Najpiękniejsze pnącza

dr Magdalena Narkiewicz05-01-2017 11:21

Od jesieni do wiosny sploty pnączy łagodzą sztywność bezlistnych koron drzew i krzewów. Wyjątkowo urokliwie prezentują się zwłaszcza te ustrojone w owoce lub w liście.

Dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculats). Nazywany bywa pnączem dusicielem, bo z czasem tworzy grube pędy o długości 12 m. Jesienią jego liście przebarwiają się na złoto. Gdy opadną, roślinę przez kilka miesięcy zdobią dojrzewające owoce (o średnicy około 1 cm). Ich żółte osłonki pękają, ukazując nasiona w czerwonych lub pomarańczowych osnówkach. Ale uwaga, owocują jedynie egzemplarze żeńskie (np. odmiana 'Diana'), które zostały zapylone przez okazy męskie (np. odmianę 'Herkules'). W ogrodzie gatunek ten potrzebuje mocnych podpór i wymaga intensywnego cięcia. Mniej silnie rozrasta się na ubogich glebach.

Dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculats).

Bluszcz pospolity (Hedera helix). Zimą szczególnie efektownie prezentuje się, obrastając duże drzewa. Jego odmiany osiągają wysokość 4-30 m. Liście młodych egzemplarzy są powcinane. Na starszych wyrastają liście bez wcięć, a jesienią pojawiają się niepozorne zielonkawe kwiaty, które wabią pszczoły. Owoce dojrzewają dopiero wiosną. Najbardziej mrozoodporna i mało wymagająca jest ciemnozielona odmiana 'Białystok'. Te o jasnych wzorkach łatwiej przemarzają.

Powojnik pnący (Clematis vitalba). To nasz rodzimy gatunek. Rośnie do wysokości 10 m i mocno się zagęszcza. Latem rośliny obsypują się mnóstwem białych, lekko pachnących kwiatów o średnicy około 2,5 cm; jesienią też kwitną, ale mniej obficie. Bardzo ładne są także powstające z nich puszyste owocostany, które mogą utrzymywać się na pędach wśród zaschniętych liści przez całą zimę. Oszronione wyglądają bajkowo. Uwaga, popularna odmiana 'Paul Farges' (nazwa handlowa SUMMER SNOW) z grupy Vitalba, wyróżniająca się odpornością i dużymi kwiatami (do 4 cm średnicy), nie tworzy owocostanów!

Trzmielina Fortune'a (Euonymus fortunei). Niektóre odmiany tego zimozielonego gatunku stosunkowo silnie rosną, a gdy mogą się oprzeć o mury lub drzewa, całkiem nieźle się wspinają. Zielonolistna odmiana 'Coloratus' osiąga wysokość nawet do 5 m, biało-zielona 'Emerald Gaiety' do 3 m, a żółto-zielona 'Emerald'n Gold' (na zdjęciu) do 2 m. Rośliny zawdzięczają urodę małym lśniącym liściom w kremowe lub żółte wzorki. Stare okazy wiosną tworzą drobne kwiaty, a później efektowne owoce (o średnicy 7 mm) w białych osłonkach i pomarańczowych osnówkach, które dojrzewają jesienią.

Trzmielina Fortune'a (Euonymus fortunei).

Powojnik (Clematis) z grupy tangutica. Powojniki z tej grupy, zwane też tanguckimi, szybko i silnie rosną, zależnie od odmiany osiągając 4-6 m. Są mało wymagające i mrozoodporne, potrzebują tylko dobrze oświetlonych miejsc. Zwykle kwitną od czerwca do października (największe kwiaty, do 7 cm, ma odmiana 'Lambton Park' - na zdjęciach). Niemal do końca zimy zdobią je puchate owocostany.Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris). Może dorastać do wysokości drugiego piętra. Na przełomie czerwca i lipca rozwija wonne kwiatostany o średnicy 20 cm. Ich ozdobą są zewnętrzne, stosunkowo duże (2 cm) kwiaty płonne, które zaschnięte utrzymują się do wiosny. Jesienią roślina gubi liście. Jej drobnymi owocami żywią się ptaki. Całkowicie mrozoodporna. Lubi wilgotną glebę i półcień, ale znosi także cień.

Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris). Może dorastać do wysokości drugiego piętra. Na przełomie czerwca i lipca rozwija wonne kwiatostany o średnicy 20 cm. Ich ozdobą są zewnętrzne, stosunkowo duże (2 cm) kwiaty płonne, które zaschnięte utrzymują się do wiosny. Jesienią roślina gubi liście. Jej drobnymi owocami żywią się ptaki. Całkowicie mrozoodporna. Lubi wilgotną glebę i półcień, ale znosi także cień.

Wiciokrzew Henry'ego (Lonicera henryi). Nie jest ekspansywny, dorasta najwyżej do 3 m. Ma zimozielone liście o długości około 10 cm. W czerwcu i lipcu tworzy niezbyt liczne purpurowo-fioletowe kwiaty, a potem niepozorne granatowe owoce. Pnącze to dobrze rośnie w zacisznych miejscach, w półcieniu lub cieniu. Bywa, że podczas ostrych zim przemarza.

