Jakie jaszczurki mieszkają w Polsce? Zagadkowe jaszczurki

Jaszczurka ostrożna i zwinna zwinka

Jaszczurka beznoga

Jeśli w ogrodzie pod lasem mamy stertę chrustu i mech, to niewykluczone, że gdzieś w ukryciu żyją sobie padalce, czyli jaszczurki beznogie. Potrzebują one jednak dużo spokoju, bogatej ściółki, a do tego gospodarzy, którzy nie są zwolennikami chemii w ogrodzie. Wówczas te łagodne jaszczurki mają szanse dożyć tu sędziwego wieku. W takich warunkach dobrze czują się też zwinki i żyworódki, ale wymagają więcej słońca.

Jaszczurka w Polsce - zwinka (Lacerta agilis)

Naszą najpospolitszą jaszczurką jest zwinka (Lacerta agilis). Jeśli ktoś ma w ogrodzie większy skalniak, to z pewnością nieraz miał okazję obserwowania zwinek. Jeśli tylko w okolicy ten gatunek jeszcze występuje... Zwinka lubi słoneczne polany, południowe skraje lasów, rozległe wrzosowiska i młode uprawy leśne. Samiec zwinki może mieć długość 22-23 cm, chyba że doświadczył już spotkania z kotem, dzierzbą albo sroką. W takiej sytuacji bowiem w obronie odrzuca swój ogon, który wijąc się, odwraca uwagę drapieżnika. Potem ogon odrasta, ale już nie taki wspaniały. Efektowne jest za to zawsze ubarwienie dorosłych samców. Różne odcienie jaskrawej zieleni i turkusowego błękitu przechodzą z głowy w skomplikowany wzór grzbietu przypominający finezyjną mozaikę barw. Oj, warto takiemu samczykowi dokładnie się przyjrzeć. Samice są o kilka centymetrów mniejsze i ubarwione skromniej: oliwkowo, szaro i brązowo. Muszą się maskować przed drapieżnikami, a nie imponować kolorami skóry. W czerwcu lub na początku lipca samice składają od 5 do 15 jaj i zagrzebują je w dołkach wykopanych w łatwo nagrzewającym się piasku, jednak w takim miejscu, które zapewnia jajom nieco wilgoci. Inkubacja trwa niecałe 2 miesiące. Świeżo wyklute jaszczureczki trudno obserwować, ale w promieniach porannego słońca chętnie się wygrzewają - o ile nie ma w pobliżu większej jaszczurki, dla której taki maluszek mógłby być smacznym kąskiem. Małe zwinki staną się śmielsze i ruchliwsze dopiero następnej wiosny, po szczęśliwym przezimowaniu. W kwietniu, w pierwszy słoneczny dzień, wyjdą, by ogrzać się w promieniach słońca. Intensywnie żerować zaczną dopiero, gdy zrobi się ciepło - w maju. Ich pokarmem są owady i inne drobne bezkręgowce. Na zwinki zaś polują dzierzby, myszołowy, sójki, sroki i bociany, a także prawie wszystkie drapieżne ssaki, w tym jeże, a jeden z węży, gniewosz plamisty, wyspecjalizował się w polowaniu właśnie na nie. Koty ganiają jaszczurki dla zabawy. Nie dziwi więc ich ostrożność i zwinność.

Kaczki [Przegląd odmian]. Jak hodować kaczki?

Jaszczurki w Polsce - podobne płazy

W naszych ogrodach, o ile są w nich oczka wodne lub wodne cieki, można spotkać:

• traszki (4 gatunki w Polsce) lub
• salamandry (te tylko w górach), które często są brane za jaszczurki.

Tymczasem są to płazy, a nie gady, i z jaszczurkami łączy je wyłącznie kształt ciała. Takie spotkanie to jednak zawsze powód do radości - obecność tych płazów w ogrodzie dobrze świadczy o czystości środowiska. Pamiętajmy tylko, by tam, gdzie występują traszki, nie wpuszczać do oczek wodnych złotych rybek i ozdobnych karpi, bo ryby zjadają ich jaja, larwy, a nawet osobniki dorosłe.

Jeż - jak zwabić go do ogrodu?

