Zamieszkaj w domu z prefabrykatów

Przyczyn takiego zjawiska jest wiele. Jedną z nich, i chyba najważniejszą, jest trudna sytuacja na rodzimym rynku budowlanym. Zmieniające się przepisy prawne, niestabilność cen materiałów, a także terminów realizacji niejako faworyzują tzw. technologie alternatywne. Dla większości osób, które decydują się na budowę domu, mocnym argumentem skłaniającym ich właśnie do wyboru technologii alternatywnych jest czas – jeśli gotowy dom może powstać w zaledwie 3 miesiące – licząc od momentu uzyskania pozwolenia na budowę (jeżeli jest ono wymagane), podpisania umowy o roboty budowlane, aż do odbioru kluczy – to jasnym jest, że w dobie jakichkolwiek niepewności inwestor sięgnie właśnie po takie rozwiązanie. Dają one przede wszystkim przewidywalne koszty realizacji inwestycji, co jest fundamentalnym czynnikiem w procesie podejmowania tak ważnych decyzji, jak budowa. Poza tym inwestorzy chcą jak najszybciej zrealizować prace, aby nie tracić zgromadzonych środków własnych i w jak najmniejszym stopniu korzystać z zewnętrznego finasowania (kredyty hipoteczne). I to właśnie szybki, precyzyjny i skoordynowany z jednego ośrodka proces budowy gwarantuje między innymi technologia prefabrykacji.

Prefabrykacja to przyszłość budowy. I nie ma w tym twierdzeniu żadnej przesady. Taki budynek idealnie wpasowuje się w ekologiczne trendy, pozwala zaoszczędzić czas, a przede wszystkim – dba o budżet inwestora.

Co to jest prefabrykacja?

Prefabrykaty to wcześniej wycięte, perfekcyjnie dopasowane do siebie elementy konstrukcyjne, które przyjeżdżają na plac budowy już gotowe do montażu. Pozostaje tylko odpowiednio je ze sobą połączyć. Dzięki temu proces budowlany skraca się do minimum – dom w stanie surowym zamkniętym możemy już zobaczyć po kilku miesiącach. Prefabrykacja pozwala też uniknąć czasochłonnych prac mokrych i wszelkich ograniczeń prac związanych z warunkami atmosferycznymi. Tak w dużym uproszczeniu można streścić pojęcie prefabrykacji. W praktyce wygląda to tak, że dom prefabrykowany powstaje w 90% w warunkach fabrycznych, czyli w zamkniętych halach produkcyjnych, gdzie jest projektowany i planowany w najdrobniejszych szczegółach, a zaledwie 10% – na działce, i zasadniczo jest to tylko montaż uprzednio przygotowanych elementów. Dla lepszego zobrazowania, mówi się, że domy powstają jak z klocków. Bo to właśnie do takiego układania jest im najbliżej.

Elementy prefabrykowane wykonuje się przy użyciu nowoczesnych linii technologicznych i w kontrolowanych warunkach. Są one odpowiednio zabezpieczone, właściwie ocieplone, często mają już przygotowane otwory okienne i drzwiowe. Pełny prefabrykat może mieć nawet już zamontowaną instalację elektryczną i wykończone ściany wewnętrzne. Tak gotowe części są dowożone na budowę, gdzie dźwig ustawia je na fundamentach (mogą to być fundamenty tradycyjne: ławy i ściany fundamentowe albo płyta fundamentowa). Zakres prac jest zazwyczaj ustalany przez producenta. Możemy wybrać wariant z domem w stanie surowym zamkniętym (postawienie ścian, budowę stropów, wstawienie okien, drzwi wejściowych, ścianek działowych, ułożenie pokrycia). Drugi wariant, stan deweloperski, obejmuje wykończenie z zewnątrz, jednak nie w pełni wewnątrz (brak armatury sanitarnej i osprzętu elektrycznego). Trzeci wariant jest stanem pod klucz, co oznacza gotowość do wprowadzenia. Taki dom można potem wyposażyć w panele słoneczne, rekuperator i pompę ciepła. Co istotne, domy z prefabrykatów wcale nie muszą przypominać domków holenderskich, które najczęściej są użytkowane w okresie letnim. Rozwój technologii sprawił, że dziś inwestorzy mogą wybierać wśród licznych projektów. Korzystając z prefabrykacji, możliwe jest wybudowanie domu typu stodoła, domu w stylu modernistycznym z tarasem w części ogrodowej. Uwaga! Powinniśmy wiedzieć, że budując dom prefabrykowany, musimy podjąć wiele ważnych decyzji już na etapie projektu. Chodzi np. o rozkład pomieszczeń, rozmieszczenie gniazdek elektrycznych, wszelkiego rodzaju przejść instalacyjnych. Tego już nie zrobimy jak na „zwykłej” budowie, to wszystko jest już prefabrykowane. Prefabrykacja nie wybacza błędów i jeśli proces produkcji już się rozpocznie, to najczęściej już nie wiele możemy zmienić.

Jaki prefabrykat możemy wybrać?

Dom z prefabrykatów może powstawać z wykorzystaniem jednej z kilku popularnych technologii. Wśród nich wyróżniamy m.in.:

• domy w technologii szkieletowej (ze szkieletem stalowym lub drewnianym),
• domy z bali,
• domy z prefabrykatów betonowych,
• domy z prefabrykatów keramzytobetonowych,
• domy modułowe.

Szkielet drewniany

Na takie budynki ze szkieletem drewnianym mówi się potocznie „kanadyjczyki”. Sprawdzają się one nie tylko jako domy letniskowe, lecz także do całorocznego zamieszkania. Dobrze spisują się i zimą, i latem. W czasie ujemnych temperatur ciepło zatrzymywane jest wewnątrz, z kolei podczas upałów panuje w nich przyjemny mikroklimat. Technologia wznoszenia domów w szkielecie drewnianym wymaga drewna niemal doskonałego, pozbawionego sęków i krzywizn, suszonego komorowo, odpowiednio zaimpregnowanego przed korozją biologiczną, o wilgotności poniżej 18%. Ostatni warunek wynika przede wszystkim ze względów praktycznych – mokre drewno po wbudowaniu wysycha w sposób niekontrolowany, pęka, osłabiając całą konstrukcję. W podstawowej formie prefabrykaty drewniane są obłożone płytami i folią oraz wypełnione izolacją, a w najpełniejszej formie dodatkowo uzbrojone w materiały elewacyjne, stolarkę oraz instalację elektryczną. Na budowie pozostaje jedynie połączenie gotowych elementów i finalne wykończenie w zasadzie w dowolny sposób.

Obiekty o konstrukcji drewnianej mogą być w całości wykonywane na placu budowy – w takim przypadku na budowę dostarczane są „tylko” elementy konstrukcyjne, a wszelkie docięcia i otwory wykonywane są na miejscu. Jest to wersja najmniej bezpieczna dla inwestora – wiążąca się z możliwością wystąpienia pewnych uchybień i mniejszych dokładności niż w przypadku obiektów częściowo lub w pełni prefabrykowanych. Z powodu wykonywania na placu budowy większości prac przygotowujących elementy drewniane do wbudowania – drewno narażone jest bowiem na długotrwałą ekspozycję na warunki zewnętrzne oraz wilgoć. Zatem nawet jeśli kupimy drewno o właściwej wilgotności i klasie wytrzymałości, to po kilku miesiącach na słońcu i deszczu po deklarowanej przez producenta wilgotności niewiele zostanie, a klasa wytrzymałości też może być niższa.

Domy z bali

Może nie są tak bardzo popularne, jak budownictwo szkieletowe, ale też mają swój udział w rynku jako grupa prefabrykatów drewnianych. Kiedyś były integralną częścią krajobrazu wiejskiego, dziś funkcjonują jako domy letniskowe i całoroczne. Mogą być wznoszone z bali pełnych z drewna litego oraz klejonych, wykonywanych w różnych kształtach przekroju poprzecznego; mogą to być też bale izolowane, w których zewnętrzną warstwą jest drewno, a wewnętrzną materiał izolacyjny. 

Szkielet stalowy

W Polsce lekkie, stalowe szkielety do niedawna wykorzystywane były głównie do wznoszenia hal i innych obiektów przemysłowych. Istnieją już jednak wyspecjalizowane firmy, które tworzą konstrukcje na stalowe domy dla budownictwa rodzinnego, zarówno na podstawie własnych, jak i dostarczonych projektów. Dom z profili stalowych przypomina w swojej konstrukcji dom szkieletowy drewniany, z tym że w tym przypadku szkielet budynku stanowią elementy nie z drewna, a z solidnej stali. Są one wykonane z giętych na zimno i ocynkowanych, w celu zabezpieczenia konstrukcji przed korozją,  kształtowników stalowych dających możliwość uzyskania różnorodnych form budowlanych. Wykonana z takiej stali konstrukcja domu odznacza się również odpornością na wiele innych czynników zewnętrznych – jest całkowicie niepalna, a pod wpływem wilgoci nigdy nie zgnije, nie rozwarstwi się, ani nie rozwinie się na niej pleśń. Domy stalowe są prefabrykowane, ponieważ konstrukcja szkieletu powstaje również w fabryce i jest przywożona w formie gotowych elementów na plac budowy, gdzie następuje ich montaż.