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia). Rocznie wydłuża się o 1-2 m i może osiągnąć wysokość 20 m. Jesienią jego ozdobą są płomienne barwy liści, a gdy te opadną - zwisające na czerwonych szypułkach kiście granatowych owoców, które bardzo smakują ptakom. Odmiana murowa tego gatunku (var. murorum) doskonale wspina się po płaskich ścianach, ale uwaga - nie potrafi tego podobny do niej winobluszcz zaroślowy (P. inserata).

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia).

Wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata). Szybko rośnie, osiągając długość ponad 3 m. Kwiaty, początkowo kremowe, później żółte, obficie pojawiają się w czerwcu, a mniej licznie do września. Potem roślina tworzy drobne granatowe owoce. Liście zimą nie tracą zieleni, tylko w czasie mrozu zwijają się w rurki. Pnącze to nie ma dużych potrzeb, w słońcu ładniej kwitnie, ale za to w półcieniu znosi silne mrozy.

Wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata).

Powojniki okręcają się wokół podpór ogonkami liści. Obumarłe (np. po przycięciu) fragmenty szybko są zasłaniane przez nowe przyrosty, a z czasem same odpadają.

Bluszcz na pędach tworzy drobne korzonki, które przywierają do niezbyt gładkich powierzchni. Z czasem się wydłużają. Na murze zostają po nich trudne do usunięcia ślady.

Winobluszcz pięciolistkowy 'przykleja się' do powierzchni przylgami powstającymi na zakończeniach wąsów czepnych. Pod koniec sezonu przylgi twardnieją, a wówczas, żeby usunąć je ze ściany, trzeba użyć ostrej szczotki. Wrastając w szczeliny muru, mogą go uszkodzić.

Pnącza o drewniejących pędach upiększają ogród cały rok. Zimą jedne ukazują wdzięczne sploty nagich pędów, inne dodatkowo przyozdobione są w owoce, zaschnięte kwiaty, a nawet zielone liście. Wiosną i latem wiele z tych roślin pięknie kwitnie, a dzięki swej ogromnej masie działa jak niezwykle sprawny nawilżacz i filtr powietrza.

Zielone zimą

Jakie zimozielone pnącza dobrze rosną w naszym klimacie? Najpopularniejszy jest bluszcz pospolity (Hedera helix). Preferuje cieniste miejsca, gdzie gleba nie przesycha. Może tworzyć zieloną elewację płotu lub ściany budynku, najlepiej jednak czuje się na dużych drzewach. Ponieważ szkodzi mu silne słońce, rozrasta się w głębi koron i nie zacienia liści swoich gospodarzy, więc ich nie osłabia.
Na słońce i do półcienia doskonale nadaje się natomiast mało wymagający wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata), tworzący gąszcz liści i dużo kwiatów. Podobny do niego wiciokrzew Henry’ego (Lonicera henryi) jest bardziej delikatny, słabiej rośnie i łatwiej wymarza.
W małych ogrodach świetnie sprawdzają się także niewielkie, lecz obficie ulistnione trzmieliny (Euonymus). Lubią słońce (głęboki cień znosi tylko odmiana ‘Coloratus’), poza tym nie mają większych wymagań.

Kolorowe lub puchate

Pnączy, które na zimę zrzucają liście, ale mimo to są dekoracyjne, mamy większy wybór. Najwytrzymalszy jest winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia). Obrasta płoty, budynki, rośliny i wędruje po ziemi, zakorzeniając się. Jest prawie niezniszczalny. Pięknie wygląda na wysokich sosnach (na ubogiej glebie nie szkodzi im, bo rzadko dosięga koron), ale np. stożkowate świerki może zagłuszyć.
Do cienia i na lekko wilgotne podłoże nadaje się hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris), którą zimą zdobią zaschnięte kwiatostany. Do wiosny zachowują piórkowate kulki owoców także powojniki. W kolorowe „korale” zaś przystraja się dławisz (Celastrus), ale polecany jest raczej do dużych ogrodów.

Na miarę ogrodu

Żeby zapewnić pnączom dobre warunki, należy brać pod uwagę przede wszystkim ilość słońca, które może być niezbędne do ich rozwoju lub go hamować. Dla roślin zimozielonych lepiej przeznaczać zaciszne miejsca. Przy tym ziemia nie musi być żyzna – na jałowej silnie rosnące gatunki sprawiają mniej kłopotu swoimi rozmiarami. Natomiast bardzo ważna jest odpowiednia podpora – im bujniej rośnie pnącze, tym musi być mocniejsza.

Techniki wspinaczki

Powojniki i wiciokrzewy wspinają się tylko po podporach, wokół których mogą się okręcić (metalowe lub drewniane warto najpierw solidnie zakonserwować). Bluszcz zwyczajny, trzmielina Fortune’a, winobluszcz pięciolistkowy i hortensja pnąca należą do pnączy samoczepnych, które przywierają do podpory przylgami lub korzonkami czepnymi. Mogą piąć się po grubych pniach, ścianach domów i litych ogrodzeniach.

Więcej informacji o pnączach: clematis.com.pl.

Więcej o: