Dom w miesiąc – jak to zrobić? Przewodnik po nowoczesnych technologiach budowy

Budowa domu kojarzy się zazwyczaj ze skomplikowanym i przedłużającym się w nieskończoność procesem oraz niecierpliwym wyczekiwaniem na swoje wymarzone cztery kąty.  Dlatego prefabrykacja – jako alternatywna technologia w stosunku do tradycyjnej metody budowy domu - coraz śmielej zdobywa serca Polaków, głównie za sprawą maksymalnego skrócenia czasu od rozpoczęcia prac do zamieszkania w gotowym budynku. Jest to możliwe dzięki temu, że prace nie są zależne od warunków atmosferycznych i można je wykonać nawet w środku srogiej zimy. A to właśnie czas jest szczególnie istotny dla wielu inwestorów. Jeśli dom może powstać w zaledwie miesiąc (ewentualnie w kilka miesięcy),t o jasnym jest, że sięgną oni po takie właśnie rozwiązanie. Dają one przede wszystkim przewidywalny przebieg oraz koszty realizacji inwestycji, co jest fundamentalnym czynnikiem w procesie podejmowania tak ważnych decyzji, jak budowa. Natomiast przy tradycyjnych metodach budowlanych tej pewności nie ma – prace często narażone są na różne czynniki drenujące nasz portfel takie jak np. zmiany cen materiałów budowlanych czy opóźnienia w realizacji związane z ich brakiem.  
Poza tym inwestorzy chcą jak najszybciej zrealizować prace po to, aby nie tracić zgromadzonych środków własnych i w jak najmniejszym stopniu korzystać z zewnętrznego finasowania (kredyty hipoteczne). I to właśnie szybki, i skoordynowany z jednego ośrodka proces budowy gwarantuje wspomniana technologia prefabrykacji.

Rodzaje prefabrykatów i materiałów

Prefabrykaty mogą być wykonane z różnych materiałów i pełnić różne funkcje w budownictwie. Oto główne rodzaje prefabrykatów oraz stosowane w ich produkcji materiały:

1. Prefabrykaty betonowe – najczęściej spotykane, które obejmują ściany, płyty stropowe, słupy i belki, schody. Beton jest trwały, odporny na ogień i zapewnia wysoką wytrzymałość konstrukcyjną. Prefabrykaty betonowe znajdują też zastosowanie w budownictwie wielorodzinnym i przemysłowym oraz w budowie fundamentów.
2. Prefabrykaty z keramzytobetonu – keramzytobeton to materiał o dobrych właściwościach izolacyjnych i niskiej wadze. Jest stosowany głównie w produkcji ścian i elementów stropowych. Keramzytobeton jest odporny na wilgoć i pleśń, co sprawia, że sprawdza się zwłaszcza w budownictwie energooszczędnym.
3. Prefabrykaty drewniane – drewniane prefabrykaty wykorzystywane są przede wszystkim w budowie domów szkieletowych i modułowych. Powstają z drewna klejonego lub litego i są często stosowane jako konstrukcja ścian, stropów i dachów. Drewno jest lekkie, co ułatwia transport i montaż, a także charakteryzuje się dobrymi właściwościami termoizolacyjnymi.
4. Prefabrykaty stalowe – stal jest materiałem o dużej wytrzymałości i stosunkowo niskiej wadze, co sprawia, że prefabrykaty stalowe są często używane w konstrukcjach nośnych budynków komercyjnych i przemysłowych. Stalowe prefabrykaty zapewniają dużą elastyczność projektową i pozwalają na tworzenie konstrukcji o dużych rozpiętościach bez dodatkowych podpór.

Do budowy domu prefabrykowanego możemy też wykorzystać popularne bale drewniane. Domy w tej technologii również należą do grupy wspomnianych prefabrykatów drewnianych. Podobnie jak w klasycznych technikach budowlanych, drewniana konstrukcja umieszczana jest na płycie lub ścianach fundamentowych. Budynek tworzony jest przez nakładanie na siebie bali z wpustami i wypustami na końcach. Bale zazębiają się, tworząc szczelną konstrukcję.
W przypadku domów prefabrykowanych możemy także spotkać się z określeniem „ dom modułowy”. To prawda, że obie techniki wykorzystują wcześniej przygotowane prefabrykaty, ale są to dwa inne trendy w budownictwie. Budownictwo prefabrykowane opiera się na stawianiu budynków przy użyciu prefabrykatów o różnej, „oddzielnej” konstrukcji. Budownictwo modułowe z kolei polega na przygotowaniu w fabryce większych i bardziej kompletnych komponentów budynku, np. całej, wykończonej kondygnacji. Poza tym, w przeciwieństwie do domu prefabrykowanego, domy modułowe nie muszą być stale związane z gruntem, więc istnieje możliwość demontażu modułowego budynku i przetransportowania go w inne miejsce.