Jaszczurka Beznoga, czyli Padalec

Jaszczurka beznoga czyli padalec (Anguis fragilis)

Nie każdy wie, że padalec (Anguis fragilis) to jaszczurka. Wprawdzie beznoga, mało ruchliwa i dosyć nieporadna, ale jednak jaszczurka. Z powodu wyglądu myli się ją ze żmiją - bywa nazywana żmiją miedzianką i nader często prześladowana. A tymczasem jest to bardzo łagodne i całkowicie niegroźne stworzenie, które odżywia się ślimakami i dżdżownicami, bo tylko taka zdobycz mu w leśnej ściółce nie ucieknie. Doprawdy w żaden sposób nie zasługuje na niepochlebną opinię. Trudno też dociec, dlaczego określenie kogoś padalcem jest aż tak obraźliwe...

Gdy jaszczurka beznoga osiąga długość około 20 cm, staje się dojrzała płciowo (samce mają wtedy około 4, a samice 5 lat). Dorosłe osobniki kopulują ze sobą w ukryciu, w norkach w leśnej ściółce. Dlatego mało kto widział, jak to robią. Po trzech miesiącach z rozwijających się w ciele samicy jaj, tak jak u jaszczurki żyworodnej, wykluwają się młode i natychmiast są przez nią rodzone. Może być ich nawet kilkanaście. Mają wtedy długość 8-9 cm i są bardzo cieniutkie. Na takie maleństwa polują chętnie jeże, myszy i sowy, a w dzień kruki, sójki, myszołowy oraz bociany. Bardzo dużo padalców ginie także pod kołami samochodów, gdyż na gładkiej powierzchni jezdni poruszają się bardzo nieporadnie. Wiele też pada ofiarą ludzi, przekonanych, że mają do czynienia z jadowitą żmiją (która notabene, nie niepokojona wcale nie musi być groźna). Na szczęście mimo tylu zagrożeń wielu padalcom udaje się dożyć całkiem sędziwego wieku. 20-30-letnie beznogie jaszczurki w naturze wcale nie są rzadkością, a w hodowli mogą osiągnąć nawet 50 lat.

Wiewiórka pospolita - zaproś ją do ogrodu

Zielona jaszczurka

Naszą bardzo rzadką jaszczurką jest ciepłolubna jaszczurka zielona (Lacerta viridis). Osiąga długości około 35 cm. Właściwie nie wiadomo nawet, czy jeszcze u nas występuje, chociaż kilku miłośników gadów twierdzi, że znają tajemne miejsca, gdzie nadal można ją spotkać. Jeśli jednak ktoś bardzo chce zobaczyć jaszczurkę zieloną, to powinien pojechać na południe Europy. Tam ich nie brakuje, a dorosłe samce są tak piękne, że trudno je pomylić z innym gadem. Niestety, poruszają się błyskawicznie i niełatwo je fotografować. Największe szanse są z rana. Kto wcześnie wstaje, może mieć okazję do spotkania z tym pięknym gadem.

Jaszczurka żyworódka

Bardziej płochliwa i rzadziej pojawiająca się w ogrodach jest jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara). Zazwyczaj jest brązowa, z ciemnymi plamkami na grzbiecie, czasem, na śródleśnych bagnach lub w górach, zupełnie czarna. Żyworódki są dwa razy mniejsze od zwinek i dużo delikatniejsze. Tylko wyjątkowo zdarzają się osobniki większe niż 12 cm. Samice są takiej samej długości co samce, ale od nich cięższe, gdyż latem przez 3 miesiące są w ciąży. Tak, tak, to nie pomyłka! Zarodki w jajach żyworódki rozwijają się w organizmie samicy, dzięki czemu może ona czynnie poszukiwać cieplejszych miejsc, gdzie będzie się wygrzewać, co zapewni rozwijającym się w jej ciele młodym wystarczającą ilość ciepła. Dzięki temu żyworódki mogą zasiedlać obszary wysokogórskie, a nawet tereny leżące na północy za kołem podbiegunowym. Poród następuje pod koniec lata. Samica rodzi do tuzina młodych o długości około 4 cm. Nie mają one lekkiego życia, podobnie jak młode zwinki, ale nie są narażone na kanibalistyczne zapędy osobników dorosłych i czasem można zobaczyć zbiorowe wygrzewanie się żyworódek w słońcu.