeń przez nieszczelności okien i drzwi, a następnie jest usuwane na zewnątrz przez kanały wentylacyjne. Problem polega na tym, że kanały wentylacyjne są w stanie usuwać tylko tyle powietrza z domu, ile się do niego dostaje, a skoro szczelna stolarka utrudnia lub wręcz uniemożliwia napływ powietrza, wentylacja w domu nie działa.

Bezpośrednimi objawami braku wentylacji są wzrost wilgotności względnej powietrza i wykraplanie się pary wodnej na chłodniejszych powierzchniach szyb i ścian, co prowadzi do rozwoju pleśni w nadprożach, ościeżach okien oraz w narożach ścian. Są też inne dokuczliwe konsekwencje - pogarszanie się samopoczucia domowników i reakcje alergiczne. W takiej sytuacji bardzo ważne staje się zapewnienie właściwego napływu powietrza, co umożliwiłoby odpowiednią jego wymianę w całym domu.

Po pierwsze: nawiewniki

Napływ powietrza najlepiej zapewnić poprzez zamontowanie nawiewników okiennych lub ściennych. Ich wybór nie powinien być przypadkowy, ponieważ różnią się one sposobem działania, ilością dostarczanego powietrza, a także możliwościami tłumienia hałasu zewnętrznego.

Nawiewniki higrosterowane. Wielkość przepływającego przez nie strumienia powietrza jest uzależniona od wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu, co z kolei wynika z wykonywania takich czynności, jak: pranie, gotowanie i oddychanie. Oto podstawowe zasady działania takich nawiewników:

- nawiewniki pracują w zakresie od 35 do 70% wilgotności względnej. Jeśli wilgotność w pomieszczeniu jest mniejsza lub równa 35%, nawiewnik zostaje przymknięty, a do pomieszczenia dociera minimalny strumień powietrza. Wraz ze wzrostem wilgotności nawiewnik otwiera się i przy wartości 70% lub więcej uzyskuje maksymalną wydajność;

- czujnikiem sterującym jest w nich taśma poliamidowa, która pod wpływem zmian wilgotności powietrza zmienia swoją długość, co powoduje większe bądź mniejsze otwarcie przepustnicy;

- są tak skonstruowane, że powietrze zewnętrzne nie styka się bezpośrednio z czujnikiem. Dzięki temu analizowane są wyłącznie warunki panujące w pomieszczeniach, a nie te na zewnątrz;

- istnieje możliwość blokady przepustnicy w pozycji, w której osiągany jest minimalny, stały dopływ powietrza;

- działają bez udziału człowieka oraz nie wymagają zasilania elektrycznego.

Nawiewniki ciśnieniowe. Ilość powietrza dostarczanego przez nie do pomieszczeń zależy od różnicy ciśnień na zewnątrz domu i w pomieszczeniach. Im jest większa, tym bardziej przymyka się przysłona, ograniczając napływ powietrza. Duża różnica ciśnień występuje na przykład podczas wietrznej pogody lub gdy na zewnątrz jest zimno, a w domu ciepło. Podobnie jak higrosterowane działają bez udziału człowieka oraz nie wymagają zasilania elektrycznego, a użytkownik ma możliwość zamknięcia przysłony w celu ograniczenia przepływu powietrza do minimum.

Nawiewniki sterowane ręcznie. Przepływ powietrza zależy w nich od ręcznego ustawienia przysłony. O ilości dostarczanego powietrza decyduje więc użytkownik. Nawiewniki sterowane ręcznie są najczęściej stosowane w pomieszczeniach, w których przepisy zabraniają stosowania nawiewników higrosterowanych i ciśnieniowych - na przykład w pomieszczeniach mieszkalnych z urządzeniami gazowymi, takimi jak piece, termy, podgrzewacze.

Nawiewniki akustyczne. Mają wyższy współczynnik tłumienia dźwięków niż pozostałe. Są szczególnie polecane do pomieszczeń znajdujących się w strefie podwyższonego hałasu, na przykład w pobliżu ruchliwych ulic. Największe możliwości tłumienia dźwięków mają nawiewniki ścienne, bo można w nich zastosować dłuższe elementy tłumiące.

Słabości naturalnej

Niestety, nawet dobrze zaprojektowana i wykonana wentylacja grawitacyjna wyposażona w nawiewniki nie zawsze działa poprawnie, gdyż jest to system uzależniony od warunków atmosferycznych. Główną siłą napędową jest w nim różnica temperatury powietrza na zewnątrz i wewnątrz domu. Zimą, gdy ta różnica jest największa, wymiana powietrza staje się bardzo intensywna (oczywiście przy zapewnieniu odpowiedniego jego dopływu), natomiast latem ze względu na wyrównanie się temperatur wentylacja często ustaje lub nawet pojawia się zjawisko ciągu wstecznego; wilgoć i nieprzyjemne zapachy nie są wtedy prawie wcale usuwane.

