Ocieplenie domu - czym ocieplić poddasze, piwnice i ściany zewnętrzne

Większość współczesnych domów ma konstrukcję wykonaną z materiałów wytrzymałych, ale zimnych. Dlatego prawie wszystkie budynki trzeba dodatkowo osłaniać ze wszystkich stron materiałami izolacyjnymi, chroniącymi je przed ucieczką ciepła. Wyjątkiem są ściany domów wykonanych z materiałów o właściwościach konstrukcyjno-izolacyjnych, które nie wymagają docieplania, ale takich jest niewiele.

W polskich warunkach klimatycznych najrozsądniej jest ocieplać dom od strony zewnętrznej, czyli zimnej. Najłatwiej wtedy wyeliminować w budynku mostki cieplne, czyli miejsca, przez które ciepło ucieka najszybciej. Zasada ta dotyczy wszystkich przegród i materiałów izolacyjnych, chyba że - tak jak w szkieletowych ścianach drewnianych i w dachach stromych - ocieplenie wypełnia praktycznie całą grubość konstrukcji.

Najczęściej stosowanymi materiałami izolacyjnymi są wełna mineralna (kamienna i szklana) oraz styropian. W miejscach narażonych na duże zawilgocenie ten ostatni zastępowany jest lepszym, ale dużo droższym polistyrenem ekstrudowanym.



- Surowiec - bazalt (wełna kamienna) lub piasek kwarcowy (wełna szklana).

- Izolacyjność cieplna - współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,031-0,045.

- Bezpieczeństwo pożarowe - wełna kamienna: materiał niepalny klasy A1 (najwyższa euroklasa w siedmiostopniowej skali od A1 do F);

- wełna szklana: materiał klasy A2, nierozprzestrzeniający ognia, niewydzielający dymu i nieściekający płonącymi kroplami.

-Izolacyjność akustyczna - bardzo dobra: miękkie płyty z wełny mineralnej lepiej tłumią dźwięki powietrzne, a twarde i półtwarde - dźwięki uderzeniowe.

- Paroprzepuszczalność - bardzo wysoka: dzięki włóknistej budowie wełny para wodna może swobodnie przez nią przenikać; aby nie zatrzymywała się między włóknami, wyroby z wełny hydrofobizuje się, czyli nasącza środkami zabezpieczającymi przed zawilgoceniem.

- Dostępna w postaci:

- płyt: twardych - z wyjątkiem wełny szklanej - (gęstość 150- -180 kg/m3), półtwardych (80- -120 kg/m3) i miękkich (60 kg/m3);

- mat i filców, o ciężarze około 9-30 kg/m3; mogą być wykończone welonem szklanym, folią aluminiową lub drucianą siatką;

- granulatów, czyli luźnych strzępek wełny o ciężarze około 80-140 kg/m3.



- Surowiec - polistyren.

- Izolacyjność cieplna

- współczynnik przewodzenia ciepła = 0,031-0,042.

- Bezpieczeństwo pożarowe - materiał samogasnący, klasy E, nie zapala się od iskry ani żaru papierosa, w płomieniu topi się i zwęgla, lecz po odjęciu źródła ognia przestaje się palić i nie zapala się ponownie.

- Izolacyjność akustyczna - mała; tylko elastyczne płyty styropianowe bardzo dobrze tłumią dźwięki uderzeniowe.

- Paroprzepuszczalność - bardzo mała.

- Nasiąkliwość - bardzo mała.

- Dostępny w postaci:

- płyt niefrezowanych,

- płyt frezowanych na zakład lub na pióro-wpust,

- płyt ryflowanych,

- płyt naciętych poprzecznie,

- płyt jednostronnie wykończonych papą,

- taśm izolacyjnych,

- granulatu.

- Właściwości - nie gnije i nie butwieje, jest odporny biologicznie (nie niszczą go pleśnie, grzyby ani bakterie) i nie stanowi pożywienia dla owadówi (ale gryzonie chętnie go rozdrabniają i wykorzystują do budowy gniazd); nie wydziela żadnych substancji toksycznych.

- Oznaczenie płyt styropianowych: S - zwykłe, FS - samogasnące; liczba za oznaczeniem literowym informuje, jaka jest gęstość styropianu (kg/m3). W budownictwie jednorodzinnym stosuje się FS 12, 15, 20,

30 i 40.

