„Czyste Powietrze” w Twoich rękach. Skorzystaj z dofinansowania!
Program „Czyste Powietrze” doczekał się kolejnej aktualizacji i rozszerzenia. I znów działa – nowa odsłona ruszyła 31 marca 2025 r. z dodatkowymi 10 mld zł, które mają być przeznaczone na wsparcie termomodernizacji budynków i wymianę źródeł ciepła na energooszczędne.
2032 r. To ostatni rok obowiązywania programu „Czyste Powietrze” - Inf. NFOŚiGW
Zamieszanie z programem „Czyste Powietrze” rozpoczęło się pod koniec listopada ub. roku. Przez lata inwestorzy byli przyzwyczajeni do tego, że wymiana pieca czy okien lub inna nawet drobna termomodernizacja daje prawo do dofinansowania. I nagle program został zawieszony, a przyjmowanie wniosków o zwrot części wydatków wstrzymane. Powodem były między innymi liczne nadużycia finansowe, które w ocenie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – koordynatora programu – przybrały wręcz postać patologii. Stąd pojawiła się konieczność jego modernizacji. Dzięki reformie, nowe „Czyste Powietrze” jest kontynuowane na lepszych, zdrowych zasadach, tak by nadal działać na rzecz czystego powietrza i niższych rachunków za ogrzewanie. Obecne warunki przyznawania dotacji, o których piszemy poniżej, mają w założeniu nie tylko wyeliminować owe nieprawidłowości i zracjonalizować wydatkowanie publicznych pieniędzy, ale też uprościć proces pozyskania finansowania, a przede wszystkim skuteczniej wspierać najuboższych, którzy chcą skorzystać ze wsparcia. Szacuje się bowiem, że problem ten dotyczy nawet 1,3 miliona gospodarstw domowych w Polsce. Są to osoby, które mieszkają w niedocieplonych budynkach i korzystają z przestarzałych pieców opalanych węglem lub drewnem, co generuje wysokie koszty ogrzewania i przyczynia się do powstawania smogu
„Czyste Powietrze” – zapamiętaj!
Pomimo wielu zmian, nadrzędnym celem programu nadal jest poprawa jakości powietrza oraz poprawa efektywności energetycznej budynków przez wymianę nieefektywnego źródła ciepła i kompleksową termomodernizację domów. O dofinansowanie mogą występować osoby fizyczne, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego (lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą). Minimalny okres tej własności musi wynosić 3 lata przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Wymóg ten nie dotyczy sytuacji spadkowych. Ponadto muszą spełniać kryteria dochodowe określone w programie, a w przypadku najwyższego dofinansowania – także wymogi dotyczące standardu energetycznego budynku. Skoro wspomnieliśmy o kryteriach dochodowych obecnie, w tej odsłonie - wynoszą one:
- a) podstawowy poziom – do 40% dofinansowania, próg dochodu: 135 000 zł/rok
- b) podwyższony poziom – do 70% dofinansowania, próg dochodu:
- 2250 zł/osobę w gospodarstwie wieloosobowym
- 3150 zł w gospodarstwie jednoosobowym
- roczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – maksymalnie czterdziestokrotność kwoty minimalnego
- wynagrodzenia za pracę.
3. c) najwyższy poziom – do 100% dofinansowania, próg dochodu:
- 1300 zł/osobę w gospodarstwie wieloosobowym
- 1800 zł w gospodarstwie jednoosobowym
- lub otrzymywanie zasiłków (stały, okresowy, rodzinny, specjalny opiekuńczy)
- roczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – maksymalnie dwunastokrotność kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania w budynku powyżej 140 kWh/m2/rok.
„Czyste Powietrze" to największy program antysmogowy w Polsce. To jedna z najważniejszych inicjatyw rządowych walczących o poprawę jakości powietrza, poprzez modernizację obiektów energetycznych w naszym kraju.
Dlaczego program „Czyste Powietrze” jest tak ważny?