Kolejnym ograniczeniem jest to, że o sile ciągu w wentylacji grawitacyjnej decyduje wysokość komina wentylacyjnego. A ponieważ w domach jednorodzinnych kominy nie są zbyt wysokie, właśnie w nich pojawia się najczęściej problem z niesprawną wentylacją.

Co oferuje technika

Skuteczną receptą na sprawną i niezależną od warunków atmosferycznych wymianę powietrza w domu jest zastosowanie wentylacji mechanicznej wyciągowej. Jest ona tańsza inwestycyjnie niż wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperacją, a umożliwia wyeliminowanie podstawowej wady wentylacji grawitacyjnej, czyli zmiennego ciągu w kanałach wentylacyjnych. Poza tym zapobiega zbyt intensywnej wymianie powietrza w zimie lub przy wietrznej pogodzie i zbyt słabej - latem.

W wentylacji wyciągowej dopływ świeżego powietrza z zewnątrz zapewnia się w taki sam sposób jak przy wentylacji grawitacyjnej, czyli montując nawiewniki okienne lub ścienne. Odprowadzeniem zużytego powietrza może się natomiast zajmować kilka indywidualnych wentylatorków lub jeden wentylator centralny. Generują one ciśnienie potrzebne do funkcjonowania systemu i są jego siłą napędową.

Do domów z grawitacyjną

W domach, w których wykonano już wentylację grawitacyjną, ale trzeba ją usprawnić, zwykle stosuje się wentylację wyciągową zdecentralizowaną. W takim systemie pojedyncze wentylatory zwykle podłącza się albo do wspólnego kanału wentylacyjnego, albo do kanałów indywidualnych. Najczęściej stosuje się małe wentylatorki osiowe. Wymuszają one przepływ powietrza, nie dopuszczając do pojawienia się ciągu wstecznego.

Wentylacja zdecentralizowana jest rozwiązaniem popularnym, jednak często niewłaściwie wykorzystywanym. W wielu domach można spotkać małe wentylatory zainstalowane tylko w łazience lub toalecie i uruchamiane doraźnie, na przykład przez włącznik światła. Takie rozwiązanie to błąd. Gdy wentylator nie działa, pomieszczenie jest w ogóle pozbawione wentylacji, a gdy się go uruchomi - może wytwarzać podciśnienie w domu i ciągi wsteczne w kanałach wentylacyjnych, na których nie zainstalowano wentylatorów.

Aby wentylacja wyciągowa była skuteczna, muszą być bowiem spełnione następujące warunki:

- wentylatory trzeba zamontować na wszystkich kanałach wentylacyjnych w domu (zazwyczaj w kuchni, łazience, toalecie, pralni, garderobie);

- wentylacja musi pracować w sposób ciągły, bo gdy nie działają wentylatory wyciągowe, to również przez nawiewniki okienne bądź ścienne nie napływa do pomieszczeń powietrze.

Niedogodnością takiej wentylacji może być hałas od wentylatorów, ponieważ znajdują się one bezpośrednio w obsługiwanych pomieszczeniach. Oczywiście na rynku znajdziemy też wentylatory o niskim poziomie hałasu (zazwyczaj podtynkowe), ale trzeba się liczyć z tym, że będą one droższe i trudniejsze w montażu.

Do nowych domów

Wentylacja wyciągowa scentralizowana to najlepsze rozwiązanie, gdy planuje się wentylację mechaniczną, a brakuje środków na zainwestowanie w rekuperację. Siłę napędową stanowi w tym systemie jeden wentylator centralny, do którego podłącza się wszystkie pomieszczenia, z jakich ma być usuwane powietrze. Jest ono wyrzucane z wentylatora na zewnątrz jednym króćcem wyciągowym.

Zastosowanie wentylatora centralnego pozwala zrezygnować z murowania kominów wentylacyjnych, co znacznie ogranicza koszty wykonawcze. Ponadto możliwe jest zintegrowanie wentylacji z okapem kuchennym, dzięki czemu nie trzeba budować dodatkowego kanału tylko dla okapu. Korzystne jest także to, że hałas od wentylatora łatwo wytłumić, bo najczęściej montuje się go na poddaszu. Układ wentylacyjny może więc pracować niemal bezgłośnie, co oczywiście podwyższa komfort jego użytkowania. Dostępność urządzeń na rynku też jest spora i każdy może dobrać wentylator o wydajności odpowiedniej do swoich wymagań.

