Dom autonomiczny - architektura i otoczenie

Autonomiczny dom dostępny (ADD)

Autonomia to cecha wszystkich ekosystemów, a równocześnie pożądany stan ducha każdego człowieka. W projekcie ADD autonomia przejawia się poprzez:

- niezależność energetyczną oraz integrację domu z ogrodem w całość o cechach ekosystemu, z zamkniętym cyklem obiegu materii organicznej;

- bezpieczeństwo fizyczne i ekonomiczne, dzięki wyeliminowaniu zagrożenia awariami sieciowych systemów energetycznych i niskim kosztom utrzymania;

- zmniejszenie osobistego zniewolenia koniecznością pracy dla pokrycia kosztów stałych, związanych z utrzymaniem domu.

Dom rodzinny rozumiany jest jako przestrzeń fizyczna i duchowa; otoczenie, które kształtuje naszą wrażliwość i budzi pozytywne emocje. Dom powinien stwarzać optymalne warunki dla rozwoju, wypoczynku i pracy. Powinien także być źródłem wewnętrznej energii. Te cechy domu odróżniają go od wielo- rodzinnych budynków mieszkalnych, w których drenowane są nasze zasoby duchowe i materialne (wbrew pozorom koszty eksploatacji mieszkania są wyższe niż domu).

Dostępność w projekcie ADD przejawia się w wymiarze:

- fizycznym - przez brak barier architektonicznych, co czyni przyjaznym dom, niezależnie od kondycji mieszkańców;

- ekonomicznym - poprzez najniższą na rynku sumę kosztów kapitałowych i eksploatacyjnych;

- ekologicznym - jako możliwie najprzyjaźniejsze miejsce do życia dla jak najliczniejszych gatunków flory i fauny.

Architektura

Ważne jedynie, by w takim budynku dało się zrealizować wszystkie przyjęte przez nas założenia funkcjonalne i techniczne. Z punktu widzenia zasad zrównoważonego rozwoju istotne jest również to, by można było elastycznie kształtować wnętrze takiego domu. Adaptacja oznacza bowiem znacznie mniejsze oddziaływanie na środowisko niż budowa nowego domu. Dlatego tak zoptymalizowaliśmy jego bryłę, by zarówno parter, jak i poddasze były jednoprzestrzenne, z możliwością dowolnej zabudowy.

Parter. Sercem każdego domu jest pokój dzienny, czyli salon; to w nim spędzamy najprzyjemniejsze chwile z rodziną i przyjaciółmi. Zadbaliśmy więc, by miejsce to było przestronne i stwarzało przyjazną atmosferę. Duży stół - doskonały na wspólne obiady, wygodna sofa oraz kominek pozwolą zrelaksować się i spędzić czas z najbliższymi. Z dużych balkonowych okien salonu rozciąga się widok na ogród i oranżerię. W głębi salonu znajdują się schody na piętro.

Z salonu przechodzimy do kuchni. To tu spędzamy większość czasu: gotując, jedząc i sprzątając. Zadbaliśmy o możliwie najpełniejsze wykorzystanie przestrzeni w kuchni, tak aby znalazło się w niej miejsce na wszystkie niezbędne sprzęty, naczynia i zapasy. Wiemy, jakim problemem może być wygospodarowanie powierzchni potrzebnej na przechowywanie zapasów spożywczych czy domowych przetworów, dlatego w kuchni zaprojektowaliśmy funkcjonalną spiżarnię.

Dzięki połączeniu salonu i kuchni, uzyskaliśmy efekt integrującej rodzinę przestrzeni. Gotując obiad, możemy jednocześnie obserwować dzieci bawiące się w salonie, a podczas przyjęcia, serwując kolację, nie tracimy nic ze spotkania.

Na parterze, oprócz salonu, zaprojektowaliśmy gabinet - miejsce do pracy, spotkań biznesowych, a także wytchnienia od domowego zgiełku. Tu znajduje się również gościnna toaleta, dostępna także dla osób niepełnosprawnych. Dzięki niej nasi goście nie będą musieli korzystać z łazienki przeznaczonej wyłącznie dla członków rodziny. W ten sposób unika się też mieszania przestrzeni "publicznej" z "prywatną".

Piętro. Schody z salonu prowadzą do prywatnej części domu. To tu, z dala od hałasów i wspólnej aktywności, znajdują się: - sypialnia rodziców,

- pokoje dziecinne,

- dwie łazienki dla domowników.

Dla dzieci własny pokój stanowi szczególną przestrzeń, w której uczą się, bawią, ale też tworzą własny, indywidualny świat. Z myślą o dziecięcych potrzebach stworzyliśmy jasne, przytulne i przestronne przestrzenie, w których dzieci będą mogły bezpiecznie bawić się i rozwijać, jak również spędzać czas w towarzystwie innych dzieci.

