Baterie wannowe, a oszczędzanie wody

Historia łazienki to historia wanny, czy to w formie basenów w rzymskich termach, czy drewnianych balii wyjmowanych od święta w domach możnych i biedaków przez następne setki lat.

Łazienka w dzisiejszej formie, jako osobne pomieszczenie w domu, to wynalazek XIX wieku. I od początku jej integralną częścią stała się wanna. Przez długie lata z uwagi na brak wody bieżącej, sposób jej podgrzewania, czy później kłopoty z ciśnieniem w sieci to właśnie wanna była jedynym funkcjonalnym rozwiązaniem umożliwiającym kąpiel. Wzrost popularności kabin prysznicowych miał miejsce dopiero w drugiej połowie XX wieku. I mimo że dzisiaj wszyscy zdają sobie sprawę z oczywistych zalet natrysku, wanna wcale nie odeszła do lamusa i wciąż jest obecna w naszych łazienkach. A to dzięki temu, że umożliwia nam kąpiel raz leniwą, a raz szybką. Trzeba tylko wiedzieć, jak to zrobić, by było i komfortowo, i oszczędnie.

Jak szybko napełnić wannę

Biorąc kąpiel w wannie, oczekujemy, aby szybko napełniła się wodą o właściwej dla nas temperaturze. Zatem najważniejszym parametrem, który powinniśmy wziąć pod uwagę, wybierając baterię wannową, jest duży przepływ wody. To zupełnie odwrotnie niż w bateriach obsługujących wyłącznie prysznic, w których wypływ wody jest ograniczany (ze względu na jej racjonalne zużycie), ale z zachowaniem takiego samego komfortu mycia się.

Co więc w praktyce oznacza szybkie napełnienie wanny? Przyjmując jako standard wannę o długości 140-160 cm, możemy założyć, że do jej napełnienia niezbędne będzie około 150 l ciepłej wody. Bateria wannowa o przeciętnym przepływie, czyli najczęściej około 20 l/min, potrzebuje na to 7-8 minut. Jeśli w łazience zamontowaliśmy większą wannę, na przykład dwuosobową typu jacuzzi, to aby ją napełnić, trzeba nawet 300-350 l, co wiąże się z koniecznością poboru ciepłej wody aż przez 15 minut.

Ktoś mógłby powiedzieć, że kąpiel w wannie bierze się od czasu do czasu i wówczas te 7 czy 15 minut nikomu nie przeszkadza. Nie zapominajmy jednak o tym, że w czasie owych 7 minut woda w wannie stygnie o parę stopni, my zaś marnujemy w ten sposób ciepło (czyli gaz ziemny, energię elektryczną, olej opałowy czy węgiel) potrzebne do jej podgrzania. A to wpływa przecież na wzrost kosztów utrzymania domu.

Skąd czerpać ciepłą wodę

To, w jaki sposób przygotowywana i skąd dostarczana jest ciepła woda do kąpieli, ma niebagatelne znaczenie dla komfortu korzystania z baterii wannowej. Cóż z tego bowiem, że w modernizowanej łazience zamontujemy nowoczesną baterię, która charakteryzuje się wysokim przepływem i umożliwia napełnienie wanny w ciągu 3 minut, jeśli nasze źródło ciepłej wody nie jest w stanie dostarczyć jej w odpowiedniej ilości.

Sieć wodociągowa. Wszystkich pobierających wodę z sieci wodociągowej można nazwać szczęściarzami. Mają oni dostęp do gorącej wody w nieograniczonej ilości, a przeszkadzać im mogą jedynie spadki ciśnienia, szczególnie w czasie porannych i wieczornych szczytów kąpielowych. Wbrew pozorom problem ten dotyczy mieszkańców nie tylko bloków, ale również domów jednorodzinnych korzystających z wody miejskiej. Projektowane i budowane przed laty sieci nie są bowiem w stanie dostarczyć do wszystkich odbiorców wody w odpowiedniej ilości i pod właściwym ciśnieniem, na czym cierpią zwykle ci, którzy mieszkają na końcu ulicy czy też osiedla.

Zasobniki pojemnościowe (gazowe, nazywane popularnie bojlerami, a elektryczne - termami). Decydując się na ten rodzaj urządzenia, musimy już na początku wybrać jego pojemność dostosowaną między innymi do liczby łazienek w domu i sposobu mycia naczyń (zmywarka czy zmywanie ręczne), aby potem nie okazało się, że ciepłej wody ledwo wystarczy na napełnienie połowy wanny. W praktyce użytkownikom typowych wanien zaleca się najczęściej zbiorniki o pojemności co najmniej 150-200 l, nie wnikając w sposób podgrzewania wody (kocioł na gaz, olej opałowy, elektryczność czy węgiel).