Jeżeli w projekcie podany jest styropian odmiany np. FS 15, można go zastąpić twardszymi płytami, nigdy odwrotnie.



- Surowiec - naturalne włókna celulozowe, pochodzące z recyklingu papieru gazetowego, czyli przerobu makulatury.

- Izolacyjność cieplna - współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,040-0,043. w Bezpieczeństwo pożarowe - niepalna, euroklasa C lub D; dzięki nasyceniu włókien związkami boru w podwyższonej temperaturze uwalniane są kryształy związanej chemicznie wody. Dzięki tej wodzie i ograniczonej przepuszczalności powietrznej włókna celulozowe zatrzymują rozprzestrzenianie się ognia.

- Izolacyjność akustyczna - celulozy nie stosuje się jako materiału na izolacje akustyczne.

- Paroprzepuszczalność - dobra.

- Nasiąkliwość - do 16,6%.

- Dostępna w postaci - suchych włókien celulozowych.

- Właściwości: odporne na gnicie i pleśń, związki boru mają bowiem właściwości higroskopijne, są jednocześnie czynnikiem chroniącym przed drobnymi kręgowcami, dla których tak spreparowana celuloza przestaje być przyswajalnym pokarmem.



- Surowiec - polistyren.

- Izolacyjność cieplna

- współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,027-0,036.

- Bezpieczeństwo pożarowe - materiał samogasnący klasy B1.

- Izolacyjność akustyczna - polistyrenu nie stosuje się jako materiału na izolacje akustyczne.

- Paroprzepuszczalność - mała.

- Nasiąkliwość - bardzo mała, poniżej 0,5%.

- Dostępny w postaci:

- płyt w kolorze białym, zielonym, niebieskim albo różowym. Mogą być gładkie, jednostronnie pokryte zaprawą cementową, rowkowane, wykończone geowłókniną lub fizeliną filtracyjną, z frezowanymi rowkami drenażowymi. Krawędzie płyt mogą być proste, schodkowe lub na pióro-wpust.



Do ocieplenia poddaszy użytkowych najodpowiedniejsze są płyty lub maty z wełny mineralnej. Często stosuje się wełnę z warstwą folii aluminiowej (która odbija ciepło z powrotem do pomieszczenia, więc zarazem pełni funkcję paroizolacji) lub welonem szklanym (który zapobiega przewiewaniu wełny, a więc pełni funkcję wiatroizolacji, a ponadto zabezpiecza przed rozdzielaniem i wywiewaniem włókien wełny). Czasami stosuje się również maty z wełny z siatką z drutu ocynkowanego, która zwiększa wytrzymałość mechaniczną wełny i ułatwia jej układanie.

Warstwa wełny nie powinna być cieńsza niż 18 cm; zazwyczaj układa się 20 cm wełny. Najczęściej ocieplenie z wełny mocuje się między krokwiami. Powinna być ułożona na wcisk, aby nigdzie nie było szczelin - nie może jednak być zgnieciona. Ocieplając poddasze użytkowe wełną mineralną należy pamiętać, aby od strony wewnętrznej ułożyć folię paroizolacyjną, a od zewnętrznej - folię wysokoparoprzepuszczalną.

Miejsca, gdzie trudno ułożyć płyty lub maty, można zaizolować wełną (fabrycznie zaimpregnowaną) w postaci luźnych włókien lub granulatu, którą wdmuchuje się specjalnym urządzeniem. Jest to jednak bardzo pracochłonne: do krokwi trzeba wcześniej przymocować poprzeczne listwy i przezroczystą folię, aby granulat dał się równomiernie rozprowadzić. W ten sam sposób połacie dachu skośnego ociepla się włóknem celulozowym.

Dachy skośne można też ocieplać styropianem odmiany FS 12. Najlepiej stosować płyty łączone na pióro-wpust, bo eliminują mostki termiczne. Najnowsze rozwiązania pozwalają na łączenie dwóch, a nawet trzech warstw izolacji, dzięki czemu można je stosować w dachach o dowolnym rozstawie krokwi (nawet do 2 m). Nie wymagają stosowania łat i konstrukcji mocujących.



Domy z poddaszami nieużytkowymi (stropodachami wentylowanymi) mają zazwyczaj dość płaskie dachy. Przestrzeń między konstrukcją dachu a stropem ostatniej kondygnacji jest tam zwykle niewielka. Ocieplenie układa się bezpośrednio na powierzchni stropu.

