Jaką blachodachówkę wybrać? Kompletny poradnik

Blachy należą do produktów o wysokiej odporności na warunki atmosferyczne oraz uszkodzenia mechaniczne, co przekłada się na ich trwałość. Także ich walory wizualne są coraz bardziej doceniane przez projektantów i inwestorów. To główne powody, dla których sięga się po ten materiał, wykańczając dach domu. Ogromną zaletą tych pokryć jest szeroki wybór kolorystyki i dostępność różnych rodzajów arkuszy blaszanych. Pokrycia dostępne są bowiem jako blachodachówki modułowe czy cięte na wymiar, blachy trapezowe. Różnią się one formatem, sposobem wykończenia powierzchni oraz stopniem odporności.

Blachodachówka – cena

Przed wyborem blachodachówki do krycia dachu dobrze jest porównać, jakie są koszty jej zakupu i ułożenia. Najlepiej dla wybranego projektu domu zamówić wycenę w kilku firmach dekarskich. Aby porównanie ofert było rzetelne, powinny one zawierać takie same pozycje – rodzaj wstępnego krycia, pokrycie dachowe z uwzględnieniem niezbędnych akcesoriów, a także z osadzeniem okien dachowych i wykonaniem izolacji nakrokwiowej ( jeśli taką wybraliśmy).

Różnorodność blach dachowych daje swobodę w wyborze materiału na naszą kieszeń, ale często znacznie utrudnia podjęcie decyzji. Nie można jednak poprzestawać jedynie na estetyce. Równie ważna – a nawet ważniejsza - jest jakość i trwałość pokrycia.

Najtańsze blachodachówki powlekane kosztują poniżej 20 zł/m2, najdroższe – ponad 100 zł/m2. Średnio za 1 m2 blachodachówki zapłacimy około 45 zł, przy czym ceny większości modeli kształtują się na poziomie 30-50 zł. Blachodachówki z posypką są o 20-30% droższe. Warto przy tym pamiętać, że cena jest w pewnym stopniu wyznacznikiem jej jakości. Zbyt niska (poniżej 20 zł/m2) może świadczyć o złej jakości użytych surowców. Warto także upewnić się, czy cena jest podana za 1 m2 arkusza (szerokość całkowita). Większość sprzedawców podaje bowiem cenę za 1 m2 krycia (za szerokość efektywną). Różnica w cenie tego samego modelu, podanej za metr krycia i metr całkowity, może wynieść 7-8%. Do cen podstawowych należy doliczyć koszt akcesoriów wykończeniowych (np. pasów nadrynnowych, wiatrownic, wkrętów itp.), które mogą stanowić nawet 20% całkowitej ceny.

Do ceny pokrycia z blachodachówki należy doliczyć również 20-30 zł/m2 za membranę i ruszt z kontrłat i łat lub 50-150 zł/m2 za sztywne poszycie.

Koszty robocizny zależą od regionu i wielkości arkuszy – najczęściej za ułożenie blachodachówki zapłacimy 15-40 zł/m2. Niektórzy producenci oferują zakup materiału razem z montażem. Warto skorzystać z tej oferty, aby mieć pewność, że pokrycie będzie dobrze ułożone.

Blachodachówka – rdzeń

Różnorodność blach dachowych daje swobodę w wyborze materiału na naszą kieszeń, ale często znacznie utrudnia podjęcie decyzji. Nie można jednak poprzestawać jedynie na estetyce. Równie ważna jest jakość i trwałość pokrycia.

Blachodachówka ze stali powlekanej. Wykonuje się z niej większość blachodachówek. Blacha powlekana jest produkowana z takiego gatunku stali, który umożliwia gięcie i profilowanie. Z niej wykonuje się rdzeń o grubości co najmniej 0,5 mm. Niektórzy producenci do wytwarzania blachodachówek stosują blachę szwedzką z koncernu SSAB. Stąd wzięła się potoczna nazwa blachodachówka szwedzka.

Rdzeń jest obustronnie pokryty warstwą cynku (minimalnie 275 g/m²). Po zabezpieczeniu farbą gruntującą i antykorozyjną dodatkowo nanosi się powłoki organiczne, takie same, jakimi pokrywa się blachodachówki. Trwałość tych powłok zwykle wynosi 10-20 lat i jest związana z działaniem na nie różnego rodzaju zabrudzeń i zanieczyszczeń z powietrza, między innymi związków siarki, chloru i azotu, powodujących kwaśne deszcze. Szacuje się, że pokrycia z blachy powlekanej przetrwają na dachu 50-70 lat. Nad morzem i na terenach przemysłowych, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest duże, zalecane jest stosownie blachodachówek z powłokami o wysokiej klasie korozyjności.