Prefabrykaty mają same zalety, w tym precyzyjną produkcję, efektywny transport oraz usprawnienie całego procesu budowlanego. To nowoczesna odpowiedź dla technologii tradycyjnych, umożliwiająca szybsze wznoszenie budynków.

Prefabrykacja. Jak to działa?

Mówi się, że domy prefabrykowane to domy z fabryki. I jest w tym trochę  prawdy, ponieważ znaczna część procesu budowlanego odbywa się właśnie na linii produkcyjnej, gdzie powstają komponenty budynku, które przyjeżdżają na działkę już gotowe do montażu. Przy pomocy ciężkiego sprzętu ustawia się je na przygotowanych uprzednio fundamentach (mogą to być zarówno fundamenty tradycyjne: ławy i ściany fundamentowe, jak i płyta fundamentowa, która zapewnia doskonałą izolację termiczną i ochronę domu przed wilgocią). Ich produkcja w kontrolowanych warunkach zapewnia, że każdy z nich jest wykonany z precyzją i zgodnie z najwyższymi standardami jakości. Nie musimy więc się martwić o wpływ  niekorzystnych warunków atmosferycznych, takich jak deszcz, śnieg, ekstremalne temperatury czy wiatr, które mogą opóźniać prace lub wpływać na jakość użytych materiałów na każdym etapie budowy, co często jest problemem w tradycyjnym budownictwie. Dzięki temu wystarczy tylko gotowe komponenty odpowiednio ze sobą połączyć. Prace – od momentu przygotowania formalności (w tym projektu) do montażu zwykle udaje się zamknąć w czasie 30-90 dni (sam montaż to jedynie 2-3 dni). Takie podejście niesie ze sobą wiele korzyści. Oprócz skrócenia czasu realizacji, prefabrykacja wpływa też korzystnie na jakość wykonania poszczególnych części domu (ścian, stropów, dachu itd.), dzięki ścisłej kontroli w wyspecjalizowanych warunkach fabrycznych, pod czujnym okiem specjalistów. W rezultacie nowi lokatorzy mogą szybciej cieszyć się swoim nowym miejscem zamieszkania.

Reasumując, na szybkość budowy w systemie prefabrykacji wpływają:

• precyzja i standaryzacja procesu produkcji gotowych elementów
• wykluczenie wpływu pogody / uniezależnienie produkcji od warunków atmosferycznych
• mniejsza liczba ekip budowlanych
• sprawna logistyka (transport prefabrykatów odbywa się w ustalonym harmonogramie, co pozwala uniknąć opóźnień). 

Uwaga!  Gotowy dom, a konkretnie jego elementy wymagają wcześniejszego, szczegółowego zaplanowania. Stąd niezwykle ważne jest dokładne przygotowanie samego projektu. Współpraca na linii inwestor-producent domów prefabrykowanych jest w tym przypadku kluczowa. Gdy już ruszy produkcja, nie da się bowiem wprowadzić większych zmian, np. przestawić układu pomieszczeń, przesunąć okna czy dostawić ściany (więcej o samym projekcie poniżej).

Dlaczego prefabrykacja to dobry wybór?

