Cyklameny. Fiołki do ogrodu i do domu. Uprawa i pielęgnacja przez cały rok

Jeśli uroda cyklamenów chwyci nas za serce, posadźmy w ogrodzie różne gatunki, aby kwitły od wiosny do późnej jesieni. Ich bulwy dostępne są w centrach ogrodniczych i w internecie. Sprawdźmy tylko, czy wybrane gatunki mogą zimować w gruncie.

Cyklameny do ogrodu odporne na mróz

Cyklamen (Cyclamen) nie należy do roślin, które na rabacie poradzą sobie same. Kto sadzi jego bulwę, musi o nią odpowiednio zadbać. Pewne ograniczenie stanowi także wrażliwość rośliny na mróz. Z doświadczeń ogrodników wynika, że w naszym klimacie na stałe w ogrodzie można posadzić jedynie trzy gatunki cyklamenów. Wszystkie mają drobne rurkowate kwiaty, których końce płatków są odgięte do tyłu. Ich kolorystyka obejmuje rozmaite odcienie różowego z domieszką bieli. Dekoracyjne są też liście, które u hodowlanych odmian wywodzących się od tych gatunków przybierają różne wzory i kształty.

Cyklamen purpurowy (C. purpurascens), zwany też czerwieniejącym

Zamieszkuje głównie południowe Alpy, ale zasięg jego występowania obejmuje też Sudety. Roślina ta tworzy dużą kulistą bulwę. Korzenie - co charakterystyczne - wyrastają na całej jej powierzchni. Liście są zimozielone, w kształcie serca, a na spodzie mają często czerwonawe przebarwienia. Przyjemnie pachnące kwiaty wyrastają na szypułkach o długości 15 cm. Pierwsze pojawiają się w lipcu, a ostatnie podziwiamy jeszcze we wrześniu. Jedna bulwa, zwłaszcza kilkuletnia i mocno rozrośnięta, może ich wydać kilkadziesiąt. Ten gatunek ma u nas największe szanse przetrwania.

Cyklamen dyskowaty (C. coum)

Występuje w południowo-wschodniej Europie i w Azji Mniejszej. Poznamy go po spłaszczonej bulwie oraz po tym, że jego korzenie wyrastają tylko od spodu bulwy. Po kilku latach wzrostu bulwy tego gatunku mogą osiągnąć wielkość talerza. Liście są ciemnozielone bez wzorów, w zarysie niemal koliste. Zanikają na zimę, ale już wczesną wiosną roślina wypuszcza nowe, zwiastując tym rychłe pojawienie się kwiatów. Są one wprawdzie bezwonne i malutkie, ale zdobią ogródek przez cały marzec i kwiecień.

Cyklamen neapolitański (C. hederifolium),

Zwany też bluszczolistnym, pochodzi z Europy Południowej. Ten gatunek też najłatwiej poznamy po kształcie bulw, które od góry są płaskie, a od dołu wybrzuszone i pokryte korkiem. Korzenie wyrastają z tego samego miejsca co części zielone, czyli ze środka górnej strony bulwy. Zimotrwałe liście mają formę serca, a ich brzegi się podwijają. Ukazują się tuż przed kwitnieniem i zanikają niebawem po nim, czyli już w kwietniu.

Kwiaty, na szypułkach o długości ok. 20 cm, pojawiają się od lipca aż do listopada. W uprawie jest kilka odmian - od białych, po intensywnie różowe.

Cyklameny nie odporne na mróz

Cyklamen grecki (C. graecum)

Kwitnący w sierpniu i we wrześniu różowy  także mógłby rosnąć w ogrodzie, gdyby nie jego duża wrażliwość na mróz. Najlepiej posadzić go w doniczce i latem wraz z nią zagłębiać w gruncie, a na zimę przenosić do jasnego pomieszczenia, w którym temperatura nie spada poniżej 0°C. Będzie je zdobił także pięknie wybarwionymi liśćmi, które utrzymują się przez cały rok.

Cyklamen cypryjskim (C. cyprium), a także cyklamenem perskim (C. persicum)

Podobnie postępujemy z kwitnącym jesienią na biało, jeśli latem kupimy jego kwitnący okaz. Warto wiedzieć, że sprzedawane w kwiaciarniach jego miniaturowe odmiany to mieszańce uzyskane ze skrzyżowania z cyklamenem purpurowym.

Cyklamen pod ochroną

Cyklamen purpurowy (Cyclamen purpurascens)

Cyklameny należą do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Jeden z gatunków rośnie u nas w warunkach naturalnych. Jest to , a jego jedyne stanowisko znajduje się na wzgórzu Miłek koło Wojcieszowa, na terenie rezerwatu w Górach Kaczawskich na południowym zachodzie Polski. Jest to najdalej na północ wysunięte miejsce występowania tej rośliny.

Niestety, warunki przyrodnicze w rezerwacie stopniowo się zmieniają,bo rosnące tam drzewa nadmiernie zacieniają polanę z cyklamenami.