Prefabrykat betonowy

Prefabrykaty betonowe zyskują coraz większą popularność – w szczególności jeżeli chodzi o ściany betonowe – stopniowo zastępując tradycyjne metody budowy. Wynika to z wyjątkowych korzyści, jakie daje ta technologia – skrócony czas budowy, większa kontrola jakości i oszczędność kosztów docelowej inwestycji. Domy prefabrykowane w konstrukcji betonowej powstają w zakładzie produkcyjnym, gdzie odbywa się prefabrykacja betonu i produkcja elementów betonowych, które są dostarczane na budowę w formie ostatecznej lub wymagającej jedynie uzupełnienia np. betonem lub zbrojeniem. Każdy etap produkcji jest dokładnie zaplanowany i monitorowany, co gwarantuje naj wyższą jakość gotowych komponentów. Na plac budowy dostarczane są kompletne elementy, które już na etapie prefabrykacji przystosowane zostały do szybkiego montażu. 

Niestety, nie na każdej działce będzie można postawić dom z prefabrykatów. Musi być ona sporych rozmiarów i mieć łatwy dojazd, ponieważ ekipy pracujące przy montowaniu takich budynków docierają z jego elementami ciężarówkami i wykorzystują w pracy dźwigi.

Prefabrykat keramzytowy (keramzytobetonowy)

Keramzytobeton – jak sama nazwa wskazuje – to mieszanka betonowa wzbogacona o keramzyt. Keramzyt jest bardzo lekkim kruszywem ceramicznym powstającym w wyniku wypalania specjalnego rodzaju gliny, z której formuje się małe kuleczki. Proces przebiega w temperaturze około 1200°C. Podczas wypalania glina zwiększa swoją objętość i nabiera specyficznych właściwości. Kulki keramzytu z zewnątrz są twarde, a wewnątrz mają strukturę porowatą, w której pozostają zamknięte pęcherzyki powietrzne. To wpływa na niską wagę tego materiału, ale nie tylko. Granulki keramzytu charakteryzują się dobrymi parametrami izolacyjnymi, zarówno w zakresie izolacji cieplnej, jak i akustycznej. Dodatkowo, materiał ten wykazuje znaczną ognioodporność oraz odporność na pleśń, szkodniki (gryzonie i owady) oraz wilgoć. Inne zalety keramzytobetonu to: paroprzepuszczalność, niski współczynnik przenikania ciepła, a także łatwa obróbka mechaniczna (np. przycinanie pod wymiar). Ściany z keramzytobetonu nie wymagają też specjalnych zabiegów konserwacyjnych poza typowymi pracami, takimi jak malowanie elewacji.

Moduł

Technologia ta polega na przygotowaniu w fabryce większych i bardziej kompletnych komponentów budynku np. całej kondygnacji z zamontowanymi już oknami i drzwiami – w formie gotowych „pudełek”, które potem wystarczy odpowiednio połączyć w miejscu docelowym. Domy modułowe można budować z wielu rodzajów materiałów, takich jak: drewno, stal, a nawet sklejka drewniana. W tym miejscu może pojawić się pytanie, czym w takim razie różni się budynek prefabrykowany od modułowego? Otóż wprawdzie jeden i drugi powstają  w fabryce, jednak domy modułowe są transportowane w całych modułach, nie jak „drobne” prefabrykaty. Ogólnie można powiedzieć, że każdy budynek modułowy to budynek prefabrykowany, ale nie każdy budynek prefabrykowany składa się z modułów. Niezależnie jednak, na jaką konstrukcję się zdecydujemy, dom musi najpierw zostać starannie zaprojektowany – od A do Z, łącznie z instalacjami. W przeciwnym razie podczas montażu na wcześniej wykonanym fundamencie może okazać się, że nie wszystkie elementy do siebie pasują. I to mimo wyboru wyspecjalizowanej ekipy, z doświadczeniem w tego typu technologiach.

