Tulipan - Tulipa

Dziko rosnące tulipany, tzw. botaniczne, są bardzo zróżnicowane pod względem wysokości, kształtu, barwy kwiatów i liści, a także pory kwitnienia. Najniższe osiągają zaledwie 5-10 cm i często są sadzone na skalniakach, natomiast silnie rosnące mają nawet 30-40 cm wysokości. Niektóre zakwitają już w marcu, inne zaś dopiero w maju. Ich wspólną cecha jest niezwykła odporność na choroby, szczególnie na wirus pstrości tulipana. Większość wytwarza niewiele cebul potomnych, dlatego spośród ponad 120 dzikich gatunków tylko kilkanaście posłużyło do prac hodowlanych, w wyniku których otrzymano mnóstwo cennych odmian.

Zakwitają najwcześniej

Tulipany Kaufmanna (Tulipa kaufmanniana) zakwitają już w marcu lub w pierwszej połowie kwietnia. Ponieważ są niskie, nadają się do sadzenia w ogrodach skalnych, na murkach, a także na rabatach. Odmiana 'The First' jest najbardziej zbliżona wyglądem do gatunku dziko rosnącego w Turkiestanie. Osiąga wysokość 18-20 cm, ma kielichowate, kremowobiałe kwiaty i szarozielone liście. Od strony zewnętrznej płatki zdobią szaromalinowe, trójkątne przebarwienia. Jest to cecha charakterystyczna wielu odmian tego gatunku o kwiatach jasnożółtych, jak np. 'Ancilla', 'Corona' czy 'Giuseppe Verdi', a także jasnoróżowych, np. 'Heart's Delight'. Spośród odmian o kwiatach jednobarwnych najczęściej uprawia się różowe 'Jeantine' i 'Fashion' oraz czerwone 'Showwinner' i 'Scarlet Baby'.

Miniaturowe rarytasy

Najmniejsze tulipany dorastaja do 10 cm wysokości. Są to liliowo kwitnące: Tulipa bakeri z Krety i T. pulchella, dziko rosnący w Turcji, Iraku i Iranie. Rzadziej spotyka się odmiany Tulipa batalinii (wys. 15 cm) z Uzbekistanu, o dość dużych, jasnożółtych kwiatach. Miniaturowe, białe kwiaty ma T. biflora z rejonu Morza Kaspijskiego i T. turkestanica z gór Tien-szan i Pamiru. Kwiaty tych dwóch gatunków otwierają się tylko w dni słoneczne. Rzadko spotykaną, brązowopomarańczową barwę kwiatów ma T. hageri dziko rosnący w Grecji i T. whitalinii z Turcji. Oba gatunki osiągają 25 cm wysokości, mają wąskie liście i prawie kuliste kwiaty.

Niektóre tulipany botaniczne maja po kilka kwiatów osadzonych na rozgałęzionym pędzie, rozwijających się prawie równocześnie. Posadzone blisko siebie tworzą zwarte kobierce. Jednym z najpiękniejszych gatunków jest T. praestans z Tadżykistanu. W ogrodach uprawia się kilka jego odmian, wszystkie wysokości 15-20 cm, o kwiatach w różnych odcieniach czerwieni, a u odmainy 'Unicum' o żółtawo obrzeżonych liściach. Rośliny te zakwitają na początku kwietnia.

Wielokwiatowe są też niskie Tulipa tarda z gór Tien- szan i T. urumiensis z Iranu. Pierwszy ma kwiaty biało-żółte, drugi zaś żółte, u obydwu szeroko, gwiazdkowato się otwierające. Liście są bardzo wąskie, i nie przypominają kształtem liści pospolicie uprawianych tulipanów. Rośliny te tworzą wiele cebul potomnych. nadają się do ogrodów skalnych, na murki oraz obwódki.