Blachodachówka aluminiowa. Oprócz modeli z rdzeniem ze stali na rynku są blachodachówki z aluminium. Są one odporne na korozję i łatwe w obróbce. Górna powierzchnia Całość jest pokryta ochronną warstwą pasywacyjną, a dodatkowo wierzch barwną powłoką poliestrową, odporną na działanie promieniowania UV, a spód - lakierem epoksydowym. Do montażu pokryć z aluminium nie powinno się używać miedzianych elementów mocujących.

Blachodachówka – rodzaje

Główny podział dotyczy formatu blachodachówek. Zależy on od stopnia skomplikowania dachu. Na dachach wielopołaciowych częściej stosowane są mniejsze arkusze lub moduły. Na dachach prostych, na przykład dwuspadowych, przeważają arkusze dopasowane do długości połaci.

Blachodachówka w arkuszach ciętych na wymiar. Takie blachodachówki to długie, dochodzące nawet do kilku metrów, arkusze blachy, które mają stałą szerokość, a ich długość dostosowuje się do długości połaci dachu (maksymalnie może mieć nawet 8 m). Sprawdzają się one na prostych połaciach, jedno- i dwuspadowych, bez facjat i lukarn. Wszelkie wyliczenia ilości niezbędnego materiału najczęściej wykonuje sprzedawca materiału pokryciowego, wykorzystując w tym celu odpowiedni program komputerowy. W ten sposób arkusze blachy są idealnie dopasowane do kształtu dachu – na miejscu ewentualnie docina się jedynie skosy. Ich montaż jest błyskawiczny, a odpady – minimalne. Ze względu na długość blaszanych arkuszy należy zachować szczególną ostrożność podczas ich transportu, rozładunku i montażu. Jeśli jednak ekipa dekarska będzie stosować się do zaleceń producenta, nie ulegną one uszkodzeniu, a pokrycie blaszane będzie nam służyło przez długie lata.

Blachodachówka modułowa (blachodachówka panelowa). To niewielkie arkusze blachy, które składają się na kompletny system szybkiego montażu dachu. Do wyliczenia odpowiedniej ilości materiału wystarczy jedynie informacja o metrażu powierzchni do pokrycia. Powoduje to, że dostajemy wszystkie niezbędne elementy od razu, nie czekając na zamówiony towar. Arkusze pakowane są w paczki i na plac budowy przywożone na paletach – na jednej standardowej europalecie zmieści się materiał na średniej wielkości dach. Tak zapakowane blachodachówki nie stwarzają problemów podczas transportu, rozładunku i, co ważne, montażu. Po dostarczeniu materiału na plac budowy dekarz może od razu przystąpić do pracy, gdyż nie musi dopasowywać poszczególnych arkuszy do siebie, a dzięki symetrycznemu kształtowi może wybrać dowolny kierunek montażu dachu. Do montażu blachodachówek modułowych wystarczą dwie osoby. Wśród licznych zalet blachodachówek modułowych należy wymienić także ograniczenie odpadów do minimum, najczęściej jest to 5% zamówionego materiału (nawet przy najbardziej skomplikowanych dachach). Niektórzy producenci oferują modele swoich blachodachówek zarówno w postali arkuszy ciętych na wymiar, jak i modułów. Decyzję o tym, jaki format powinna mieć blacha, warto podjąć wspólnie z dekarzem.

Blacha trapezowa (przez niektórych mylnie nazywana blachodachówką trapezową). To najtańszy rodzaj pokrycia z blachy. Ma metalowy rdzeń grubości od 0,4 do 1 mm, pokryty ochronno-dekoracyjną kolorową powłoką. Dostępne są też blachy trapezowe bez powłok, zabezpieczone jedynie alucynkiem lub ocynkiem. Różni się od pozostałych blach tym, że ma równoległe przetłoczenia o przekroju w kształcie trapezu. Arkusze blachy trapezowej mogą mieć szerokość od 50 do 165 cm. Także ich długość jest bardzo zróżnicowana – może wynosić zaledwie 90 cm albo nawet 12 m. Wytłoczenia mają wysokość od 2 do 55 mm. Im wyższy profil, tym większa wytrzymałość. Niektóre modele blachy trapezowej mają rowki kapilarne, którym zawdzięczają większą sztywność i ciekawy wygląd. Pokrycia z blachy trapezowej zwykle stosuje się na dachach budynków przemysłowych i jako  tymczasowe pokrycie. Mogą jednak niepowtarzalnie wyglądać na domach utrzymanych w nowoczesnej stylistyce. Nie poleca się jednak stosowania wysokich profili, ponieważ mogą zepsuć efekt.

