Koniec sezonu w ogrodzie - jakie prace wykonać?

Jesień to dla pasjonatów ogrodnictwa czas pracowity i intensywny. Jeśli chcemy cieszyć się pięknym i urodzajnym ogrodem na wiosnę, musimy pamiętać, by prawidłowo zająć się nim również o tej porze roku. Każdy sezon charakteryzuje się odmiennym zestawem prac ogrodowych, których wykonanie jest niezbędne, by utrzymać swój kawałek zieleni w dobrej kondycji. To moment na dokładną obserwację ogrodu, sprawdzenie, co wymaga rewitalizacji, zebranie plonów owocowo-warzywnych, zadbanie o trawnik, przekopanie gleby, sprzątanie liści. Ale jesień to nie tylko porządki i przygotowywanie ogrodu na przyjście chłodnych dni. To także czas na zasadzenie wielu kwitnących wiosną roślin cebulowych, takich jak tulipany, hiacynty, narcyzy.

Sprzątamy, grabimy, usuwamy

W harmonogramie prac ogrodowych na pierwszym miejscu jest sprzątanie liści. Dotyczy to przede wszystkim trawnika – warto tę czynność wykonywać regularnie, ponieważ warstwa liści, zwłaszcza wilgotnych, ogranicza trawie dostęp światła i tlenu. Liście najlepiej grabić za pomocą specjalnych grabi lub tzw. miotłograbi, które mają szeroko rozstawione zęby z miękkiej stali. Jeżeli mamy spory trawnik i grabienie zajmuje zbyt wiele czasu, pomocny jest elektryczny lub spalinowy odkurzacz do liści. Najlepiej z podpiętym workiem do ich gromadzenia oraz funkcją rozdrabniania. Po rozdrobnieniu objętość posiekanych liści jest znacznie mniejsza. Wówczas nie tylko łatwiej je składować, ale też przekompostują się szybciej. W tym czasie usuwamy też chwasty – jeśli zwalczymy je jesienią, to mniej ich nasion dostanie się do gleby. Poza tym siewki traw, koniczyny, komosy czy tobołków mogą być źródłem zakażeń roślin uprawnych chorobami bakteryjnymi i grzybowymi.

Przycinanie drzew

Jednym z najważniejszych działań o tej porze roku jest przycinanie drzew. Po opadnięciu liści wyraźnie widoczna jest ich struktura – pomoże to w prawidłowym przeprowadzeniu całego procesu. Niektóre drzewa owocowe powinny być przycinane tylko na wiosnę, inne – wiosną i jesienią. Istnieją też takie, których nie trzeba przycinać nawet przez kilka lat. Pamiętajmy jednak o „higienicznym” przycinaniu drzew, ponieważ pomaga to w zapobieganiu chorobom. Mowa tutaj o jesiennym usuwaniu suchych, chorych i złamanych gałęzi. Ważne jest też odpowiednie nawodnienie drzew w ogrodzie. Jest wymagane wiosną (miesiąc przed dojrzewaniem owoców) i po zbiorach – przed mrozem. Ten rodzaj pracy jest szczególnie ważny po gorącym i suchym lecie, ponieważ jeśli drzewa i krzewy są odwodnione, to będą miały bardzo słabą odporność na mrozy. Najlepszy czas na podlewanie przed zimą to koniec października i początek listopada (przed pierwszymi mrozami). Z kolei bielenie drzew wykonuje się w celu zabezpieczenia pni i kory przed uszkodzeniami spowodowanymi nagłymi zmianami temperatury.

Trawnik w dobrej kondycji

Kiedy jesień jest ciepła i wilgotna, trawa nadal wymaga regularnego koszenia. Z reguły w naszym klimacie ostatnie koszenie wykonujemy pod koniec października. Przed zimą trawnik kosimy nieco wyżej niż w okresie wiosenno-letnim, gdyż zbyt nisko ścięta trawa może prowadzić do przemarzania korzeni (nie możemy jednak zostawić zbyt wysokiej trawy, ponieważ sprzyja to pojawieniu się groźnej choroby grzybowej – pleśni śniegowej). Najlepiej przyciąć trawnik na wysokość 4-5 cm. Nie zostawiajmy skoszonych resztek trawy na trawniku, ponieważ pokos może zacząć gnić pod śniegiem. Ważne jest też podlewanie i nawożenie trawnika. Jesienią stosuje się nawozy, które charakteryzują się małą zawartością bądź brakiem azotu, za to dużą ilością fosforu i potasu. Zadaniem fosforu jest stymulowanie wzrostu systemu korzeniowego, wpływa on także na procesy życiowe wewnątrz rośliny, dzięki którym lepiej się ona przystosowuje do zimy. Potas zwiększa natomiast odporność na warunki stresowe
– między innymi niską temperaturę.