Prefabrykaty oferują wiele zalet, w tym szybką produkcję, efektywny transport oraz usprawnienie całego procesu budowlanego. Te nowoczesne rozwiązania stają się alternatywą dla technologii tradycyjnych, umożliwiając szybsze i bardziej precyzyjne wznoszenie obiektów.

Czy wiesz, że…

Powszechnie uważa się, że domy stawiane z prefabrykatów sprawdzają się tylko jako obiekty letniskowe lub minidomki, które można przenosić z miejsca na miejsce. To jednak nie do końca prawda, ponieważ wszystkie z nich nadają się do całorocznego użytkowania. Co więcej, takie budynki mogą być ekologiczne i energooszczędne zarazem i pod wieloma innymi względami nie ustępują budynkom wznoszonym w sposób tradycyjny. Mimo zwykle niedużej powierzchni są wygodne i ergonomiczne, a przy tym estetyczne, jednym słowem – komfortowe w użytkowaniu. Mają izolację termiczną ścian, podłóg i dachu, często są też wyposażone w fabrycznie zainstalowane instalacje wodne, kanalizacyjne, elektryczne oraz grzewcze. Choć różnią się między sobą metodą produkcji, surowcem podstawowym oraz właściwościami, jednak wszystkie są precyzyjnie wykonane i dopasowane do potrzeb i oczekiwań inwestora. Ponadto ostanie zmiany w prawie budowlanym, zezwalające na stawianie małych domów bez pozwolenia spowodowały, że wzrosło zainteresowanie prefabrykacją, a szczególnie domami modułowymi. Zalecamy jednak wszystkim, którzy mają w planach minidomek, aby ze względu na nieprecyzyjność przepisów prawa budowlanego w każdym przypadku udać się do Starostwa Powiatowego po niezbędne informacje.

Jak wybrać projekt domu prefabrykowanego?

To chyba najważniejszy z etapów na drodze do każdego domu. W przypadku domów prefabrykowanych zaczynamy od wizyty na stronach jednego lub kilku producentów takich budynków. Zwykle producenci mają już gotowe projekty, ale jeśli z jakiś względów nam one nie odpowiadają, możemy zapytać o możliwość ich modyfikacji według naszych potrzeb i preferencji. Niektórzy proponują też stworzenie własnego, autorskiego projektu zupełnie od zera. Firmy zajmujące się prefabrykacją mają w swoich szeregach wysoko wykwalifikowanych inżynierów wyspecjalizowanych w budownictwie prefabrykowanym w dziedzinach konstrukcji, architektury, fizyki budowli i zarządzania budową. Zazwyczaj oferują kompleksową realizację inwestycji, dbając przy tym o jakość, rzetelność i terminowość wykonania prac. Oznacza to, że nie musimy martwić się też o innych fachowców od: murarki, wylewek, instalacji, tynków zewnętrznych, stolarki okiennej i drzwiowej, dachów i rynien, kominów itp. Możemy również udać się do pracowni architektonicznych, oferujących bogate katalogi projektów gotowych. Wybieramy budynek, który wielkością odpowiada naszym potrzebom, ma funkcjonalny układ pomieszczeń, jest dla nas akceptowalny pod względem cenowym i który trafia w nasz gust.

Czy w domu prefabrykowanym jest ciepło?

W Polsce wciąż krąży na temat domów prefabrykowanych wiele stereotypów. Ale wbrew temu, co mówią zwolennicy technologii murowanej, precyzyjnie wykonane domy z prefabrykatów są trwałe, stabilne i ciepłe. I obecnie absolutnie nie powinny kojarzyć się z niską jakością, gdyż każdy element z prefabrykatów jest poddawany surowej kontroli technicznej na każdym etapie produkcji – od projektowania po montaż końcowy. Zapewnia to wysoką trwałość i efektywność energetyczną gotowych budynków. Stosując tę technologię, unikamy błędów konstrukcyjnych oraz mostków cieplnych, a to znacznie obniża rachunki za eksploatację oraz konieczność wykonywania częstych remontów lub poprawek. Po nadto rozwój technologii prefabrykowanych umożliwia tworzenie konstrukcji, które wolniej tracą energię, co  jest kluczowe w kontekście rosnącej świadomości ekologicznej i potrzeby redukcji kosztów utrzymania. Szczególnie zła sława dotyka budynki w szkielecie drewnianym, być może dlatego, że drewno słabo przewodzi ciepło i go w sobie nie akumuluje. Rzeczywiście drewno jest słabym przewodnikiem, ale jednocześnie dobrym izolatorem cieplnym. To znaczy, że doskonale izoluje – nie przepuszcza ciepła na zewnątrz.

