Gdy kupisz bonsai

Oryginalny wygląd okazów bonsai nasuwa myśl, że potrzebują one szczególnej opieki. Tak jest w istocie. Te maleńkie drzewka wymagają nie tylko odpowiedniego stanowiska i umiejętnego podlewania, ale przede wszystkim częstego podcinania pędów i korzeni. Jeśli nie zachowamy tych podstawowych zasad, roślina zacznie rosnąć po swojemu i niebawem przybierze kształt właściwy swej naturze.

Wiele osób łapie bakcyla bonsai - zaczyna formować rośliny za pomocą drutu i specjalnych narzędzi. Kształtowanie drzewek trwa przez długie lata. Dzieło właściwie nigdy nie jest skończone - proces tworzenia może trwać póty, póki mamy na to ochotę.

Odpowiednia oprawa

Pieczołowicie uformowane drzewka sadzi się w specjalnych płaskich ceramicznych naczyniach. Doniczki te mają specyficzne kształty dostosowane do bardzo zredukowanej bryły korzeniowej, niekiedy dalekowschodnią ornamentykę i duże otwory w dnie. Okazy bonsai prezentowane są na specjalnych postumentach lub półkach w otoczeniu kamieni i dekoracyjnych przedmiotów. Dzięki temu tworzą miniaturowe krajobrazy.

Na dworze czy w domu

Bonsai kształtowane są z różnych roślin, najczęściej drzewiastych. Okazy powstałe z gatunków klimatu umiarkowanego, np. sosen, jałowców czy grabów, trzeba uprawiać na dworze przez cały rok. Zimą muszą przejść okres spoczynku w niskiej temperaturze, a latem do prawidłowego rozwoju potrzebują dużo słońca. Jeśli więc chcemy nimi ozdobić wnętrze, możemy je zabrać do domu bez szkodliwych skutków tylko na kilka dni. W chłodnym okresie roku tego typu bonsai dołujemy w ogrodzie (bryłę korzeniową wraz z pojemnikiem zagłębiamy w ziemi), a gdy nadejdą mrozy, dodatkowo okrywamy pędy trocinami lub słomą. Jeśli ktoś dysponuje tylko balkonem, powinien na zimę umieścić doniczki w skrzyni wypełnionej trocinami. Dobrym miejscem do ich przechowania jest też pomieszczenie o temperaturze 1-5°C.

Natomiast bonsai uformowane z gatunków egzotycznych, takich jak murraja, sageretia, serissa czy azalia, cały rok uprawia się w mieszkaniu. Ich pielęgnacja musi być dostosowana do potrzeb gatunków, z których je uformowano.

Bonsai mają różne wymagania co do światła. Okazy z bugenwilli, grubosza, figi (Ficus carica) i oliwki muszą rosnąć w pełnym słońcu, dlatego ustawiamy je przy oknie południowym lub (latem) na jasnym balkonie. Dużo światła rozproszonego wymagają okazy z azalii, karmony, fikusa benjamina, granatu i wiązu drobnolistnego. Te najlepiej ustawić przy oknie wschodnim lub w odległości 1-2 m od południowego. Natomiast bonsai z bluszczu, fikusa sprężystego lub kamelii zadowolą się światłem przy oknie północnym.

Jeśli zimą drzewka zdradzają objawy niedostatku światła, doświetlajmy je np. świetlówkami zwykłymi lub kompaktowymi przez 12-14 godzin w ciągu dnia.

Pojenie i karmienie

Okazy bonsai mają małą bryłę korzeniową i rosną w płaskich doniczkach z niewielką ilością ziemi, wymagają więc praktycznie codziennego podlewania. Nie wolno nam przesuszyć korzeni ani pozostawić ich długo w wodzie, bo zgniją. Wodę należy wlewać powoli, małymi porcjami, by dobrze wsiąkała (inaczej spłynie). Do podlewania małych okazów można używać spryskiwacza. Jeżeli niechcący przesuszymy roślinę do tego stopnia, że ziemia odstaje od doniczki, wstawiamy ją do wody (do wys. 3/4 pojemnika) na pół godziny. Zimą podlewanie trochę ograniczamy, lecz dbamy o częste zraszanie liści.

Drzewka bonsai dokarmiamy znacznie mniejszymi dawkami niż te same gatunki uprawiane metodą tradycyjną. Używamy specjalnego nawozu do bonsai, albo - zależnie od sytuacji - odżywki przeznaczonej do określonej grupy roślin (np. nawozu do roślin zielonych, iglaków, azalii).

Sekatorem i drutem

Aby utrzymać kształt zakupionego drzewka, musimy wycinać wszystkie wyrastające gałązki, które zniekształcają nasz okaz. Wierzchołki pędów skracamy kilka razy

w sezonie. Usuwamy też część liści. Co roku wiosną przy okazji przesadzania do świeżego podłoża podcinamy również korzenie, najlepiej o 1/4 lub 1/3 długości. Aby roślina się nie przewracała, przez otwory w dnie doniczki można przeciągnąć drut, który umocuje bryłę korzeniową w pojemniku.

Ważnym elementem formowania bonsai jest owijanie pędów drutem, co ułatwia nadawanie gałązkom odpowiedniego kształtu. Drut pozostaje na nich przez kilka tygodni. Aby postarzyć roślinę, często zdejmuje się część kory z pnia.

W zdobywaniu umiejętności formowania roślin bardzo pomaga zgłębianie fachowej literatury i branie udziału w warsztatach organizowanych przez mistrzów sztuki bonsai (informacje: www.bonsai.com.pl i www.bonsai.org.pl).