Przekopywanie gleby

Przekopywanie ziemi jest szczególnie istotne jesienią. Po oczyszczeniu jej z chwastów, zalegających liści i obumarłych części roślin jest narażona na wietrzenie i wymywanie składników pokarmowych niezbędnych dla prawidłowego wzrostu roślin. Przekopywanie wpływa pozytywnie na żyzność gleby, a jej dodatkowe spulchnienie ułatwi przedostawanie się wody i składników odżywczych do korzeni. Przyczynia się również do zmniejszenia liczby szkodników, które umierają pod wpływem niskiej temperatury lub stają się pożywieniem dla ptactwa. Przeciwnicy tego procederu uważają, że przekopywanie gleby narusza jej strukturę oraz niszczy mikroorganizmy cenne dla procesów glebotwórczych. Jeśli jednak głębokie przekopywanie przeprowadzimy późną jesienią, struktura przez zimowe miesiące zyska szansę na odbudowę. Wymieszanie wzruszonej ziemi z nawozem zielonym, kompostem bądź obornikiem wspomoże ją w tym procesie. Warto przeprowadzić przekopanie na głębokości 25-30 cm, głębokość powinna jednak zależeć od rodzaju gleby występującej w naszym ogrodzie – gleba ciężka wymaga głębszego i częstszego przekopywania.

Pora na wysiewanie i sadzenie

Jesienią sadzimy rośliny cebulowe, które zakwitną wiosną, np. tulipany, hiacynty, narcyzy. Trzeba to zrobić przed nadejściem pierwszych przymrozków, tak aby zdążyły się zakorzenić. Sprawdźmy, czy wszystkie cebulki są zdrowe – nie ma na nich plam, uszkodzeń mechanicznych i nie są zbytnio wysuszone. Wyselekcjonowane sztuki należy zasadzić na głębokości trzy razy większej od ich wysokości. Trzeba również pamiętać o wyborze odpowiedniego miejsca – powinno być nasłonecznione oraz umiarkowanie wilgotne. Ta pora roku to także idealny moment na dzielenie i przesadzanie bylin, które już słabiej kwitną. Wciąż możemy też uprawiać warzywa i zioła, które będą możliwe do zbioru jeszcze tej jesieni. Sałata masłowa, pietruszka korzeniowa czy szpinak to rośliny, które utrzymają letni klimat w ogródku.

Przechowywanie plonów

Jesień to czas zbierania i magazynowania plonów. Jeśli chodzi o składowanie warzyw, ważna jest odpowiednia temperatura i  wilgotność powietrza – ma to znaczący wpływ na ich trwałość. Prostym sposobem na przechowywanie większości zbiorów jest ulokowanie ich w najchłodniejszym pomieszczeniu w domu, najczęściej w piwnicy lub spiżarni. Można umieścić je także w kopcach - specjalnie przygotowanych w ogrodzie rowach. Warzywa należy włożyć na głębokość około pięćdziesięciu centymetrów i przysypać warstwą piasku. Ciekawym sposobem na użycie zebranych po lecie roślin jest ich zasuszenie. Można stworzyć z nich oryginalne bukiety, które przez długi czas będą zdobić mieszkanie. Ususzone rośliny można wykorzystać także do przygotowania herbat o unikalnym smaku i aromacie. Doskonałym wyborem jest nagietek, chaber, rumianek, lawenda. Najłatwiejszą metodą na suszenie kwiatów jest związanie ich i powieszenie główką do dołu w suchym i przewiewnym miejscu.

Konserwacja sprzętu ogrodowego

W natłoku ogrodowych obowiązków nie można zapomnieć o tym, co ułatwia nam ich wykonywanie przez cały rok. Urządzenia takie jak kosiarki, roboty koszące, czy wertykulatory wymagają regularnej pielęgnacji, dlatego ważne jest, by pod koniec sezonu zrobić dokładny przegląd i konserwację sprzętu. Do czyszczenia wystarczy wilgotna ściereczka i szczotka, które pomogą w usunięciu resztek trawy oraz innych zanieczyszczeń. Nie możemy również zapomnieć o wyczyszczeniu otworu w obudowie służącego do chłodzenia silnika. Kiedy się z tym uporamy, kolejnym krokiem powinno być naostrzenie oraz naoliwienie sprzętu. Istotną kwestią jest także zapewnienie narzędziom suchego i wolnego od zapylenia miejsca na okres zimowy, dobrym pomysłem będzie przykrycie ich plandeką. Warto pamiętać o wyjęciu z urządzeń elementów zasilających, w szczególności akumulatorów, które są podatne na uszkodzenia wywołane zbyt niską temperaturą w miejscu przechowywania.