Poddasza nieużytkowe najlepiej ocieplać miękkimi płytami wełny albo miękkimi płytami styropianu np. FS 12.

Na poddaszach, które są bardzo niskie, lepiej zastosować granulat wełniany, styropianowy lub włókna celulozowe. Należy uważać, żeby materiał izolacyjny nie zatkał otworów wentylacyjnych w ścianach poddasza, bo to dzięki tym otworom para wodna przenikająca z wnętrza domu jest usuwana na zewnątrz.

Stropodachy wentylowane można też docieplać przyklejając na starą izolację przeciwwilgociową specjalne płyty styropianowe z nową izolacją.



Jest kilka sposobów na ocieplenie stropodachu niewentylowanego.

- Wełna mineralna. Twarde płyty wełny mineralnej można układać jednowarstwowo; lepszą izolacyjność cieplną będzie miała jednak izolacja dwuwarstwowa, składająca się z półtwardej spodniej płyty z wełny o lepszych właściwościach izolacyjnych i twardej wierzchniej - odporniejszej na uszkodzenia mechaniczne. Można też stosować układ dwuwarstwowy mieszany, w którym górna warstwa to wełna szklana, dolna zaś jest z wełny kamiennej. Odparowanie wilgoci spod termoizolacji nie będzie możliwe, potrzebna jest więc paroizolacja.

- Polistyren ekstrudowany. Płyty o gęstości 30 kg/m3 układa się na izolacji przeciwwodnej (chroniąc ją tym samym przed uszkodzeniami mechanicznymi, promieniowaniem ultrafioletowym oraz działaniem różnic temperatury). Dachy o takiej budowie (termoizolacja na hydroizolacji) nazywane sa odwróconymi; nie jest w nich potrzebna warstwa paroizolacji, gdyż funkcję tę spełnia już izolacja przeciwwilgociowa, znajdująca się po ciepłej stronie izolacji termicznej. Na płytach polistyrenu (z zakładkowo ukształtowanymi krawędziami, układanych pojedynczo, na styk, bez klejenia) kładzie się warstwę geowłókniny (na przykład z włókien polipropylenowych), przepuszczającą wilgoć i parę wodną. Następne warstwy to w dachach:

- nieużytkowych - ochronno-dociskowa warstwa (5 cm) żwiru o uziarnieniu 16/32 mm;

- z tarasem - 3 cm drobnego grysu (uziarnienie 4/8 mm) i płyty chodnikowe;

- "zielonych" - warstwa geowłókniny odpornej na działanie korzeni, warstwa filtracyjna z drobnego żwiru i podłoże dla roślin.

- Styropian. Najlepsze są płyty odmiany FS 20, nacięte poprzecznie (dzięki temu lepiej dopasowują się do połaci), jednostronnie wykończone papą. Układa się je tak samo jak płyty z ekstrudowanego polistyrenu.

Uwaga! Płyt ze styropianu i polistyrenu ekstrudowanego nie można łączyć z materiałami zawierającymi rozpuszczalniki, ponieważ pod ich wpływem się rozpuszczają.



Ściana dwuwarstwowa ocieplana metodą lekką mokrą. Do ocieplania stosuje się głównie styropian, choć coraz popularniejsze stają się podobne systemy z izolacją z wełny mineralnej.

- Styropian. Odmiany co najmniej FS 15 z profilowanymi krawędziami. Płyty przykleja się do ściany na zaprawę; łączniki mechaniczne nie są konieczne. Po zamocowaniu materiał izolacyjny pokrywa się zaprawą, w której zatapia się siatkę zbrojącą z włókna szklanego. Na koniec całość pokrywa się cienkowarstwowym tynkiem zewnętrznym.

- Wełna mineralna. Półtwarde i twarde płyty, przyklejane do ściany na zaprawę i dodatkowo mocowane kołkami. Płyty mogą mieć układ włókien zwykły lub lamelowy (prostopadły do płaszczyzny płyty, dzięki czemu są one 5-6-krotnie bardziej wytrzymałe na rozrywanie niż tradycyjne, choć gorzej od nich tłumią hałas). Po zamocowaniu materiał izolacyjny pokrywa się zaprawą z siatką zbrojącą z włókna szklanego, a następnie nanosi cienkowarstwowy tynk zewnętrzny.