Blachodachówka – profilowanie

Blachy w arkuszach mają niższe i wyższe przetłoczenia, które nadają im kształt fali. Większość z nich nie jest symetryczna, co ma znaczenie przy kryciu dachu. Zdecydowana większość pokryć z blachodachówki ma proste krawędzie cięte u dołu. Przetłoczenie nie zaczyna się równo z dolną krawędzią arkusza, lecz nieco powyżej. Na dachu przy okapie po ułożeniu powstaje charakterystyczny „fartuch”. Tylko niektóre blachodachówki są fabrycznie cięte wzdłuż fali. Pozwalają one uzyskać bardziej estetyczne zakończenie połaci. Wygląda ono naturalniej, a poprzeczne połączenia arkuszy są mniej widoczne.

Na rynku jest też dostępna blachodachówka karpiówka. Ma ona ma specjalnie uformowany rowek kapilarny, który umożliwia idealne składanie i przyleganie do siebie arkuszy na powierzchni dachu. Wyglądem imituje pokrycie z dachówki ceramicznej, choć jest o wiele lżejsza, dzięki czemu można nią pokrywać dachy starych budynków bez nadmiernego obciążania konstrukcji i łatwo ją wkomponować w istniejące realizacje z tradycyjnej karpiówki.

Blachodachówki modułowe (blachodachówki panelowe) z kolei mają stosunkowo wysoki profil, a do tego symetryczne przetłoczenia – nie tylko te odwzorowujące krawędzie dachówek, ale też dodatkowe rowki i zagłębienia wzdłużne, w kierunku grzbietów fal pokrycia. Usztywniają one blachę, zwiększając jej odporność na uszkodzenia czy porywisty wiatr, ale też ułatwiają lepsze odprowadzenie wody opadowej. Są też specjalne przetłoczenia antykapilarne, które zapobiegają gromadzeniu się wody pomiędzy arkuszami, a także rozwiązania umożliwiające wentylację poprzecznych zakładów. Nowością wśród modułowych są blachodachówki płaskie. Większość z modeli ma specjalnie zagiętą przednią (startową) krawędź. To rozwiązanie pozwala na uzyskanie jednolitej powierzchni pokrycia, bez widocznych połączeń, ale nie tylko – zwiększa również szczelność i trwałość dachu.

Blachodachówka – wykończenie powierzchni

O trwałości pokrycia decyduje przede wszystkim dobra powłoka antykorozyjna. Od spodu blachę dodatkowo zabezpiecza się lakierem. Ta na blachodachówki zazwyczaj jest powlekana droższymi, ale też lepszymi jakościowo powłokami. Powłoki lakiernicze stosowane do produkcji blach dachowychi elewacyjnych służą do ochrony powierzchni materiału przed szkodliwym działaniem środowiska oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi, a także do celów estetycznych, czyli do nadania atrakcyjnego wyglądu powierzchni.

Powłoki poliestrowe (między innymi PS25, PM35, PGM35) są odporne na promieniowanie UV. Stosowane obecnie farby są wyjątkowo odporne na fotochemiczne procesy starzenia, co sprawia, że blachodachówki na długo zachowują swoje walory estetyczne, wytrzymałość i trwałość koloru. Producenci dają na nie zwykle do 10 lat gwarancji.

Powłoki poliuretanowe (na przykład PURLAK, PURMAT) tak samo jak poliestrowe są bardzo odporne na promieniowanie UV i mają wyjątkową odporność na fotochemiczne procesy starzenia. Grubsza warstwa farby zapewnia zwiększoną odporność na korozję, co jest zaletą w środowiskach miejskich czy przemysłowych. Z tego też względu blachodachówki z takimi powłokami lepiej sprawdzają się w trudnych warunkach środowiskowych niż te z powłokami poliestrowymi. Udzielana na nie gwarancja wynosi do 30 lat.

Powłoki specjalne (między innymi Colorcoat HPS 200 Ultra) mają bardzo dobrą odporność na promieniowanie UV, zarysowania, ścieranie, a przy tym spełniają najbardziej rygorystyczne europejskie normy odporności na korozję. Mają też dużą elastyczność (odporność na pękanie przy zginaniu, odporność na uderzenia). Na takie blachy gwarancja jest udzielana na okres do 40 lat.