Roślina ta, jako zagrożona wyginięciem, jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Cyklameny uprawa i pielęgnacja

Kiedy sadzimy cyklameny

Cyklamen dyskowaty i purpurowy sadzimy w gruncie na przełomie sierpnia i września. Bulwy cyklamena neapolitańskiego umieszczamy w ziemi w kwietniu lub maju.

Gdzie posadzić cyklameny

Dla wszystkich gatunków najlepsze jest stanowisko lekko zacienione, np. pod gałęziami drzew. Cyklamen dyskowaty może rosnąć też w pełnym słońcu. Miejsce dla cyklamenów powinno być ciepłe, np. przy murze.

Bulwy mogą pozostawać w ziemi bez wykopywania przez kilka lat; co roku będą powiększać swoją objętość.

Cyklameny podłoże

Rośliny te lubią glebę próchniczną, np. mieszankę kompostu liściowego z domieszką piasku, gliny oraz torfu. Powinna zawierać też wapń - najlepiej dodać do niej wapienny gruz.

Jeśli ziemia na rabacie z cyklamenami jest dość ciężka i nadmiernie gromadzi wodę, trzeba ją zdrenować.

Bulwy sadzimy w taki sposób, by były zagłębione na 2-5 cm.

Cyklameny podlewanie

W okresie wegetacji susza jest dla cyklamenów niekorzystna, podlewamy je więc w taki sposób, by podłoże było lekko wilgotne. Tylko cyklamen neapolitański, który latem odpoczywa w stanie bezlistnym, jest w tym czasie odporny na suszę. Zimą bardzo szkodliwy jest nadmiar wilgoci wokół bulw.

Cyklameny zimą

Na zimę cyklameny okrywamy 10-centymetrową warstwą igieł. Wiosną okrycie delikatnie zdejmujemy. Jeśli nie ma śniegu, a nadchodzą silne mrozy, rośliny okrywamy agrowłókniną i stroiszem.

Rozmnażanie cyklamenów

Dojrzałe nasiona wysiewamy do skrzynek z lekką ziemią.

Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) właściwości lecznicze

W średniowieczu zaliczano fiołek do najcenniejszych roślin leczniczych. Polecano go na ból głowy, kaszel, gorączkę i epilepsję. Medycyna ludowa zaleca napary z ziela fiołka jako niezawodny środek na piękną, gładką cerę. Najmłodszym członkom rodziny pomaga w pieluszkowym zapaleniu skóry, a najstarszym w reumatyzmie i arteriosklerozie.

Ziele fiołka jest bogate we flawonoidy, antocyjany, kwasy fenolowe i karotenoidy. Napar działa moczopędnie i napotnie, pomagając usuwać szkodliwe produkty przemiany materii. Okłady i kąpiele w naparze z ziela leczą trądzik, wysypki i inne choroby skóry. Podobno usuwają nawet piegi.

Surowiec zielarski: ziele i korzenie

Gdzie rośnie fiołek trójbarwny

Dziko rosnące Fiołki trójbarwne, zwane też bratkami polnymi, macoszkami, sierotkami lub kwiatami św. Trójcy, to w naszym kraju rośliny pospolite. Często możemy zobaczyć całe ich łany na polach, miedzach i łąkach. Porastają przydroża i skraje lasów. Preferują stanowiska suche. Nie mają dużych wymagań glebowych.

Jak wygląda fiołek trójbarwny

Łodyga może być pojedyncza, ale najczęściej intensywnie się rozgałęzia. Część pędów płoży się po ziemi, część wznosi na wysokość 20-30 cm. Dolne liście są jajowate, górne mniejsze, lancetowate i ząbkowane. Kwiaty pojawiają się na długich szypułkach, które osadzone są w kątach liści. Przypominają miniaturowe bratki.

Na naturalnych stanowiskach fiołek trójbarwny występuje w całej Europie i Azji. Jest rośliną zielną jednoroczną lub dwuletnią. Rozmnaża się przez wysiew nasion. Kwitnie od kwietnia do października. Średnica kwiatów nie przekracza 9 mm, płatek dolny i boczne są zazwyczaj żółte lub kremowe, a górne - ciemnoniebieskie, granatowe lub ciemnofioletowe.

Fiołek trójbarwny uprawa i pielęgnacja

Gdzie posadzić fiołka i jak podlewać

Stanowisko słoneczne albo lekki półcień, gleba piaszczysta lub gliniasto-piaszczysta, pH 6-7. Podlewanie umiarkowane.

Odmiany fiołków

Nazwą "fiołek trójbarwny" określa się kilka podobnych do siebie podgatunków i form, np. fiołek polny (Viola arvensis) o podobnych wartościach leczniczych jak Viola tricolor.

Podobieństwo polnych fiołków i ogrodowych bratków to nie przypadek. Te drugie otrzymano właśnie w wyniku skrzyżowania kilku gatunków fiołków: trójbarwnego (Viola tricolor), żółtego sudeckiego (Viola lutea) i ałtajskiego (Viola altaica). Obecnie odmian bratków jest ponad 400.