Róża - odmiany klasyczne

Eustachy Sapieha w swoich pamiętnikach pisze, że po sześćdziesięciu latach nieobecności w zaniedbanym ogrodzie w rodzinnym majątku (obecnie na Białorusi) znalazł pnącą różę 'American Pillar', którą posadzono w latach 20. XIX wieku. Nie tylko przetrwała bez pielęgnacji, ale i świetnie wyglądała. Sadzi się ją w ogrodach po dziś dzień. Z kolei wyhodowana w 1864 r. 'Marechal Niel', potocznie zwana marszanilką - odmiana róży herbacianej (nie należy jej mylić z mieszańcami herbatnimi, które powstały sto lat później) przetrwała do dziś dzięki temu, że była uprawiana w szklarniach. Jej wspaniałe kwiaty mają żółtozielonkawą barwę i charakterystyczny, herbaciany zapach. Jeszcze w latach 60. spotykałem krzewy tej odmiany rosnące pod ścianą w jednospadowych szklarniach. Kwitły zwykle w kwietniu i używano ich do bukietów ślubnych. Odmiana ta nie może u nas rosnąć w gruncie, warto ją jednak uprawiać w pojemnikach w ogrodach zimowych lub na werandach.

Damasceńskie, Centifolie i Francuskie

W starych parkach i ogrodach można spotkać silnie rozrośnięte i gęste krzewy róży francuskiej i stulistnej. Zazwyczaj trudno rozpoznać, co to za odmiany, ale wiele z nich zostało posadzonych przed stu laty. Warto zwrócić uwagę na tzw. różę damasceńską, zwaną również bułgarską (Rosa x damascena) 'Trigintipetala", dorastająca do wysokości 2 m. Jej pełne, różowe kwiaty mają silny "orientalny" zapach a z jej płatków produkowany jest olejek różany. Bez problemów można uprawiać u nas również inną odmianę - 'Rose de Resht" o silnie pachnących, pełnych, czerwonowiśniowych kwiatach. Wśród róż historycznych na uwagę zasługują odmiany róży stulistnej (Rosa centifolia), zwane potocznie centifoliami, a pośród nich cudownie pachnąca 'Muscosh' o pełnych, różowych kwiatach. Zwana jest też omszoną, ponieważ jej kielich i działki są pokryte drobnymi, mięciutkimi włoskami. Nie sposób pominąć róży francuskiej (Rosa gallica). W pierwszej połowie XIX wieku we Francji uprawiano blisko 700 odmian tego gatunku. Dorastają do 1 m wysokości, bez problemu wytrzymują mrozy, dobrze się krzewią i rozrastają dzięki pędom podziemnym, a ich kwiaty są pełne i wspaniale pachną. Warto posadzić w ogrodzie choć jedną taką odmianę. Gorąco polecam 'Splendens' o czerwonych, pełnych i pachnących kwiatach.

Róże konfiturowe

Do ogrodu polecam natomiast tzw. róże konfiturowe. Nazwano je tak dlatego, że ich płatków używano do wyrobu niezwykle aromatycznych konfitur. Jedną z najlepszych jest łatwa w uprawie, odporna, pełnokwiatowa odmiana róży pomarszczonej (Rosa rugosa) 'Hansa". Wielu miłośników róż poszukuje odmiany 'Conrad Ferdinand Meyer", która jest okazałym krzewem wysokości do 2,5 m o silnie pachnących kwiatach, różowych ze srebrzystym połyskiem. W okresie międzywojennym z płatków tej róży przyrządzano tzw. wodę różaną do przemywania twarzy i rąk.

Róże w symbolice

Kwiaty róż są odwiecznym symbolem miłości. Za ich pośrednictwem wyrażano uczucia. Wręczenie róży damasceńskiej oznaczało podziw dla urody ukochanej, zaś róży stulistnej równało się wyznaniu "moje serce płonie". Róża była również symbolem dyskrecji, jeszcze dziś określenie sub rosa dictum oznacza słowo powiedziane w zaufaniu. Klasyczne róże były niezwykle częstym motywem w malarstwie, architekturze i literaturze. Najwyższą wartość róża osiągnęła w wierze katolickiej jako symbol kultu maryjnego, gdzie ma postać róży mistycznej - róży bez skazy. Motyw róży obecny był w wizerunkach Madonny, ornamentach oraz na fasadach kościołów i mszałach. Nieobcy jest również heraldyce angielskiej, ot choćby słynne róże wojny stuletniej - czerwona róża Lancasterów i biała róża Yorków.

NAZWA	WYSOKOŚĆ	KWIATY	SŁYNNE ODMIANY
Róża biała (Róża x alba)	1, 5-2 m	białe, pełne lub półpełne	Maiden's Blush', 'Celeste'
Róża damasceńska(Rosa x damascena)	1-1, 5 m	jedno- i dwubarwne, różowe i czerwone, pełne, pachnące,	'De Rescht','Ispahan'Madame Hardy'
Róża francuska(Rosa gallica)	0,5-1 m	pojedyncze, różowe, pachnące	'Versicolor','Red Damask',Cardinal de Richelieu','Double Velvet'
Róża stulistna (Rosa x centifolia)	1-2 m	pełne, zwisające, pachnące	'Fantin Latour','Pompon des Dames','Cristata', 'Black Jack'

Autor jest ogrodnikiem, od 40 lat zajmuje się uprawą róż. W jego szkółce pod Inowrocławiem można podziwiać m.in. kolekcję klasycznych odmian róż.