Kocioł kondensacyjny – eksploatacja i serwis

Użytkownicy kotła kondensacyjnego na gaz po jego zamontowaniu i uruchomieniu przez odpowiednich fachowców mogą w zasadzie zapomnieć o jego istnieniu. Nie muszą nic więcej robić, aby mieć odpowiedni komfort cieplny w domu w ciągu sezonu grzewczego czy ciepłą wodę przez cały rok. Jednak aby zapewnić sobie taką pracę kotła, należy ją odpowiednio zaprogramować. Równie ważne są systematyczne przeglądy techniczne urządzenia i jego podzespołów, zgodne z wymaganiami producenta. Pamiętajmy jednak o tym, że kotły na gaz w przyszłości nie będą już tak popularne, jak obecnie. Ma to związek z przepisami europejskimi, które zakładają stopniowe odchodzenie od stosowania urządzeń grzewczych, wykorzystujących paliwa kopalne.

Systemy regulacji

Jeśli oczekujemy od gazowego kotła kondensacyjnego ekonomicznej pracy, warto przyjrzeć się systemom regulacji. Mogą one bowiem zoptymalizować pracę urządzenia i całej instalacji grzewczej, a tym samym obniżyć wydatki na ogrzewanie.

Regulatory pogodowe

Optymalną opcją sterowania gazowym kotłem kondensacyjnym jest regulator pogodowy. Tego typu system składa się ze sterownika zainstalowanego w pomieszczeniu mieszkalnym i czujnika pogodowego umieszczanego na zewnętrznej elewacji budynku. Czujnik pogodowy zawiesza się w miejscu, gdzie nie docierają promienie słoneczne, które mogłyby zakłamać odczyt temperatury zewnętrznej. Dlatego zaleca się montaż czujnika pogodowego na północnej lub zachodniej ścianie zewnętrznej domu. Na podstawie wartości odczytanej przez czujnik zewnętrzny oraz nastaw krzywej grzewczej w urządzeniu, kocioł dopasowuje temperaturę zasilania instalacji. Dzięki temu kocioł pracuje na optymalnie dobranych parametrach.

Zasadę działania krzywej grzewczej można przedstawić w prosty sposób, im niższa temperatura na zewnątrz odczytana przez czujnik pogodowy, tym wyższa temperatura zasilania kotła. I odwrotnie. Im cieplej jest na dworze, tym kocioł dobiera niższe parametry temperatury wody grzewczej. Ma to oczywiście duży wpływ na ekonomię działania urządzenia, bo w efekcie spala mniej gazu. Nie bez znaczenia jest również to, że dzięki krzywej grzewczej możemy dostosować temperaturę zasilania w zależności od ułożonego w domu systemu grzewczego. Przykładowo w przypadku instalacji podłogowej, która zasilana jest wodą o niższej temperaturze niż układ z grzejnikami, parametry krzywej grzewczej będą niższe. Zatem odpowiedni dobór temperatury zasilania jest kluczowy w działaniu kotłów kondensacyjnych.

Regulacja pogodowa pozwala osiągnąć najniższe temperatury zasilania, aby osiągnąć komfort cieplny oczekiwany przez domowników. Warto także pamiętać o tym, że niska temperatura zasilania wychodząca z kotła, a tym samym niska temperatura wody powracającej do urządzenia powoduje ochłodzenie spalin. W wyniku tego następuje wykroplenie pary wodnej zawartej w spalinach, mówiąc inaczej, odbywa się proces kondensacji pary wodnej (stąd nazwa tego typu kotłów gazowych – kondensacyjne.) A im woda powracająca do kotła ma niższą temperaturę, tym proces kondensacji zachodzi sprawniej. Zwiększa to sprawność energetyczną gazowego kotła kondensacyjnego.