Podgrzewacze przepływowe (gazowy kocioł dwufunkcyjny, gazowy podgrzewacz przepływowy, elektryczny podgrzewacz trójfazowy). Najczęściej w domach montowane są urządzenia o mocy 18-24 kW. Można z nich uzyskać w ciągu minuty 13-17 l wody podgrzanej do temperatury 40°C. Ich użytkownicy znajdują się zatem w najgorszym położeniu, gdyż niezależnie od zastosowanej baterii jakiekolwiek przyspieszenie procesu napełniania wanny nie jest możliwe.

Z czego możemy wybierać

Klasyczna wewnętrzna instalacja wodna w domu jednorodzinnym wykonana jest z rur o średnicy 1/2 cala. Zakładając, że średnie ciśnienie w sieci wynosi trzy bary, można obliczyć, że przez półcalową rurę w ciągu minuty przepłynie około 90 l wody. Skąd więc podawana na początku wartość przepływu dla baterii wynosząca 20 l na minutę? Wszystkiemu winna jest właśnie armatura. Opory w głowicy oraz konstrukcja usuwająca szumy przepływu sprawiają, że zamiast 90 mamy jedynie 20 l/minutę.

Jak w takim razie szybko napełnić wannę? Optymalnym rozwiązaniem byłoby zastosowanie dwóch niezależnych zaworów odcinających - jednego na przewodzie ciepłej wody, a drugiego na zimnej. Taki zawór dzięki niewielkim oporom wewnętrznym w ciągu minuty zapewnia wydatek nawet 80 l wody przy ciśnieniu trzech barów. Po skierowaniu tej wody do pozbawionej perlatora wylewki wannowej otrzymujemy upragniony układ, który gwarantuje nam pełną wannę w ciągu mniej niż dwóch minut. Ideał? Nie do końca. Niestety, układ ten będzie się świetnie sprawował tylko przy napełnianiu wanny. Próby podłączenia do tych dwóch zaworów prysznica będą wymagały zastosowania dodatkowego urządzenia (przełącznika trójdrożnego, który umożliwia przepływ wody raz przez wylewkę, a raz przez słuchawkę prysznicową), a to już oznacza opory przepływu i wynik końcowy w granicach 30 lub 40 l/minutę. Taka właśnie sytuacja występuje w tradycyjnej baterii dwuuchwytowej.

Baterie ścienne, natynkowe

Ta armatura charakteryzuje się tym, że cała bateria widoczna jest na ścianie.

- Bateria dwuuchwytowa. Wyposażona jest w dwa zawory odcinające wodę ciepłą i zimną oraz przełącznik wanna-prysznic zamknięte w estetycznej obudowie. I choć ten typ armatury nie jest już tak popularny w naszych łazienkach jak kiedyś, trzeba przyznać, że umożliwia i szybkie napełnienie wanny (z reguły ma większy przepływ niż bateria jednouchwytowa, dochodzący nawet do 40 l/m), i skorzystanie z prysznica.

Jeśli jednak bateria dwuuchwytowa nie spełnia naszych oczekiwań pod względem komfortu obsługi (konieczność regulacji temperatury i strumienia wody za pomocą dwóch pokręteł), należy znaleźć inne rozwiązanie.

- Bateria jednouchwytowa. Niestety, nie zachwyci nas swoją wydajnością, która wynosi 20-30 l wody na minutę, co w praktyce wyklucza jej zastosowanie, gdy w łazience zamontowano dużą wannę o pojemności powyżej 200-250 l.

Oczywiście użytkownicy standardowych wanien o pojemności około 150 l nie muszą ich odrzucać. Jeżeli nie przeszkadza im, że czas napełnienia wanny wynosi 5-8 minut, to taka łatwa w obsłudze bateria może być dobrym rozwiązaniem. Zapewnia też odpowiedni komfort kąpieli pod prysznicem. Każdy zauważy i doceni różnicę między regulacją temperatury i strumienia wody za pomocą dwóch pokręteł (bateria dwuuchwytowa) a jedną dźwignią.