Posypki ceramiczne lub mineralne. Wydawać by się mogło, że blachodachówka z posypką ceramiczną to tylko blacha i nic więcej. Jednak blachodachówki z posypką wykonuje się z blachy stalowej, ocynkowanej termicznie i chronionej z obu stron dwoma warstwami, czyli epoksydową i akrylową. Znacznie podnosi to trwałość oraz odporność materiału na wszelkiego rodzaju uszkodzenia mechaniczne. Zewnętrzną warstwę akrylową pokrywa się dodatkowo naturalnym granulatem kamiennym i zabezpiecza warstwą lakieru akrylowego. Dobrze tłumi ona hałas, jest odporna na działanie promieni UV oraz innych niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Zwiększa też szorstkość powierzchni, zapobiegając na przykład zsuwaniu się śniegu, ale też pozwala na osiągnięcie efektu odwzorowania gontów drewnianych i bitumicznych. To niezastąpione w zabudowie o charakterze regionalnym.

Blachodachówka czy dachówka?

Właściwie trudno jest porównać te pokrycia, a wybór jednego z nich jest kwestią gustu, regionu kraju, zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i zasobności portfela. Na dachach polskich domów wciąż królują dachówki ceramiczne i betonowe. Wybiera je ponad połowa budujących, głównie w południowo-zachodniej części kraju. Nic dziwnego, ponieważ to jeden z najstarszych i zarazem najbardziej efektownych materiałów na dach. Nie ustępują im pokrycia z blachy, które cieszą się zainteresowaniem niewiele mniejszym niż dachówki. Decyduje się na nie około 40% inwestorów, przede wszystkim ze środkowo-wschodniej Polski. Są niedrogie, lekkie, łatwe w montażu. Pokryć z blachy jest więc dużo.

Montaż blachodachówki

Blacha jest jednym z najpopularniejszych materiałów do krycia dachów. Jej ułożenie – niezależnie od modelu i formatu – nie powinno sprawiać najmniejszych kłopotów. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób uniknąć ewentualnych błędów.

Przede wszystkim warto znaleźć dekarzy specjalizujących się w układaniu blach. Powinien on wiedzieć, jaki rodzaj blachy na dach wybrano i jak ją ułożyć. Najlepiej, aby miał wiedzę przekazywaną z pokolenia na pokolenie i własne doświadczenie. Taki fachowiec będzie wiedział, jakie połączenia i rozwiązania zastosować, zależnie od kształtu dachu. Nie zapomni o właściwym podkładzie pod pokrycie i zapewnieniu odpowiedniej przestrzeni wentylacyjnej pod poszyciem.

Sposób układania blach stalowych powlekanych – blachodachówek czy blachy płaskiej – zależy od ich formatu. Arkusze układa się na łatach o rozstawie zalecanym przez producenta i mocuje do nich w dole przetłoczenia wkrętami samonawiercającymi, ze specjalnymi podkładkami uszczelniającymi z tworzywa EPDM (zwanymi też farmerskimi). Między sobą arkusze łączy się krótszymi wkrętami w górnej części przetłoczenia, a na złączu zakładkowym – od czoła przez przetłoczenie poprzeczne. Na wszystkich skosach blachodachówkę trzeba odpowiednio przyciąć. Aby uniknąć uszkodzenia warstwy cynku i powłoki ochronnej, powinno się używać specjalnych nożyc wibracyjnych (zwanych niblerami), nożyc ręcznych lub specjalnych pił wolnoobrotowych. Jest to „cięcie na zimno”, gdyż narzędzia te podczas cięcia nie wytwarzają wysokiej temperatury. Niedopuszczalne jest używanie szlifierek kątowych. Powodują one miejscowe rozgrzanie blachy do bardzo wysokiej temperatury, która niszczy w tym miejscu warstwę ocynku. Również snopy iskier i gorące metalowe opiłki, wytworzone podczas cięcia, wypalają powłokę ochronną ułożonej już blachodachówki. W konsekwencji takie miejsca szybko zaczynają rdzewieć. Z tego powodu podczas trwania prac i po zakończeniu układania pokrycia dachowego powinno się dokładnie usunąć z niego wszelkie metalowe opiłki, pozostałe po cięciu i wkręcaniu łączników. Zapobiega to ich przenoszeniu na butach, wgniataniu w powłokę i jej zarysowaniu, czego skutkiem może być powstawanie w tych miejscach po pewnym czasie ognisk korozji.  W trakcie montażu blachodachówki niezwykle ważne jest, by dekarze nie uszkodzili jej powłoki. Ekipa powinna mieć buty na miękkiej podeszwie. Po nowo wykonanym pokryciu nie powinno się chodzić. Jeśli jest to konieczne, należy stąpać w miejscach, w których moduły są już ułożone na łatach.