3000 godzin - nawet tak długo w ciągu roku pracuje kocioł kondensacyjny na gaz 

Regulatory pokojowe

Mają one za zadanie odczytać temperaturę w pomieszczeniu i przekazać tą informację do kotła kondensacyjnego. W efekcie, gdy temperatura zadana w pomieszczeniu zostanie osiągnięta, urządzenie zostanie wyłączone. W przeciwieństwie do regulatora pogodowego, regulatory pokojowe nie mają możliwości wpływu na temperaturę zasilania przez ustawienie krzywej grzewczej. Tym samym pracują one według zaprogramowanego wewnętrznego algorytmu. Poza tym nie mają zazwyczaj funkcji ograniczania temperatury maksymalnej wody grzewczej, dlatego nie są zalecane do ogrzewania płaszczyznowego. Warto więc pamiętać, aby dla ogrzewania podłogowego, które wymaga niższej temperatury, ograniczyć maksymalne wartość zasilania odgórnie na urządzeniu grzewczym. Zapobiegnie to przegrzaniu podłogi, które w konsekwencji mogłoby doprowadzić do jej uszkodzenia. Uwaga! W instalacji podłogowej warto również zastosować termostat przylgowy. Montuje się go na rurze instalacji zasilającej obieg grzewczy. Ma on za zadanie nie dopuścić do przekazania wody o zbyt wysokiej temperaturze na instalację podłogową przez blokadę pracy kotła. Ochroni to układ grzewczy, jak i samą podłogę przed zbyt wysoką temperaturą.

Sterowanie czasowe - na czym polega?

Regulatory pogodowe i pokojowe mogą mieć opcję sterowania czasowego. Dotyczy to instalacji centralnego ogrzewania, ciepłej wody użytkowej oraz cyrkulacji. Dzięki tej funkcji jesteśmy w stanie ustawić przedziały czasowe ogrzewania, aby utrzymywać ustawioną temperaturę pokojową w danym okresie doby, czyli np. rano po przebudzeniu oraz po powrocie z pracy. Natomiast nocą z powodzeniem zaprogramujemy niższą temperaturę pokojową. Fachowcy zalecają jednak, aby w domach o ciężkiej konstrukcji nie różnicować wartości temperatury o więcej niż 1,5°C. Ma to związek z późniejszą koniecznością pracy kotła na wysokich parametrach, aby uzupełnić powstałe straty ciepła w budynku.

Analogicznie możemy ustawić okresy, gdy chcemy utrzymywać ciepłą wodę w zasobniku, aby nie nagrzewać jej, gdy np. jesteśmy poza domem. Zoptymalizuje to pracę całego systemu oraz pozwoli ograniczyć rachunki za gaz i prąd. Ta sama zasada dotyczy obiegu cyrkulacji ciepłej wody użytkowej. Zgodnie z nią pompa cyrkulacyjna powinna uruchamiać się tylko wtedy, gdy rzeczywiście zachodzi taka potrzeba. Możemy osiągnąć to poprzez ustawienie odpowiednich przedziałów czasowych w ciągu doby na regulatorze lub zastosować czasowe programatory podłączone do gniazdka elektrycznego. Ponadto kotły umożliwiają również krótkotrwałe wymuszenie działania pompy cyrkulacyjnej połączonej np. z włącznikiem światła w łazience. Celem optymalizacji czasu działania instalacji cyrkulacji jest zapobieganie nadmiernemu wychładzaniu zasobnika c.w.u. oraz zmniejszenie zużycia prądu przez pompę cyrkulacyjną.

Sterowanie strefowe

Na rynku dostępne są także termostaty pokojowe, które mają za zadanie strefowo sterować temperaturą. W instalacji podłogowej są one połączone elektrycznie z siłownikami umieszczonymi na rozdzielaczu. Po osiągnięciu zadanej temperatury w pomieszczeniu termostat podaje sygnał do siłownika, a ten zamyka przepływ na danej pętli rozdzielacza, tym samym kończąc ogrzewanie danego pomieszczenia lub strefy. Rozwiązanie takie może znaleźć zastosowanie w budynku, który ma pomieszczenia o różnych stratach ciepła oraz różnym nasłonecznieniu. Dzięki temu pomieszczenia nie będą się nagrzewać w różnym stopniu, co mogłoby prowadzić do dyskomfortu cieplnego domowników.