Uwaga! Baterie jedno- i dwuuchwytowe wyposażone są najczęściej w perlator, który wielu z nas kojarzy jako sitko zamocowane na samym końcu wylewki. Zadaniem perlatora jest uspokojenie przepływu i napowietrzenie strumienia wody w celu wywołania wrażenia, że z baterii wypływa więcej wody niż w rzeczywistości. Perlator nie sprawdza się jednak, gdy lejemy wodę do wanny, gdyż niepotrzebnie wydłuża czas jej napełnienia.

Bateria termostatyczna. Umieszczona w niej głowica termostatyczna (z rdzeniem wypełnionym ciekłym woskiem) stanowi element sterujący dopływem wody do baterii. Dzięki błyskawicznej reakcji na zmiany temperatury i ciśnienia (poniżej 0,5 s) bateria termostatyczna zapewnia wygodę niemożliwą do uzyskania przy innych produktach. Napełniając wannę za pomocą takiej baterii, trzeba ustawić pokrętłem odpowiednią dla nas temperaturę (np. 42°C) i odkręcić wodę za pomocą drugiego uchwytu. Po 5 czy 10 minutach wystarczy przyjść i bez ryzyka oparzenia bądź rozczarowania, że woda jest za chłodna, wejść do wanny. Jeżeli w tym czasie nastąpi zamiana jakiegokolwiek parametru (temperatury bądź ciśnienia wody zasilającej baterię), i tak uzyskamy wodę taką, jaką chcieliśmy. Pamiętając o napełnianiu wanny, nie możemy jednak zapomnieć o kąpieli pod prysznicem. Tutaj również termostat pokazuje swoją wyższość nad innymi bateriami, nigdy nie dopuszczając wody o temperaturze wyższej lub niższej niż ustawiona.

Czy zatem taki układ ma jakieś wady? Niestety, tak. Najważniejszą jest zła współpraca baterii termostatycznych z podgrzewaczami przepływowymi (gazowymi i elektrycznymi) oraz dwufunkcyjnymi kotłami przepływowymi. Gdy źródłem ciepłej wody będą takie urządzenia, mogą pojawić się wahania temperatury wody - zwłaszcza wtedy, gdy ich moc będzie zbyt mała, a odległość od baterii - zbyt duża.

Baterie podtynkowe

Na rynku europejskim stosuje się je od wielu lat, ale w naszym kraju są wciąż niedoceniane. Z jednej strony wiąże się to z brakiem odpowiedniej edukacji (wiele osób niesłusznie obawia się, że ewentualna awaria takiej baterii oznacza kucie ściany), a z drugiej zapewne z pokutującym przez lata przeświadczeniem o awaryjności wszelkiego rodzaju nowinek technicznych.

Na rynku spotkamy różne rodzaje wannowych baterii podtynkowych: jedno- i dwuuchwytowe oraz termostatyczne. Większość producentów oferuje uniwersalne zestawy montażowe, więc niezależnie od modelu baterii element w ścianie będzie praktycznie taki sam. Dzięki temu do minimum ograniczono ryzyko pomyłki podczas montażu.

Z punktu widzenia użytkownika najistotniejszą zaletą wszystkich wannowych baterii podtynkowych jest to, że zapewniają one duży przepływ, znacznie większy niż odpowiadające im modele nadtynkowe. Przykładem może być bateria termostatyczna, która w wersji podtynkowej jest w stanie dostarczyć przy ciśnieniu trzech barów nawet ponad 50 l wody w ciągu minuty przy zasilaniu wodą przez instalację 1/2 cala, co w zupełności wystarcza do napełnienia nawet największych wanien. Podtynkowa wersja baterii jednouchwytowej zapewnia zaś często ponad 30 l wody na minutę.

Wybierając baterię podtynkową, mamy również możliwość wyboru rodzaju wylewki - na przykład zamontowanej na ścianie lub na brzegu wanny. Niektórzy producenci oferują ponadto nietypowe rozwiązanie, które pozwala całkowicie zrezygnować z tradycyjnej wylewki wannowej i zastąpić ją perlatorem umieszczonym w pokrętle przelewu (czyli systemem napełniania zintegrowany z przelewem). Gwarantuje to nie tylko skuteczne działanie, ale przede wszystkim brak wystających elementów. Trzeba jednak pamiętać o wyposażeniu takiego układu w specjalny przerywacz strumienia, który przy zassaniu brudnej wody z wanny ochroni instalację wodociągową przed zabrudzeniem.