Tuż obok znajduje się niewielka, lecz komfortowa sypialnia rodziców. To miejsce stworzyliśmy szczególnie z myślą o potrzebach rodziców. Wygodne, szerokie łóżko, nocne szafki i lampki pozwolą stworzyć ciepłą i przytulną atmosferę ułatwiającą nocny wypoczynek. Sypialnia połączona jest z obszerną garderobą, wyposażoną w nowoczesny ergonomiczny system szafowy ułatwiający utrzymanie porządku.

Przez garderobę przechodzimy do komfortowej łazienki, która może - dzięki zainstalowaniu odpowiednich urządzeń (jacuzzi, natrysk z łaźnią parową) - zamienić się minispa, gwarantując ważny dla utrzymania sprawności intensywny relaks.

Na piętrze budynku znajduje się także łazienka dla dzieci. Jest ona połączona z pralnią wyposażoną w nowoczesną, energooszczędną pralko-suszarkę.

Dwie łazienki na piętrze pozwalają złagodzić "poranne wojny", stanowiące spore utrapienie kilkuosobowych rodzin.

Integracja domu z ogrodem

Dla Autonomicznego Domu Dostępnego wybór działki jest niezwykle istotny, gdyż podstawowym założeniem projektu jest jego integracja z ogrodem. Większość z nas, zmęczona presją miasta, marzy o zamieszkaniu w dziewiczym otoczeniu, najchętniej w lesie. Jednak realizacja tego marzenia jest szkodliwa zarówno dla nas, jak i dla środowiska. Działka leśna, jak to wynika z jej natury, jest zacieniona, a my potrzebujemy słońca jako gatunek i jako źródła energii dla naszego domu. Las jest także najcenniejszą z biocenoz i jego zamiana na osiedla jest zwyczajnym barbarzyństwem.

W państwach poważnie traktujących zobowiązania podjęte na wspomnianym wcześniej Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro, jak na przykład u naszych zachodnich sąsiadów, budowanie w lesie jest praktyczne niemożliwe. Przed każdą planowaną inwestycją jest tam robiona wycena wartości ekosystemu, w którym ma ona powstać. A ponieważ, w duchu Rio, system prawny Niemiec wyklucza możliwość pogorszenia stanu środowiska, po zakończeniu inwestycji wartość środowiskowa działki musi pozostać co najmniej taka sama.

Jest to możliwe, gdy budujemy na terenach wcześniej zdegradowanych, gorzej, gdy na przykład droga wiedzie przez las. Wtedy - oczywiście pod warunkiem, że las nie jest pod ochroną - musimy jakiś teren zdegradowany zamienić na las, co jest niezmiernie kosztowne, a i trenów zdegradowanych jest tam coraz mniej.

Wartość ekologiczną środowiska wycenia się przy użyciu skali punktowej, która w zależności od bioróżnorodności i innych czynników przypisuje każdej biocenozie określoną liczbę punktów. Las, w którym niemieckie prawo zezwala jeszcze na inwestycje, ma w tej ocenie 6 punktów na 10 możliwych, a na przykład pole uprawne już tylko 2. Wspomniana droga oczywiście ma 0 punktów.

Założyliśmy zatem, że nasze projekty realizowane będą na terenach zdegradowanych, a w najgorszym razie na wsi, czyli na polach uprawnych. Takie pomysły nie mogły powstać w czasach PRL-u, bo tam każdy kłos był na wagę złota, a Puszcza Białowieska była istotnym zasobem drewna tartacznego (to zresztą pozostało władzom odpowiedzialnym za stan środowiska do dziś).

Ponieważ w ADD ogród jest integralną częścią domu, a zarazem cząstką natury, za którą bierzemy osobistą odpowiedzialność, projektowane założenie ma charakter ogrodu naturalnego, tworzonego zgodnie z zasadami kształtowania ogrodów siedliskowych (biocenotycznych).

Autorem założeń i projektu ogrodu jest mieszkający w Niemczech wybitny architekt krajobrazu Marcin Gąsiorowski. Oto jego koncepcja.

"Do obsadzenia terenu zostaną użyte głównie gatunki rodzime (np. brzozy, sosny, jarzębiny, głóg, tarnina, żarnowiec, jałowiec). W bezpośrednim otoczeniu budynku wystąpią gatunki bylin i krzewów o dekoracyjnym charakterze. Murawy powstaną z wysiewu dostosowanych do siedliska mieszanek łąk kwietnych, zawierających liczne zioła, takie jak: Anthemis tinctoria, Dianthus superbus, Galium verum, Geranium pratense, Knautia arvensis, Leucanthemum vulgare, Linum perenne, Lychnis viscaria, Origanum vulgare, Pimpinella saxifraga, Rhinanthus alectorolophus, Salvia officinalis, Silene dioica, Thymus serpyllum.

