Bezpieczny dom

Co mogą nowoczesne systemy alarmowe

Pozwalają wykryć złodzieja praktycznie na każdym etapie pokonywania przez niego zabezpieczeń - zarówno podczas przechodzenia przez ogrodzenie lub wycinania w nim dziury jak i po zbiciu szyby w oknie. Niestety, im bardziej rozbudowany jest system alarmowy, tym więcej za niego trzeba zapłacić. Dlatego często po porównaniu kosztów ochrony z wartością chronionego mienia decydujemy się na system prostszy, tańszy, a tym samym wykrywający intruza dopiero podczas wchodzenia do domu lub po wejściu do niego.

Pierwsza decyzja - określenie stref chronionych

Zanim zdecydujemy się na montaż instalacji alarmowej, musimy określić strefy, które powinny być chronione. Od tego bowiem zależą stopień rozbudowania instalacji, skuteczność ochrony i oczywiście cena. Trzeba uwzględnić każde możliwe wejście do domu, które pozwoliłoby włamywaczowi dostać się do środka. Projektując system alarmowy, trzeba więc pomyśleć najpierw o ochronie obwodowej, czyli zabezpieczyć okna, drzwi, właz na dachu i bramy garażowe. Kolejnym ważnym elementem są czujki instalowane wewnątrz domu. Obszarem wartym zabezpieczenia jest też linia ogrodzenia i przestrzeń między domem a ogrodzeniem.

Klasy systemów

Istnieją cztery klasy systemów zabezpieczeń. Klasy pierwsza (A) i ostatnia (S) w domach jednorodzinnych są praktycznie niestosowane. Pierwsza ze względu na dużą łatwość obejścia zabezpieczeń. Druga dlatego, że jest wykorzystywana do ochrony obiektów wojskowych i ważnych urzędów państwowych. W domach zwykle stosuje się zabezpieczenia klasy B i C.

Klasa B charakteryzuje się tym, że czujek nie można rozbroić prostymi narzędziami. Muszą mieć też styk antysabotażowy (chroni m.in. przed zerwaniem czujki), a zakłócenia w instalacji alarmowej sygnalizowane są w ciągu 30 sekund. Do klasy C zaliczane są systemy profesjonalne. Czujki tej klasy wyposażane są w układy elektroniczne, które dopasowują się do pracy w zmiennych warunkach. Nie można ich rozbroić nawet za pomocą specjalnych narzędzi, muszą mieć też styk antysabotażowy. Zakłócenia w instalacji sygnalizowane są w ciągu 20 sekund.

Budowa systemu alarmowego

Instalacja alarmowa to zespół współpracujących ze sobą urządzeń, które wykrywają włamanie i sygnalizują je, najczęściej dźwiękiem. Każdy system składa się z: centrali alarmowej, manipulatora, czujek, sygnalizatora alarmowego oraz dodatkowych przycisków napadowych.

Centrala alarmowa

To mózg całego systemu alarmowego. Montuje się ją najczęściej w centralnej części wewnątrz domu. Powieszenie jej tuż przy drzwiach wejściowych może spowodować jej łatwe uszkodzenie mechaniczne, zanim zostanie wysłany sygnał alarmu, a montaż w kotłowni, łazience czy garażu - uszkodzenia przez wilgoć lub pyły. Większość central dzisiaj montowanych w domach to urządzenia cyfrowe; analogowe są już rzadko wykorzystywane.

Manipulator, czyli szyfrator

Za jego pomocą programuje się i zarządza pracą systemu alarmowego. Najprostsze w obsłudze i najbardziej popularne są manipulatory z wyświetlaczem LCD. Na ekranie nie tylko znajduje się pełna informacja o stanie systemu, zmienia się tam również jego ustawienia. Mniej popularne są manipulatory z wyświetlaczem LED, w których informacje o systemie wyświetlane są za pomocą diod. W systemach ICON informacje wyświetlane są za pomocą symboli, które przypisane są określonemu wcześniej zdarzeniu. Manipulatory mocuje się blisko drzwi wejściowych i garażowych - dzięki temu w dość krótkim czasie można rozbroić lub uzbroić alarm. Warto go także zamontować na piętrze domu - pozwoli to łatwiej uzbroić strefę nocną.

Sygnalizator alarmowy

Informuje o włamaniu lub jego próbie. Informacją jest dźwięk o niskiej częstotliwości, który przeszkadza w skupieniu się i szybkim działaniu włamywacza. Sygnalizatory rozmieszcza się w różnych punktach domu i jego otoczenia - najlepiej na frontowej elewacji lub od strony sąsiadów.

Czujki...wykrywające ruch

Jakie czujki? Jest około czterdziestu rodzajów czujek, różniących się zasadą działania. Oznacza to konieczność ich doboru w zależności od rodzajów agresji, rodzaju zastosowanych zabezpieczeń mechanicznych, zakresu temperatur i wilgotności, zakłóceń i wielu innych czynników mających wpływ na działanie czujek. Dobór odpowiedniej do miejsca i warunków czujki decyduje więc o bezpieczeństwie.