Zobacz:

Nietypowy sposób napełniania wanny

Jeżeli jednak zdecydujemy się na wybranie instalacji podtynkowej połączonej z tradycyjną wylewką wannową, będziemy musieli podjąć kolejną decyzję - wylewka z perlatorem czy z kaskadą? Perlator - nawet jeśli ma dużą średnicę i stosunkowo niskie opory przepływu - zawsze ogranicza ilość wypływającej wody. Zapewnia jednak to, że woda płynie spokojniej (bez chlapania). Kaskada zaś gwarantuje nam niczym nieograniczony strumień, a więc szybsze napełnienie wanny. Niestety, jeżeli woda w instalacji jest twarda, utrzymanie w czystości wylewki z kaskadą jest kłopotliwe. To, czego nie widać pod perlatorem, będzie widoczne w formie nieestetycznych białych nalotów, gdy zapomnimy o regularnym czyszczeniu takiej baterii.

Baterie stojące (nawannowe)

To rodzaj baterii natynkowych, które od pierwowzoru różnią się otworach wyciętych na brzegu wanny. Uzyskać można z nich sposobem montażu - w wypływ ciepłej wody na poziomie 20 l/minutę.

Baterie wielootworowe

Montuje się je na brzegu wanny lub na jej obudowie. Składają się z niewidocznego elementu będącego sercem baterii, czyli między innymi z głowicy i zaworów sterujących, oraz z elementów zewnętrznych - pokręteł, wylewki i słuchawki. Wielkość przepływu wody w tych modelach podobna jest do tej występującej w bateriach podtynkowych.

Uwaga! Jeśli zdecydujemy się na ich zakup, upewnijmy się, czy możemy je zamontować na brzegu wanny bez utraty gwarancji. Niektórzy producenci zalecają bowiem wyłącznie montaż na oddzielnej półce przy wannie, z uwagi na ciężar konstrukcji.

Baterie wolno stojące

Te ekskluzywne, wysokie baterie mocuje się w podłodze - zwykle przy wannach wolno stojących. Są wśród nich zarówno baterie dwuuchwytowe, jednouchwytowe, jak i termostatyczne. Nalewając wodę do wanny za pomocą tych baterii, uzyskamy mniej więcej taki przepływ, jaki charakteryzuje zwykłe baterie natynkowe.

Godzimy oszczędność z komfortem

Do tej pory nasza uwaga była skupiona na szybkim napełnieniu wanny wodą do relaksującej kąpieli. Ale przecież wannę i zamontowaną w niej baterię większość z nas używa również do szybkiego, codziennego mycia się pod prysznicem. A to wiąże się z pogodzeniem dwóch kompletnie sprzecznych idei - komfortu i oszczędności.

Gdyby przez słuchawkę przepływało tyle wody, ile potrzebujemy do napełnienia wanny, ekonomia kąpieli prysznicowych straciłaby sens. Z pomocą przyszli nam więc producenci markowych pryszniców, oferując słuchawki z ogranicznikami przepływu. W ten sposób zamiast standardowych 20 i więcej litrów na minutę dostajemy słuchawkę, która ogranicza ponaddwukrotnie zużycie wody bez pogorszenia komfortu kąpieli. Zatem wybierając optymalne rozwiązanie do napełniania wanny, nie musimy obawiać się zwiększonego zużycia wody podczas codziennych kąpieli pod prysznicem.

Zdaniem fachowców

Jeśli nie chcemy rezygnować z kąpieli w wannie, a jednocześnie zależy nam na ekonomii zużycia wody podczas codziennego prysznica, wybierając baterię wannową, postarajmy się znaleźć taką, która zapewni nam duży przepływ wody przez wylewkę, a jednocześnie racjonalne zużycie wody przez słuchawkę prysznicową. Takie rozwiązanie polecane jest dla wanien małych i średnich, bo do napełniania dużej wanny najlepiej zastosować baterie podtynkowe. Gdy jednak obawiamy się montażu takich modeli, wybierzmy natynkową baterię termostatyczną, dzięki której uzyskamy wysoki komfort kąpieli zarówno w wannie, jak i pod prysznicem. Szczególnie poleca się ją wtedy, gdy w instalacji wodociągowej występują spadki ciśnienia, a przez to z wylewki lub słuchawki wypływa raz chłodniejsza, a raz cieplejsza woda. Bateria termostatyczna doskonale radzi sobie z tym problemem, stabilizując temperaturę wody.

Natomiast miłośnikom bardzo dużych wanien zalecana jest wymiana instalacji wodnej z 1/2 na 3/4 cala. To rozwiązuje większość problemów ze zbyt małym przepływem wody, ale wymaga zakupu specjalnych baterii i zaworów, które są sporo droższe niż standardowe, na instalację 1/2 cala.