Powiedzieliśmy już, że technologia prefabrykacji to szybki sposób na to, aby zamieszkać w swoim domu. Realność budowy domu prefabrykowanego w miesiąc jest osiągalna, choć przy tak szybkim tempie nie brakuje wyzwań takich, jak chociażby dostępność wymaganych materiałów i sprzętu czy precyzyjna synchronizacja działań wszystkich ekip odpowiedzialnych za prowadzone prace, aby zminimalizować ryzyko potencjalnych przestojów. Prócz tego, inwestycja w prefabrykację jest po prostu zdecydowanie tańsza w długoterminowej eksploatacji domu i dużo bardziej, energooszczędna w porównaniu do tradycyjnej metody wznoszenia budynków. Ważny jest tu też aspekt środowiskowy - budownictwo prefabrykowane, a szczególnie drewniane, jest systemem bardzo ekologicznym. Optymalizacja procesu produkcji elementów prefabrykowanych, ograniczająca prawie do zera, występowanie strat materiałowych, błyskawiczny montaż w miejscu docelowym to tylko niektóre z „zielonych” zalet prefabrykacji. Ponadto rozwiązania takie, jak panele słoneczne, pompy ciepła oraz systemy zbierania deszczówki, które również mogą być częścią domu prefabrykowanego przyczyniają się do redukcji śladu węglowego. Dodatkowo, większość materiałów stosowanych w systemie budownictwa prefabrykowanego jest ponownie przetwarzalna, co jest również istotną kwestią w zakresie dbania o środowisko. Na koniec dodajmy, że dzięki współczesnym metodom prefabrykacji budynki te są bezpieczne, trwałe, niezawodne i spełniają wszelkie obowiązujące normy, w tym najważniejsze wytyczne ujęte w Warunkach Technicznych. To ważna informacja, szczególnie dla tych wszystkich, którzy mają obawy co do tego, że taki dom „nie da sobie rady w naszym klimacie”.

Sekretem domów prefabrykowanych jest wykorzystanie nowatorskich rozwiązań i produktów, które połączone w całość dają funkcjonalny i komfortowy budynek, który odpowiada najwyższym współczesnym  standardom.

Prefabrykacja. Jak to zrobić?

Budowa każdego domu, nie tylko prefabrykowanego, to pewien proces, który wymaga od nas odpowiedniego przygotowania. W przypadku prefabrykacji na pewno możemy powiedzieć, że mamy większy komfort podczas budowy - nie musimy na bieżąco nadzorować swojej działki, sprawdzać czy ekipa budowlana pojawiła się danego dnia w pracy. Całe przedsięwzięcie jest monitorowane i koordynowane przez jednego producenta/wykonawcę i jego specjalistów. Pozostałe punkty na budowlanej mapie są w zasadzie podobne.

1. Wybieramy projekt domu oraz decydujemy się na konkretną firmę, która zajmie się naszą budową, przedstawiamy jej nasze oczekiwania i potrzeby. Wspólnie wprowadzamy niezbędne korekty, ponieważ później – jak powiedzieliśmy – kiedy dom będzie przygotowywany w fabryce, nie ma możliwości wprowadzenia zmian. Zawsze warto też wcześniej zobaczyć przykłady realizacji innych obiektów, dotknąć materiałów, porozmawiać o technologii itd. Czasem okazuje się, że dotychczasowe plany dotyczące budowy schodzą na zupełnie inny tor i realizacja przybiera nieco inną formę.
   Warto wiedzieć, iż każdy projekt domu prefabrykowanego jest ostatecznie dopasowywany  indywidualnie do inwestora. Nie jest prawdą, że takim propozycjom brakuje elastyczności projektowej. Projekty można łatwo modyfikować zgodnie z wymaganiami. Bez trudu zmienia się układ funkcjonalny czy dodaje nowe pomieszczenia bez późniejszych komplikacji logistycznych. I tak, jak w przypadku tradycyjnych domów, tak i tu, szukając projektu możemy albo skorzystać z bogatej oferty katalogowej projektów gotowych, eliminując potrzebę długiego planowania oraz konsultacji z architektem albo zlecić jego opracowanie. Indywidualne projekty na pewno pozwalają na lepsze dostosowanie do unikalnych potrzeb i preferencji inwestora, a także umożliwiają optymalne zagospodarowanie działki oraz wdrożenie nowoczesnych technologii i rozwiązań dostępnych na rynku.
2. Przygotowujemy niezbędne dokumenty – najważniejszy to pozwolenie na budowę (jeśli jest wymagane z uwagi na specyfikę domu i położenie działki). Uzyskanie pozwolenia to kluczowy etap w realizacji marzenia o własnym domu. Cały proces może potrwać do około 10 tygodni, co z kolei wpływa na harmonogram prac budowlanych. Dlatego warto wcześniej uwzględnić ten krok, by uniknąć niepotrzebnych opóźnień.
   Uwaga! Jeśli nasz dom prefabrykowany będzie miał powierzchnię do 70 m2, nie musimy starać się o pozwolenie na budowę. Wystarczy tylko zgłosić ten zamiar we właściwym miejscowo urzędzie. Dzięki temu przygotowania trwają krócej, a formalnością do załatwienia przed rozpoczęciem prac pozostaje jedynie wspomniane zgłoszenie projektu w urzędzie.
3. Produkcja w fabryce. Prefabrykaty są wytwarzane w specjalistycznych fabrykach, co umożliwia precyzyjną kontrolę jakości na każdym kroku. Żaden  taki element nie może „wyjść” na zewnętrz bez surowej kontroli technicznej. Z racji właśnie laboratoryjnego procesu, producenci oszczędzają czas na usuwanie ewentualnych błędów, niedoróbek czy konieczności poprawiania jakiegoś etapu. W takich warunkach pracy utrzymuje się stałe parametry, co powoduje że produkty prefabrykowane spełniają konkretne normy oraz zachowują wymagane parametry techniczne. 
4. Transport na plac budowy i montaż domu. Gotowe elementy są następnie transportowane na miejsce docelowe. Dzięki dokładnemu planowaniu logistyki i zastosowaniu odpowiedniego sprzętu, transport przebiega sprawnie i bez opóźnień. To samo dotyczy ich montażu. Elementy te łączy się zgodnie z planami konstrukcyjnymi, zapewniając tym samym wysoką jakość wykończenia i umieszcza na wcześniej przygotowanych fundamentach, co pozwala dotrzymać ustalonego harmonogramu budowy. W przypadku klasycznej metody jest to niemożliwe do realizacji, gdzie wszystko trzeba tworzyć praktycznie od zera.
5. Wykończenie i instalacje. Po złożeniu konstrukcji następuje czas na wykończenie budynku z zewnątrz, czyli wykonanie elewacji, obróbek blacharskich, orynnowania i pokrycia dachowego. Jest to także czas, gdy podwykonawcy mogą zająć się pracami instalacyjnymi (elektryka, hydraulika, ogrzewanie) oraz wykończeniowymi wewnątrz budynku. I znów, dzięki wcześniejszemu przygotowaniu i zaplanowaniu, ten etap również przebiega szybko i sprawnie.  Co więcej, dzięki gładkim ścianom inwestor unika dodatkowych kosztów związanych z ich wyrównywaniem i nadmiernym zużyciem materiałów wykończeniowych. To oznacza szybsze i tańsze wykończenie pomieszczeń, bez konieczności dodatkowych prac mokrych, takich jak kładzenie tynków.
6. Ostatnim krokiem jest odbiór techniczny budynku i zgłoszenie go do użytkowania – i w zasadzie możemy już wprowadzać się do własnego domu.