Sterowanie wentylacją

Bardzo pożyteczną cechą wentylacji wyciągowej jest możliwość sterowania jej wydajnością w zależności od potrzeb użytkowników. Stosując różne urządzenia, można to robić na kilka sposobów.

Zmiana biegów. Najprościej jest zastosować wentylatory dwubiegowe. Zwykle powinny one pracować na pierwszym biegu, ale przy większym zapotrzebowaniu na wymianę powietrza (np. podczas gotowania) można je przełączyć na wyższy bieg. W wentylacji zdecentralizowanej w ten sposób można sterować każdym z wentylatorów osobno. W systemie z wentylatorem centralnym zmiana biegu pracy na wyższy powoduje zwiększenie wydajności całego układu, jednak zazwyczaj nie oznacza zintensyfikowania wentylacji we wszystkich pomieszczeniach. Wentylatory centralne najczęściej mają regulatory przepływu na króćcach wyciągowych, które pomimo zmiany biegu na wyższy utrzymują stały przepływ powietrza w łazienkach, toaletach, garderobach itp. Zwiększony przepływ następuje tylko w kuchni - na kratce wyciągowej lub okapie kuchennym.

Pomiary wilgotności. Innym sposobem sterowania wentylacją są pomiary wilgotności. Wiele spośród dostępnych na rynku indywidualnych wentylatorów ściennych ma wbudowany czujnik wilgotności względnej, który uruchamia urządzenie po przekroczeniu określonej wartości wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu - zwykle sami możemy określić tę wartość. Główną wadą takiego rozwiązania jest to, że pomieszczenie jest pozbawione wentylacji, gdy wilgotność jest niższa od poziomu, przy której wentylator się włącza.

Lepszym sposobem sterowania wentylacją za pomocą wilgotności jest centralna wentylacja mechaniczna higrosterowana, w której funkcję regulacji przepływu pełnią nawiewniki i kratki wyciągowe higrosterowane oraz centralny wentylator przystosowany do współpracy z takimi elementami. Tworzą one układ, który sam adaptuje się do warunków panujących w pomieszczeniach. Ilość nawiewanego i usuwanego powietrza jest wówczas ściśle uzależniona od wilgotności w pomieszczeniach, ale przepływ nigdy nie jest "zerowy", czyli nawet przy niskiej wilgotności względnej następuje wymiana powietrza. Układ ten gwarantuje znaczne oszczędności energii bez ryzyka pogorszenia się jakości powietrza w domu.

Ile na to przeznaczyć

Wentylacja zdecentralizowana. Koszt jej wykonania to głównie koszt zakupu wentylatorów ściennych. Ich ceny wahają się od kilkudziesięciu za najprostsze urządzenia do kilkuset złotych za wentylatory cichsze, z dodatkowym wyposażeniem (np. czujnikiem wilgotności, ruchu itp.) i bardziej ekonomiczne, bo zużywające mniej energii. Dodatkowo trzeba zapłacić za doprowadzenie zasilania do każdego z tych urządzeń.

Wentylacja centralna. Jeśli zaplanujemy ją już na etapie projektu, wydatki ograniczą się do zakupu i montażu wentylatora centralnego oraz kanału wyrzutowego. Wentylatory centralne w zależności od wydajności i dodatkowego wyposażenia (np. w regulację obrotów) kosztują od kilkuset do dwóch-trzech tysięcy złotych.

Plusy i minusy obu rodzajów wentylacji

Wentylacja zdecentralizowana:

+ Zapewniona wymiana powietrza niezależnie od warunków atmosferycznych (brak ciągów wstecznych).

+ Łatwy montaż, możliwy nawet wtedy, gdy system nie był przewidziany w projekcie domu.

- Duża liczba urządzeń.

- Hałas od urządzeń.

- Brak wentylacji w razie braku energii elektrycznej.

Wentylacja scentralizowana:

+ Zapewniona wymiana powietrza niezależnie od warunków atmosferycznych.

+ Łatwy montaż, jeżeli system przewidziano w projekcie domu.

+ Niepotrzebne murowane kominy (gdy system przewidziano w projekcie).

+ Możliwość integracji z okapem kuchennym.

+ Możliwość wykorzystania elementów higrosterowanych oraz oszczędności energii.

+ Jedno urządzenie obsługujące cały dom.

+ Możliwość tłumienia hałasu.

- Brak wentylacji w razie braku energii elektrycznej.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>