Program Czyste powietrze jest ważne dla nas wszystkich, bo wpływa na nasze zdrowie i jakość życia. W Polsce główną przyczyną smogu jest emisja z domowych kominów - około 2 mln domów nadal jest ogrzewanych pozaklasowymi kotłami na paliwa stałe, czyli węgiel i drewno. Program Czyste Powietrze wspiera właścicieli domów w ich ocieplaniu i wymianie przestarzałych pieców, tzw. kopciuchów, na nowoczesne, ekologiczne źródła ciepła. Celem jest poprawa jakości powietrza i obniżenie zużycia energii, a przez to zwiększenie komfortu życia i dbałość o zdrowie mieszkańców naszego kraju. Od 31 marca 2025 r. obowiązują nowe zasady i nowe źródło finansowania programu Po reformie dofinansowanie ma trafia przede wszystkim do osób szczególnie narażonych na ubóstwo energetyczne. Najważniejsze zmiany to uszczelnienie zasad dofinansowania, sprawdzanie standardu energetycznego budynku przed i po inwestycji, wprowadzenie limitów dotacji na poszczególne koszty oraz większa rola gmin, które w programie Czyste Powietrze pełnią role operatorów. Dofinansowanie wynosi od 40 proc. do nawet - dla osób ubogich energetycznie - 100 proc. kosztów kwalifikowanych (bez VAT). Dotacje obejmują wymianę kopciucha, termomodernizację domu oraz wykonanie audytu i świadectwa energetycznego - oba dokumenty są teraz obowiązkowe. W ramach termomodernizacji można wymienić solarkę okienną i drzwiową, ocieplić przegrody, zamontować rekuperację, czyli wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.
Program przynosi wielowymiarowe korzyści: poprawia jakość powietrza, ogranicza zużycie energii i pomaga wypełniać uchwały antysmogowe, a co ważne Czyste Powietrze to inwestycja w zdrowie, bezpieczeństwo energetyczne i lepszą przyszłość lokalnych społeczności.
Co nowego w programie „Czyste Powietrze”?
Powiedzieliśmy już, że inicjatywa przeszła – od momentu zawieszenia - gruntowne reformy. Najważniejsze to:
1. Wprowadzenie ogólnopolskiego systemu operatorów, aby uprościć procedurę aplikowania o dotację i uniknąć nadużyć; operatorzy mają współpracować z gminami i pomagać wnioskodawcom w składaniu wniosków, zapewniając im niezbędne wsparcie na każdym etapie procesu.
To rozwiązanie ma zapobiegać nieuczciwym praktykom wykonawców, które dotychczas występowały w programie.
2. Obowiązek przeprowadzenia audytu energetycznego przed rozpoczęciem inwestycji oraz uzyskanie świadectwa energetycznego po zakończeniu prac.
Ma to zapobiec sytuacjom, w których termomodernizacja nie przynosi oczekiwanych oszczędności lub nie prowadzi do realnej poprawy efektywności energetycznej budynku. Te zmiany mają zwiększyć skuteczność programu i eliminować przypadki tzw. rachunków grozy, czyli sytuacji, w których właściciele nieruchomości ponoszą nieoczekiwanie wysokie koszty energii.
Oba te dokumenty muszą być podpisane przez osobę wpisaną do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej (wykaz Ministerstwa Rozwoju i Technologii na stronie: rejestrcheb.mrit.gov.pl/rejestr-uprawnionych), powinny być poprzedzone wizytą w domu.
Uwaga! Na audyt i świadectwo można również pozyskać dotację z programu – łącznie do 1600 zł.
3. Wprowadzono limity dotacji na poszczególne elementy inwestycji (produkty, urządzenia, usługi), co ma przeciwdziałać zawyżaniu kosztów, w tym limity na metr kwadratowy ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za stolarkę otworową.
Uwaga! Pamiętajmy o uważnym wyborze wykonawcy. Wybierając firmę do realizacji inwestycji, warto sprawdzić jej doświadczenie, opinie klientów oraz zgodność oferowanych rozwiązań z listą ZUM. Należy unikać firm stosujących agresywne praktyki sprzedażowe lub składających nierealistyczne obietnice.