Ekonomiczne aspekty „domu w miesiąc”

Szybkie wzniesienie domu znacząco wpływa na oszczędności związane z całą inwestycją. Zmniejsza zarówno czas realizacji, jak i wydatki związane z materiałami. Krótszy okres budowy przekłada się także na niższe koszty pracy i ograniczenie potrzeby wynajmu wykwalifikowanych ekip i sprzętu. Technologie prefabrykowane, niezależnie od rodzaju, przyspieszają cały proces, co skutkuje niższymi kosztami eksploatacyjnymi.

Inwestorzy mogą zaoszczędzić dzięki zmniejszeniu zużycia materiałów i ograniczeniu ilości odpadów., jeszcze bardziej obniżając wydatki na budowę. Dodatkowo nowoczesne technologie ułatwiają prowadzenie inwestycji, eliminując długotrwałe formalności.

Oszczędna budowa nie kończy się w momencie zakończenia prac konstrukcyjnych; trwałość i energooszczędność takich rozwiązań gwarantują niskie koszty utrzymania w przyszłości. To sprawia, że szybka budowa jest atrakcyjną opcją dla tych, którzy poszukują taniego domu o wysokiej jakości i funkcjonalności.

CZY WIESZ, ŻE…

W praktyce nie ma ograniczeń co do szerokości i wielkości budynku prefabrykowanego. Z prefabrykatów powstają i minidomki, i domy na kółkach, ale też wielopiętrowe apartamentowce oraz budynki użyteczności publicznej budowane z drewnianych prefabrykatów, bloczków betonowych czy stalowych komponentów. To, co ogranicza możliwość budowy takiego domu na działce to… infrastruktura, a konkretnie droga dojazdowa, którą musi pokonać ciężki sprzęt, wioząc gotowe ściany elementy z hali produkcyjnej. Droga powinna być utwardzona i dość szeroka, sprawdźmy też wysokość napowietrznych linii energetycznych. Wiszące nisko kable są bowiem kłopotem przy operowaniu dźwigiem.