Najpiękniejsze kaktusy - kwiaty pośród cierni

Pochodzą z obu Ameryk: większość kaktusów na naszych parapetach to goście z Meksyku oraz Argentyny i Boliwii. Występują jednak od Kanady (niektóre opuncje) aż po Patagonię. Zróżnicowanie ich form jest przy tym ogromne: od miniaturek o średnicy 1 cm po giganty o wysokości 12 m.

KWIAT JEDNEJ NOCY

Niektóre kaktusy kwitną w naturze dopiero po kilkudziesięciu latach. Na dodatek najczęściej bardzo krótko. Są wśród nich gatunki o kwiatach nocnych, które otwierają się wieczorem, lecz więcej jest dziennych. Moment kwitnienia (ale i kształt kwiatu) zależy od środowiska, w którym rosną, i od tego, co je zapyla - bywają to kolibry, nietoperze, mrówki czy niezliczone zastępy latających owadów.

ZBAWIENNY SEN ZIMOWY

Do uprawy w mieszkaniach, ale i w prywatnych kolekcjach, najlepiej nadają się gatunki o małych rozmiarach. W handlu dominują meksykańskie mamilarie, boliwijskie sulkorebucje, a przede wszystkim argentyńskie echinopsisy. Kaktusy należące do tych rodzajów kwitną dość łatwo, nawet jeśli nie zapewnimy im optymalnych warunków. Dla kwitnienia kaktusów kluczowy jest zimowy odpoczynek bez podlewania i w chłodzie (5-15 C w zależności od gatunku), najlepiej w jasnym pomieszczeniu. Mogą też zimować bez światła (nawet bez doniczek, zawinięte luźno np. w gazetę). Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że wiosną zaczną za wcześnie rosnąć i pędy się powyciągają, szpecąc trwale roślinę.

KAKTUSY WBREW POZOROM DELIKATNE

Po zimowaniu kaktusy wystawia się na 2 tygodnie w jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione miejsce, żeby nie przypaliła się im skórka. Po takiej kwarantannie ustawiamy je na słonecznym parapecie lub - jeszcze lepiej - na balkonie czy tarasie (ziemia musi być dobrze zdrenowana i woda nie może się gromadzić w doniczce, a na okresy dłuższej słoty lepiej schować je pod dach). Pąki kwiatowe zawiązują się najczęściej po 2-6 tygodniach. Szczyt kwitnienia kaktusów w naszych warunkach przypada na przełom maja i czerwca.

Krzyżówki międzygatunkowe kaktusów tworzy się głównie po to, żeby uzyskać niezwykłe kwiaty. Dzięki pracom hodowców udało się uzyskać setki nowych mieszańców, zwłaszcza z rodzaju Echinopsis. Selekcji dokonuje się ze względu na wielkość, barwę i pokrój kwiatu. Równie dużo jest hybryd kaktusów o przewieszających się pędach, zwłaszcza z rodzajów Epiphyllum i Aporocactus, a nawet ich krzyżówek międzyrodzajowych. Na zdjęciu z prawej - mieszaniec Lobivia (Echinopsis) 'Stern von Lorsch', o bardzo nietypowych jak na kaktusa płatkach.

NAJPIĘKNIEJ KWITNĄCE KAKTUSY

Echinocereusy - rośliny o kształcie najczęściej walcowa- tym i wspaniałych kielichowatych kwiatach o średnicy do 10 cm; wymagają zimowania na sucho przez 5-6 miesięcy.

Echinopsisy - mogą być kuliste lub walcowate, a nawet kolumnowe; bardzo duża zmienność kształtów i kwiatów, dość łatwe w uprawie i łatwo kwitnące (rośliny w sprzedaży są zwykle mieszańcami przeznaczonymi do uprawy w domu).

Opuncje - mają ogromną liczbę gatunków i form, a część z nich może rosnąć w naszym klimacie na skalniaku; mają piękne kwiaty, najczęściej w różnych odcieniach żółci.

Astrofyta - ich skórka jest pokryta białymi kłaczkami, a niektóre kształtem przypominają biskupią czapkę; kwitną całe lato, mają kwiaty żółte, czasem z czerwonym wnętrzem.

Sulkorebucje i rebucje - miniaturowe kuliste kaktusy obficie kwitnące w czerwcu; szczepione tworzą malownicze grupy, a pojedyncze główki łatwo ukorzenić.

Notokaktusy - ciepłolubne kuliste kaktusy średniej wielkości; kwitną obficie, często powtarzają kwitnienie.

WIANKI POŚRÓD CIERNI

Niektóre kaktusy - zwłaszcza mamilarie i sulkorebucje - tworzą efektowne wianki kwiatów. Pierwsze z wymienionych kwitną u szczytu pędu, zaś drugie - u nasady.

Możemy sami zapylać kaktusy, przenosząc pyłek z jednej rośliny na znamię słupka drugiej. Powstaną wówczas owoce, a pasjonaci mogą się pokusić o wysiew zebranych nasion.

Większość uprawianych w domach kwiatów kaktusów otwiera się tylko w pełnym słońcu. Nie dotyczy to, rzecz

jasna, gatunków o kwiatach nocnych, które warto wieczorem postawić na stole lub nawet przy łóżku, by nacieszyć się ich ulotną urodą i - często - delikatnym zapachem.

WIĘCEJ O KAKTUSACH

Polskie Towarzystwo Miłośników Kaktusów - organizuje wystawy, prelekcje i zebrania; więcej informacji na www.ptmk.pl;

w internecie - najlepsze forum w języku polskim: www.kaktusy.bydgoszcz.pl/forum2/; świetne zdjęcia kaktusów w naturze: www.kaktusymeksyku.pl;

w ogrodach botanicznych - w Warszawie (UW i PAN), Lublinie, Łodzi, Poznaniu i we Wrocławiu.