Natomiast w instalacji grzejnikowej stosuje się głowice termostatyczne umieszczone na grzejnikach. Po osiągnięciu zadanej temperatury w pomieszczeniu, zamykają one przepływ w danym grzejniku, tym samym odcinając do niego dopływ wody grzewczej. Tego typu system będzie działał najlepiej, gdy zostanie wyposażony w regulator pogodowy i sterowanie strefowe. W takim rozwiązaniu regulator pogodowy odpowiada za dobór optymalnych parametrów pracy kotła kondensacyjnego, a sterowanie strefowe zarządza temperaturą w poszczególnych strefach.

Zdalne sterowanie

Rozwój technologii umożliwił sterowanie instalacją grzewczą zdalnie przez internet, z poziomu aplikacji na naszym smartfonie. W razie potrzeby np. z powodu wcześniejszego powrotu z pracy czy z urlopu możemy zmienić temperaturę ogrzewania lub ciepłej wody użytkowej zgodnie z naszymi aktualnymi oczekiwaniami.  Zdalne sterowanie może również sprawdzić zużycie gazu i energii elektrycznej w postaci czytelnych wykresów (jeśli urządzenie grzewcze to umożliwia). Pozwala to na jeszcze lepsze kontrolowanie parametrów naszej instalacji, a tym samym jej ekonomiczną pracę. Ponadto gdy dojdzie do awarii kotła, aplikacja poinformuje nas o tym, wyświetlając stosowny komunikat. Umożliwia to szybszą reakcję i wezwanie serwisu, co ma w tej sytuacji istotne znaczenie. Niezauważona usterka kotła czy instalacji (np. wyciek wody z zaworu) może spowodować rozległe uszkodzenia budynku, a tym samym narazić nas na ogromne koszty.

Możliwości obniżenia wydatków na ogrzewanie

Jednym ze sposobów optymalizacji kosztów użytkowania sytemu grzewczego z kotłem kondensacyjnym jest zastosowanie odnawialnych źródeł energii – a konkretnie energii pochodzącej z promieniowania słonecznego.

Instalacja solarna

Dzięki wykorzystaniu tego rozwiązania możliwe jest wspomaganie ogrzewania ciepłej wody użytkowej w zasobniku w czasie słonecznych dni. Energia z promieniowania słonecznego pochłaniana jest przez kolektory (a konkretnie przez absorber), a następnie przekazywana do płynu znajdującego się w instalacji solarnej. W procesie tym następuje zamiana energii słonecznej w energię cieplną. W dalszej kolejności energia cieplna transportowana jest przez płyn solarny do specjalnego zasobnika ciepłej wody użytkowej. Jest to zbiornik biwalentny z dwiema wężownicami grzewczymi. Jedna z nich wykorzystywana jest przez kocioł gazowy, natomiast druga – przez system solarny. Producenci urządzeń grzewczych mają zazwyczaj w swojej ofercie gotowe kompaktowe zestawy solarne. W takim zastawie znajduje się zasobnik solarny (zwykle o pojemności 250-400 l) oraz dwa lub trzy kolektory.

Instalacja fotowoltaiczna

Użytkownicy instalacji fotowoltaicznej, którzy korzystają z taryfy net-billing lub produkują nadwyżki prądu, mogą również wspomóc pracę kotła kondensacyjnego. Jednym ze sposobów jest zastosowanie grzałki elektrycznej do podgrzewania wody w zasobniku. Powinna być ona uruchomiana, gdy wystąpią nadwyżki w produkcji prądu przez system fotowoltaiczny.

