Czujki do zadań specjalnych. System alarmowy i inteligentny budynek

Do niedawna do systemu alarmowego wystarczyło podłączyć czujki PIR (podczerwone czujki ruchu), kontaktrony na oknach i drzwiach (sygnalizujące ich otwarcie) i czujki zbicia szyby. Obecnie jego konfiguracja może być znacznie bardziej skomplikowana. Dzięki różnego typu detektorom i elektronicznym centralom coraz wyraźniej zmierza w kierunku rozwiązań znanych z inteligentnej automatyki budynkowej. Jak na razie jeszcze na mniej skomplikowanym poziomie.

Warto o tym pamiętać już na etapie konfiguracji systemu alarmowego. Niektóre czujki powinny być uwzględnione od razu, gdyż ich podłączenie wymaga zamontowania dodatkowych modułów w centrali, a także zasilania lub możliwe jest tylko w technologii kablowej. Koszt dodatkowych czujek nie jest wielki, gdyż zwykle wynosi on nie więcej niż 5% ceny kompletnego systemu.

Rodzaje czujek w systemie alarmowym

1. Czujki gazu. Chronią przed czadem, chloroformem i ulatnianiem się gazu z kuchenki.

- Czujka wykrywająca tlenek węgla, czyli czad. Najczęściej montuje się je w miejscach, w których najbardziej narażeni jesteśmy na kontakt z tlenkiem węgla, będącym produktem spalania gazu, czyli w kotłowniach i garażach. Można też stosować je w łazience, jeśli mamy w niej przepływowy podgrzewacz wody (popularnie zwany junkersem), a także w salonie, w którym jest kominek.

Zadaniem czujki jest monitorowanie poziomu tlenku węgla w powietrzu. Ten gaz jest niewyczuwalny dla człowieka, a zabójczy - wchłania się przez układ oddechowy i trwale łączy z hemoglobiną.

- Czujka wykrywająca LPG, czyli propan-butan. Takie czujki montuje się w kuchniach wyposażonych w kuchenki gazowe i w łazienkach z gazowymi ogrzewaczami wody, zasilanymi gazem płynnym. Warto je też stosować w garażach, w których parkujemy auta z instalacjami LPG.

Czujki sygnalizują ulatnianie się gazu, gdy jego stężenie w powietrzu zbliży się do 10-20% dolnej granicy wybuchowości (DWG). Ponieważ propan-butan jest gazem cięższym od powietrza, detektory montuje się tuż nad podłogą (ok. 30 cm).

- Czujka wykrywająca gaz ziemny. Zastosowanie czujnika wykrywającego ten gaz jest w pewnym stopniu zbieżne z czujką LPG - montuje się go tam, gdzie pracują urządzenia zasilane gazem sieciowym, przede wszystkim w kuchniach i łazienkach.

W odróżnieniu od detektorów propanu-butanu te urządzenia powinny być mocowane tuż pod sufitem (ok. 30 cm poniżej). Urządzenia współpracujące z zaworami gazowymi mogą automatycznie odcinać dopływ gazu.

2. Czujki deszczu. Odłączą zraszacze, zamkną okna.

Czujniki tego typu występują w dwóch wersjach - pierwsze mierzą wilgoć powierzchniową, drugie sprawdzają wilgotność gleby. Urządzenia pierwszego typu mogą być stosowane np. z wyposażonymi w elektryczny napęd oknami dachowymi, powodując ich zamknięcie podczas deszczu. Detektory drugiego typu sprawdzają się w instalacjach automatycznego nawadniania - krótkotrwały deszcz, zraszający trawnik tylko powierzchniowo, mógłby oszukać system, odłączając zaplanowane podlewanie. Czujniki glebowe "nabrać" się nie dadzą. Czujniki wilgotności pomagają oszczędzać wodę i podlewać trawnik tylko wtedy, gdy to konieczne.