Ściana dwuwarstwowa ocieplana metodą lekką suchą. Termoizolację umieszcza się między elementami rusztu (służącego do przytwierdzenia elewacji). Najlepiej stosować wełnę mineralną - półtwarde płyty albo maty i płyty lamelowe, hydrobofizowane i powleczone welonem szklanym, działającym jako wiatroizolacja.

Ściana trójwarstwowa. Materiał termoizolacyjny umieszcza się pomiędzy dwiema warstwami konstrukcyjnymi - ścianą nośną i osłonową. Do ocieplenia stosuje się płyty z wełny mineralnej hydrofobizowanej, jednostronnie laminowane welonem szklanym: półtwarde albo miękkie (te drugie - do ocieplenia ścian bez szczeliny wentylacyjnej w domach jednokondygnacyjnych). Można także stosować płyty styropianowe odmiany co najmniej FS 15.

Ściany szkieletowe - do ich ocieplania można używać płyt i mat z wełny mineralnej lub szklanej. Nie muszą być twarde; przenoszą tylko swój ciężar, nie są dodatkowo obciążone. Wełnę miękką można zabezpieczyć przed obsuwaniem poprzez zamocowanie jej na specjalnych wieszakach. Aby pomiędzy płytami nie pozostały po ułożeniu szpary - co sprzyja powstawaniu mostków termicznych - płyty koniecznie trzeba bardzo dokładnie przycinać. Ściany szkieletowe można też ocieplić warstwą izolacji celulozowej grubości do 20 cm.



Nie zawsze ściany zewnętrzne domu trzeba ocieplać. Izolacja termiczna nie jest potrzebna, jeśli dom ma ściany jednowarstwowe z materiału, który jednocześnie jest i wytrzymały, i ciepłochronny. Na rynku są trzy materiały, z których można budować ściany jednowarstwowe: beton komórkowy, ceramika poryzowana i lekki beton keramzytowy.

Do ocieplenia piwnic na gruncie najczęściej używa się twardego styropianu, odmiany FS 20 albo FS 30; można również używać płyt styropianowych jednostronnie oklejonych papą.

Bardzo dobrym - ale droższym i rzadziej stosowanym rozwiązaniem - są płyty z polistyrenu ekstrudowanego. Można także stosować twarde, hydrofobizowane płyty z wełny mineralnej o dużej gęstości i wytrzymałości na odkształcenia.



Strop nad piwnicą nieogrzewaną najlepiej ocieplać od strony zimnej (od dołu). Najłatwiejszy sposób to przyklejenie płyt styropianu FS 12 do spodu stropu piwnicy i otynkowanie ich. Można też do stropu zamocować ruszt, ułożyć miękkie płyty z wełny mineralnej i osłonić je płytami gipsowo-kartonowymi.

Nieco gorszym rozwiązaniem jest ułożenie ocieplenia na stropie piwnicy nieogrzewanej.



Ściany piwniczne i fundamentowe oraz te w pomieszczeniach wilgotnych najlepiej ocieplać płytami z polistyrenu ekstrudowanego lub twradego styropianu. Stanowią one bowiem nie tylko izolację termiczną, ale też chronią izolację przeciwwodną przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Płyty powinno się przyklejać punktowo do izolacji przeciwwodnej ścia-ny piwnicy, stosując wodne emulsje bitumiczne albo kleje niezawierające rozpuszczalników. Jeśli płyty miałyby być poddane działaniu wypierania wód gruntowych, cała ich powierzchnia powinna być przyklejona do izolacji przeciwwodnej. Zakładkowo ukształtowane krawędzie płyt gwarantują dokładne połączenia bez mostków termicznych. Do izolacji ścian piwnic stosowane są także płyty innego rodzaju - z rowkami drenażowymi na zewnętrznej powierzchni. Pełnią one nie tylko funkcję izolacji termicznej, lecz również chronią izolację przeciwwodną i ułatwiają pionowe odprowadzanie wody.

Do ocieplenia można stosować także specjalną wełnę mineralną do izolacji fundamentów, ścian fundamentowych i ścian piwnicznych od wewnątrz. Jest ona twarda, hydrofobizowana, nienasiąkliwa i bardzo odporna na kapilarne podciąganie wody (te cechy zmniejszają możliwość zawilgocenia izolacji). Płyty te można układać tylko w okresach, gdy poziom wody gruntowej znajduje się poniżej fundamentów.