Dom drewniany po uruchomieniu ogrzewania nagrzewa się bardzo szybko, tymczasem w budynkach murowanych ciepło jest najpierw pochłaniane przez ściany. A co z wilgocią? Oczywiście zagraża ona każdemu budynkowi – zarówno prefabrykowanemu, jak i murowanemu. Wszystko zależy od prawidłowo zaprojektowanych oraz wykonanych izolacji fundamentów i dachu oraz instalacji wentylacyjnej. Poza tym – jak wspomnieliśmy – drewno użyte do budowy prefabrykatów jest podczas suszenia naturalnie zabezpieczone przed wilgocią. Takie budynki najczęściej ociepla się wełną mineralną, która uważana jest za najbardziej skuteczny izolator, można użyć też do tego celu styropianu, jednak jego ułożenie w tym przypadku wymaga zatrudnienia specjalistów w tym zakresie. Trzeba pamiętać, ze wszystkie domy prebrykowane powstają w oparciu o dokładnie te same normy prawa budowlanego, co tradycyjne budynki. Muszą zatem spełniać identyczne wymagania zarówno jeśli chodzi o jakość, bezpieczeństwo, jak i parametry cieplne. Domy prefabrykowane dociepla się od zewnątrz, tak jak mury. Istotne jest, aby ich przenikalność cieplna nie przekraczała 0,2 W(m2K). W zależności od metody prefabrykacji mamy do wyboru różne typy izolacji, np. z wełny mineralnej, styropianu, piany poliuretanowej, celulozy. Ważne, by była ona optymalnie dostosowana do specyfiki budynku oraz profesjonalnie zamontowana. Niewłaściwa izolacja przestaje przynosić istotne korzyści energetyczne, a koszty inwestycji wzrastają. Poza tym może przyczyniać się do problemów związanych z wilgocią, co z czasem może negatywnie wpłynąć na strukturę budynku i zdrowie mieszkańców.

Czy dom prefabrykowany jest droższy niż tradycyjny?

Jednoznacznej odpowiedzi nie ma, teoretycznie najprawdopodobniej tak. W rzeczywistości, wcale nie. Podczas tradycyjnej, „mokrej” budowy domu to na nas spada planowanie, nadzór oraz niemalże codzienna obecność na placu budowy (trochę łatwiej jest w sytuacji zatrudnienia generalnego wykonawcy, który zajmuje się pełną obsługą inwestycji na każdym jej etapie). Posiłkując się różnymi firmami wykonawczymi, zwykle dochodzą niezaplanowane zmiany projektowe, trudności w nadzorze wielu podmiotów i utrudnienia wynikające ze zmiennych warunków pogodowych. Przekłada się to później na cenę inwestycji, wydłużenie terminu realizacji, nie wspominając o ilości zmarnowanego czasu, nerwów i potencjalnych błędów wykonawczych. Decydując się na dom prefabrykowany, ostateczny koszt znany jest z góry. Może nam wydawać się wysoki między innymi dlatego, że w krótkim terminie trzeba sfinansować całą inwestycję. Wygląda to więc inaczej, niż w przypadku budownictwa tradycyjnego, gdy koszty są rozłożone w czasie, bo opłacamy po kolei poszczególne etapy robót.

Podczas budowy odchodzą nam też wszystkie bolączki operacyjne. Jeśli dom ma trafić na produkcję, to musi być wcześniej kompletnie zaprojektowany. Później nie ma już możliwości zmian. Z tego też powodu większość firm budujących w tej technologii ma już gotowe projekty, które zostały przetestowane, a wykonawca ma pełną świadomość, jak będzie przebiegała budowa. Najczęściej można już zobaczyć, jak taki dom prezentuje się w rzeczywistości i czy jest to rozwiązanie dla nas. Inwestor dzięki temu nie musi na bieżąco nadzorować swojej działki, sprawdzać, czy ekipa budowlana pojawiła się danego dnia w pracy, oraz dopłacać za rozwiązania, które z różnych powodów jednak nie znalazły się w pierwotnej wycenie. Reasumując, w ostatecznym rozrachunku cena domu prefabrykowanego nie różni się aż tak drastycznie od ceny domów stawianych „cegła po cegle”.