3. Czujki wiatru. Zwiną markizy.

To kolejny typ czujek używanych na zewnątrz, a ich zadaniem jest mierzenie siły wiatru. Najczęściej montowane są wraz z markizami z elektrycznym napędem. Dzięki detektorowi nie musimy się martwić, gdy zerwie się silny wiatr, grożący zniszczeniem markizy - da on sygnał do automatycznego zwinięcia tkaniny. Z uwagi na takie zastosowanie czujniki wiatru mocuje się w bezpośredniej bliskości markiz - najczęściej tuż nad nimi. Ale nie jest to jedyna możliwość ich zastosowania, mogą też współpracować np. z napędami rolet zewnętrznych.

4. Czujki nasłonecznienia. Podniosą i opuszczą rolety. Nawet w upały utrzymać w domu przyjemną temperaturę

Kolejny typ czujek stosowanych na zewnątrz monitoruje poziom nasłonecznienia. Zastosowanie znajdują wraz z napędami markiz i osłon okiennych - mogą je automatycznie opuszczać, gdy słońce świeci w okna, i zwijać, kiedy znajdują się w cieniu. Rolety zewnętrzne można grupować, np. poddając pod "zarząd" jednego czujnika wszystkie osłony znajdujące się na danej ścianie. Takie rozwiązanie pozwala systemowi "podążać" za słońcem i chronić dom w ciągu całego upalnego dnia przed przegrzewaniem pomieszczeń.

5. Czujki zalania. Ochronią parkiet i sąsiadów

Czujniki tego typu montuje się tam, gdzie ryzyko hydraulicznej awarii jest największe. Najsłabszym elementem instalacji wodnej są elastyczne wężyki (używane w sedesach kompaktowych, sztorcowych bateriach łazienkowe i kuchennych, zmywarkach, pralkach).

Detektory umieszcza się nisko na ścianie, opuszczając sondę do poziomu podłogi. Zareaguje ona zwarciem obwodu, gdy wykryje obecność wody. Może wówczas włączyć alarm, a jeśli jest podłączona do elektrozaworu - odetnie wodę.

6. Czujki temperatury. Włączą ogrzewanie, otworzą okna.

Urządzenia te mogą mieć zaprogramowane dwa graniczne poziomy temperatury - minimalny i maksymalny. Dzięki temu mogą informować o zbyt niskiej temperaturze i - za pośrednictwem centrali alarmowej oraz specjalnego modułu - uruchamiać ogrzewanie.

Czujniki sprawdzą się nie tylko w pomieszczeniach mieszkalnych, ale też w kotłowniach, budynkach gospodarczych i domkach letniskowych, gdzie chronią instalacje przed zamarzaniem wody. Detektory reagują też na zbyt szybką zmianę temperatury w pomieszczeniu - np. gdy zimą zostawimy niedokładnie domknięte okno, to włączą alarm.

7. Czujki dymu. Powiadomią o pożarze.

Czujniki dymu montuje się na sufitach. Mają za zadanie wykrywać pożar we wczesnym stadium. Mogą to robić na trzy sposoby - reagując na dym, ciepło albo na oba czynniki występujące jednocześnie.

Czujniki wykrywające dym są wyposażone w układy oparte na fotokomórce - dym przesłania docierające światło, wzbudzając alarm. Czujniki reagujące na ciepło wykrywają szybki wzrost temperatury w chronionej strefie lub przekroczenie określonego progu temperatury.

Czujki te podatne są na pyły i kurz, dlatego zaleca się ich okresowe czyszczenie i raz w roku przeprowadzanie prób systemu.

Panel sterujący systemu alarmowego, czyli zdolny manipulator

Dodatkowe możliwości system alarmowy zyskuje nie tylko dzięki czujkom. Rozszerzenie funkcjonalności jest też możliwe przez zastosowanie nowoczesnych manipulatorów, czyli modułów do sterowania systemem alarmowym. Wyglądem i funkcjonalnością przypominają tablety, mają kolorowe, ciekłokrystaliczne ekrany, obsługuje się je dotykowo, korzystając z systemu programowalnych ikon. Po podłączeniu do sieci Ethernet mogą wyświetlać dane (np. pogodowe), a zainstalowane w kilku pomieszczeniach - służyć jako domowy interkom.