O barwych liściach

Tulipany Greiga zakwitają późno, zwykle dopiero w maju. Ich kwiaty mają bardzo charakterystyczny, kubkowaty kształt. Płatki są ognistoczerwone, ale spotyka się też formy o kwiatach żółtych.. Ich proptoplasta, Tulipa greigii, dziko rośnie w Uzbekistanie, w okolicach Samarkandy i Buchary, osiągając wysokość 25 cm.

Grupę tę wyróżnia także rysunek na górnej stronie liści. Mniej lub bardziej intensywne, bordowe lub szarobrązowe smugi są ciągłe lub przerywane, czasem ledwo widoczne. Najbardziej znaną odmianą jest karminowoczerwona 'Red Riding Hood', polecana do sadzenia w parkach i ogrodach, na rabatach, a także w pojemnikach, na tarasach i balkonach. Pięknie wydłużone pąki ma różowoczerwona 'Ali Baba', a z różowych najpiękniejsza jest 'Sweet Lady'.

Niezwykle okazałe

Tulipany Fostera wywodzą się od czerwono kwitnącego Tulipa fosteriana, który rośnie w górach Uzbekistanu, w okolicach Samarkandy. Najbardziej przypomina go odmiana 'Red Emperor', znana też pod nazwą 'Madame Lefeber'. Od niej wywodzi się pomarańczowo kwitnący 'Orange Emperor', żółty 'Golden Emperor' i najnowszy, dwubarwny 'Zombie', biały z czerwonymi klinami na zewnętrznej stronie płatków.

Tulipany Fostera kwitną w drugiej połowie kwietnia i na początku maja. Najczęściej sadzone są w grupach w ogrodzie, tylko nieliczne uprawia się na kwiat cięty w szklarniach i tunelach foliowych. Wszystkie mają piękne, duże kwiaty o kształcie pucharu. Większość odmian silnie rośnie, osiągając wysokość nawet 30-40 cm. W grupie tej dominuje czerwona barwa kwiatów, chociaż różne są jej odcienie.

Jak je uprawiać

W ogrodach tulipany botaniczne można uprawiać przez kilka lat na tym samym miejscu - najlepiej, gdy jest ono słoneczne, a gleba przepuszczalna. Kiedy liście uschną i zanikną, po roślinach pozostaje puste miejsce, dlatego sadzi się je w sąsiedztwie bylin, które wiosną są jeszcze małe, a rozrastają się dopiero latem. Do takich należy między innymi przymiotno ogrodowe (Erigeron hybridus), jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea), marcinek nowobelgijski (Aster novi-belgii), tojeść kropkowana (Lysimachia punctata) czy też floks wiechowaty (Phlox paniculata). Po kilku latach kępy tulipanów silnie się zagęszczają. Wtedy w czerwcu trzeba cebule wykopać i jesienią (we wrześniu i październiku) posadzić w nowym miejscu (na głębokości 8-10 cm). Latem, dla ochrony przed wysychaniem, warto je trzymać w trocinach lub w piasku.

***

Wymagania

Tulipany lubią miejsca słoneczne i przepuszczalną, niezbyt suchą glebę, najlepiej starannie spulchnioną.

Sadzenie

Druga połowa września i początek października to najlepszy termin. Cebulki umieszczamy w spulchnionej glebie na głębokości średnio 12 cm. Drobniejsze sadzimy płycej, najlepiej w specjalnych ażurowych koszach. Pilnujemy jednak odległości między cebulkami - powinna ona wynosić od 6 do 20 cm.

Pielęgnacja

Tulipany rzadko przemarzają, warto jednak po pierwszych przymrozkach wyściółkować je słomą, torfem lub gałązkami świerkowymi. Wiosną, w czasie suszy wymagają obfitego podlewania co 7-10 dni i zasilania nawozami dolistnymi, np. Ekolist

(2-3 razy co 7 dni).

Zastosowanie

Tulipany najlepiej wyglądają w dużych jednoodmianowych grupach obwiedzione bukszpanową obwódką. Są niezastąpione w kompozycjach na rabatach.