Przeglądy techniczne kotła

Jak wiele urządzeń znajdujących się w naszym domu, również i kocioł kondensacyjny wymaga okresowych kontroli. Zauważmy przy tym, że znajdują się w nim różne podzespoły – tj. hydrauliczne, elektryczne i gazowe. Przegląd kotła pozwala zweryfikować stan tych wszystkich elementów, które podczas długiej pracy w ciągu roku są poddawane trudnym warunkom. Celem kontroli jest także sprawdzenie parametrów pracy urządzenia. Najważniejsze wyposażenie kotła kondensacyjnego to palnik, komora spalania i wymiennik ciepła. Stanowią one „serce” tego urządzenia. Za pomocą palnika umieszczonego w komorze spalania spalana jest mieszanka powietrza i gazu.

Z kolei w wymienniku przekazywane jest ciepło do układu wodnego. Oprócz tego produkowane są spaliny, które usuwane są systemem spalinowym oraz wytwarzany jest kondensat, odprowadzany do kanalizacji. Proces spalania może powodować osadzanie się na powierzchni wymiennika ciepła różnego rodzaju zanieczyszczeń, osadów i nalotów. Natomiast wysoka temperatura osiągana podczas spalania paliwa przyczynia się z czasem do zużycia się elektrody zapłonowej i kontrolnej. Efektem tego mogą być problemy z samym zapłonem, co zaburza warunki pracy kotła. Może to prowadzić do pogorszenia się efektywności spalania i spadku wydajności całego urządzenia. Producenci kotłów kondensacyjnych zalecają, aby przegląd urządzeń odbywał się raz w roku. Powinien on być przeprowadzony przez autoryzowany serwis, który posiada stosowną wiedzę, umiejętności oraz doświadczenie
.

Po przeprowadzonym przeglądzie kocioł kondensacyjny jest ponownie uruchamiany oraz sprawdzane są parametry jego pracy – m.in. na podstawie analizy spalin. Tego typu kontrola powinna być zakończona protokołem, który użytkownik otrzymuje od serwisu.

Co sprawdza serwisant w trakcie przeglądu gazowego kotła kondensacyjnego?

Podczas przeglądu urządzenia grzewczego kontrolowane są następujące elementy:

wymiennik ciepła oraz zabrudzenia na jego powierzchni – wymiennik może być wyczyszczony mechanicznie (za pomocą szczotki z miękkim włosem) lub chemicznie w przypadku cięższych zabrudzeń oraz złogów. Aby dokonać oceny powierzchni wymiennika, konieczny jest demontaż palnika. Przy ponownym montażu palnika po konserwacji, konieczna jest wymiana uszczelki palnika, która gwarantuje bezpieczną pracę kotła;

układ powietrzno-spalinowy - polega to na sprawdzeniu szczelności układu, a po przeprowadzonym przeglądzie wykonywana jest analiza spalin, w której oceniania się zawartość CO2. W razie ewentualnych odchyłek od normy serwisant musi to skorygować, dokonując odpowiednich ustawień mieszanki powietrza i gazu;

instalacja gazowa – sprawdzana jest pod kątem ewentualnych wycieków gazu i nieszczelności;

naczynia wzbiorcze c.o. i c.w.u. – pierwsze odpowiedzialne jest za kompensację wzrostu objętości wody podczas pracy kotła, drugie – zasobnika. Podczas przeglądu serwis sprawdza, czy ciśnienie w naczyniach jest prawidłowe. Niewłaściwe wartości mogą świadczyć o uszkodzeniu poduszki powietrznej;

syfon – umożliwia odprowadzanie kondensatu do kanalizacji. Brudny syfon utrudnia swobodny odpływ skroplin, co może spowodować zator, a tym samym nawet zalanie palnika kondensatem i awarię kotła;

filtry – zabrudzone filtry mogą ograniczać przepływ wody w instalacji, a tym samym przyczyniać się do problemów z pracą urządzenia i instalacji w domu. Dlatego serwisant sprawdza stan filtrów i usuwa ewentualne zanieczyszczenia;

anoda magnezowa w zasobniku – ochrania zasobnik przed korozją. Jeśli w takcie eksploatacji została zużyta w dużym stopniu, fachowiec wymienia ją na nową. Inne rozwiązanie to montaż znacznie droższej anody tytanowej z zasilaczem, która nie ulega degradacji, więc nie ma potrzeby jej wymiany.