4. Koniec dotacji na kotły gazowe ze względu na unijne regulacje prawne, a także na moduły fotowoltaiczne – program obejmie tylko urządzenia z listy ZUM (Lista Zielonych Materiałów i Urządzeń). Lista ZUM jest obowiązkowa w przypadku wyboru: pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno oraz kotłów na pellet. Obecnie na liście znajdują się tylko te pompy ciepła, które mają badania z europejskiego laboratorium, potwierdzające zadeklarowane przez producenta parametry urządzania.
Jeśli chodzi o panele PV, inwestorzy będą mogli nadal korzystać z programu „Mój Prąd”, którego najnowsza edycja 6.0 wystartowała we wrześniu 2024.
Uwaga! Jak zapowiedziano Fundusz pracuje nad komponentem programu dotyczącym dofinansowania kotłów gazowych, bo wymiana kopciuchów wciąż pozostaje najważniejsza.
5. Uszczelniono system prefinansowana – prefinansowanie (zaliczka) w możliwe jest tylko przez operatora i tylko w najwyższym oraz podwyższonym poziomie dofinansowania. Zaliczka wynosi do 35% i jest uwarunkowana przedłożeniem wraz z wnioskiem o dofinansowanie maksymalnie trzech umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. Fundusz będzie wypłacał zaliczkę na konto wykonawcy na podstawie: dyspozycji beneficjenta, faktury zaliczkowej oraz listy sprawdzającej operatora, potwierdzającej spełnienie warunków programu.
Jak wygląda sytuacja kominków w tej edycji „Czystego Powietrza”?
Początkowo program "Czyste Powietrze" zakładał eliminację kominków jako źródeł ciepła ze względu na ich potencjalny negatywny wpływ na jakość powietrza. Jednak po konsultacjach społecznych i analizach rząd zdecydował się na modyfikację tego podejścia. Nowe „Czyste Powietrze” dopuszcza pozostawienie kominków , ale wykorzystywanych tylko na cele rekreacyjne, czyli bez rozprowadzenia ciepła. Trwałe ich wyłączenie z użytku musi być potwierdzone odpowiednim protokołem kominiarskim wydanym przez mistrza kominiarskiego. Kominek musi spełniać wymogi ekoprojektu oraz docelowe wymogi uchwał antysmogowych obowiązujących na danym terenie.
Jak złożyć wniosek?
Nie jest to bardzo skomplikowana operacja. Można wybrać najwygodniejszą dla siebie ścieżkę złożenia wniosku:
- przez operatora (obowiązkowo w prefinansowaniu i najwyższym poziomie dofinansowania, opcjonalnie przy podwyższonym poziomie bez prefinansowania)
- lub samodzielnie (na stronie gov.pl lub w urzędzie).
Wnioski należy składać do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW), w województwie, w którym znajduje się budynek/lokal mieszkalny, na który składa się wniosek o dofinasowanie.
Jakie mamy możliwości?
Po uzyskaniu decyzji o dofinansowaniu, można rozpocząć prace zgodnie z wykonanym audytem. Zakup usług, materiałów i urządzeń należy udokumentować fakturami. Koszt VAT nie jest kosztem kwalifikowanym i pozostaje po stronie beneficjenta, czyli naszej. Po zakończeniu inwestycji jesteśmy zobowiązani – jak powiedzieliśmy wyżej - do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej. Na tej podstawie składamy wniosek o wypłatę dotacji – jednorazowo lub w maksymalnie trzech transzach.
Uwaga! Osoby, które przed wstrzymaniem przyjmowania wniosków nie zdążyły rozliczyć swojej inwestycji, będą to mogły zrobić w ciągu 4 miesięcy. Okres przejściowy dotyczyć będzie osób, których faktury datowane są od 28 maja ub.r.
Skomentuj:
„Czyste Powietrze” w Twoich rękach. Skorzystaj z dofinansowania!