Utworzony zostanie staw kąpielowy; będzie to zbiornik wodny o naturalnym charakterze, o powierzchni około 70 m2. Układ wodny zasilany będzie głównie wodami opadowymi, spływającymi z powierzchni dachów.

Dachy te, pokryte na połaci północnej roślinnością łąkową, zasilane będą dodatkowo, w okresie wegetacyjnym, oczyszczonymi wodami pościekowymi. Poza funkcjami kąpielowymi oraz estetyczno-krajobrazowymi, staw będzie pełnić szereg funkcji przyrodniczych, których korzystne oddziaływanie na środowisko sięga poza granice działki (biotop "wyspowy" według teorii "płatów i korytarzy" Formana) oraz przyczyni się do zwiększenia bioróżnorodności.

Staw będzie miał rozbudowany pas roślinności szuwarowej i podwodnej, gwarantujący między innymi zachowanie czystości wody (efekt tzw. pompy troficznej), dzięki czemu mamy basen do kąpieli, bez konieczności używania kosztownych i szkodliwych środków chemicznych.

Nieopodal stawu zlokalizowana została trzcinowa oczyszczalnia ścieków. Z zewnątrz wygląda ona jak naturalne szuwary trzcinowe i stanowi atrakcyjny element ogrodu. Projektowane nawierzchnie (pomosty drewniane, nawierzchnie brukowane) są przepuszczalne dla wód opadowych i w znacznym stopniu pozostają aktywne biologicznie. Ewentualne nadmiary wody w czasie gwałtownych opadów będą rozsączane do gleby.

Aby ocenić wpływ inwestycji na środowisko naturalne oraz porównać stan przed i po przeprowadzonej inwestycji, została zastosowana metoda obliczania ingerencji w środowisko (standardowo stosowana w Niemczech). Polega ona na obliczaniu poszczególnych powierzchni i mnożeniu ich przez współczynnik wartościowości dla środowiska przedstawiony powyżej (Numerische Bewertung von Biotoptypen für die Eingriffsregelung in NRW Recklinghausen September 2008 Bearbeiter: Ulrike Biedermann Jutta Werking)".

Rozliczenie efektu środowiskowego projektowanej inwestycji - przy założeniu, że jest ona realizowana na gruntach rolnych - przedstawiamy poniżej w tabeli.

Jak wynika z powyższej oceny, projekt wysoce funkcjonalnego ogrodu na naszej działce, nawet przy lokalizacji projektu na gruntach rolnych, nie tylko kompensuje ingerencję budowlaną w środowisko, ale wręcz podnosi wartość przyrodniczą tego terenu o 977 punktów!

Najlepszy ekologiczny projekt domu 2011

Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego (PLGBC - Polish Green Building Council), organizacja promująca między innymi projektowanie, budowę i eksploatację budynków w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju, przyznała prezentowanemu projektowi tytuł Najlepszy ekologiczny projekt w 2011 roku.

Jego autorami są:

- dr Ludomir Duda (koncepcja i kierownik zespołu),

- architekci Adam Burski i Jędrzej Cytawa (architektura),

- dr inż. Jarosław Chudzicki (instalacje wodne i kanalizacyjne),

- Dipl. Ing., Dipl. Ökol. Marcin Gąsiorowski (architektura zieleni),

- mgr inż. Jacek Sternowski (technologia),

- mgr inż. Stefan Żuchowski (ogrzewanie i ciepła woda),

- student Jan Duda (grafika).

Ciąg dalszy nastąpi

Ogród i architektura Autonomicznego domu dostępnego to niezwykle istotne elementy opisywanego projektu. Bardzo ważne są także inne rozwiązania przyjęte w tym domu w zakresie:

- konstrukcji i technologii budowy,

- instalacji elektrycznej z ogniwami hybrydowymi, produkującymi prąd nie tylko na potrzeby domu, ale i na sprzedaż,

- ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji, z gruntowym zasobnikiem ciepła,

- instalacji ciepłej i zimnej wody oraz kanalizacji z przydomową oczyszczalnią ścieków i wykorzystaniem ścieków szarych.

Lektura kolejnych odcinków naszego cyklu pozwoli zobaczyć, jak niespodziewanie duże efekty można uzyskać dzięki całościowemu podejściu do myślenia o domu.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>