Czujki ruchu PIR (pasywnej podczerwieni). Sprawdzają się zarówno w systemach alarmowych montowanych wewnątrz domu jak i poza nim. Ich zasada działania polega na analizowaniu temperatury w widzianym przez nie obszarze i reagowaniu na jej zmiany. Pojawienie się człowieka w obszarze działania czujki odebrane zostanie jako zagrożenie i spowoduje uruchomienie alarmu. Trzeba pamiętać, że temperaturę inną niż otoczenie mają też psy, koty itp. Zastosowanie standardowych czujek PIR może przyczynić się więc do częstych fałszywych alarmów. Dlatego warto zapłacić trochę więcej i kupić czujki ignorujące obecność zwierząt.

Czujki mikrofalowe (MW). Działają podobnie jak radar policyjny - emitują fale radiowe o wysokiej częstotliwości (1-10 GHz), które odbijają się od przedmiotów, zwierząt oraz ludzi i wracają do czujki. Porównuje ona wtedy falę odebraną z wysłaną - jeśli mają inną częstotliwość wysyłany jest sygnał o zagrożeniu.

Czujki dualne. Są to czujki mikrofalowe dodatkowo wyposażone w czujkę ruchu. Uruchamiają alarm dopiero wtedy, gdy spełnione zostaną warunki uruchamiające dwa detektory jednocześnie. Zwiększa to skuteczność wykrywania intruzów i jednocześnie zmniejsza ryzyko wywoływania fałszywych alarmów.

Czujki otwarcia (kontaktrony). Montuje się je na oknach, drzwiach i bramach. Zbudowane są z dwóch elementów: magnesu i kontaktronu. Jeśli drzwi lub okno są zamknięte, kontaktron znajduje się w polu magnetycznym (styki są zwarte). Kiedy zostaną otwarte - następuje rozerwanie styków i sygnał przesyłany jest do centrali alarmowej.

Czujki stłuczeniowe. Wykrywają dźwięk tłuczonej szyby. Montuje się je w odległości 5-9 m od okien. Grube gęste zasłony mogą tłumić dźwięk tłuczonej szyby.

Czujki wstrząsowe. Wykrywają drgania podłoża, do którego są przymocowane. Najczęściej montuje się je na ramach okiennych, ścianach, sejfach.

Gdzie montować jakie czujki

To, gdzie zamontujemy czujki, zależy przede wszystkim od ich charakterystyki, czyli zakresu widzenia. Czujki o charakterystyce szerokokątnej, czyli kącie widzenia 90°, które obejmują obszar o szerokości do 25 m i długości 12-15 m. Montuje się je na elewacji domu i w ogrodzeniu bądź jego sąsiedztwie. Czujki o charakterystyce kurtynowej, o małym kącie widzenia. Ich zadaniem jest wykrycie intruza zbliżającego się do okien lub drzwi. Zwykle umieszcza się je na elewacji. Czujki dalekiego zasięgu, których charakterystyka detekcji przypomina ścianę. Montuje się je tak, aby tworzyły strefę ochronną wzdłuż ogrodzenia.

Ochrona posesji - bariery na podczerwień

W ochronie posesji oprócz czujek ruchu wykorzystuje się także pasywne bądź aktywne bariery podczerwieni. Pasywne. Działają na tej samej zasadzie jak pasywne czujki podczerwieni, lecz mają inny zasięg działania - nawet 150 m. Aktywne. Składają się z dwóch urządzeń: nadajnika i odbiornika, które muszą być umieszczone naprzeciwko siebie. Reagują na ruch w polu modulowanych wiązek podczerwieni. Jeśli na drodze między nadajnikiem i odbiornikiem pojawi się przeszkoda, powoduje to przerwanie wiązek i uruchomienie sygnału alarmowego. Najprostsze bariery aktywne to te z nadajnikami dwuwiązkowymi. Aby stanowiły skuteczną zaporę, na przykład trzymetrowej wysokości, trzeba ich zamontować 3-4, jedna nad druga. Częściej stosuje się nadajniki czterowiązkowe. Do stworzenia "szczelnej" bariery potrzeba 3-4 kompletów. Zasięg działania takich barier wynosi od 30 do 250 m. Jeszcze skuteczniejsze są gotowe zsynchronizowane kurtyny, w których zestaw nadajników i odbiorników jest zainstalowany w estetycznych, gotowych do zamontowania kolumnach (o wysokości 30-200 cm). Zasięg działania takich kurtyn wynosi od 0,5 do 10 m.

Miejsce montażu

Na ścianie domu - zabezpieczają w ten sposób okna.

W ogrodzeniu, przed lub nad ogrodzeniem. Powinny być od nich tak oddalone, by przeskakujący intruz nie mógł przeskoczyć nad nimi.

Na terenie posesji, tzw. pułapki sygnalizacyjne.

Przyciski antynapadowe

Stosuje się je w miejscach zagrożonych napadem. Sposób podłączenia tego typu czujników z centralką powinien zapewniać włączenie się alarmu także wtedy, gdy linia zostaje przecięta lub powstaje w niej zwarcie. Przyciski te są bowiem szczególnie narażone na nieumyślne uszkodzenie przewodów. Odmianą przycisków napadowych są piloty napadowe.

Kable w ziemi

Ten system ochrony jest oparty na specjalnych kablach umieszczonych w ziemi. Mogą być one układane pod dowolną powierzchnią (np. kostka, beton). Długość takich kabli zawiera się w przedziale od kilkudziesięciu do kilkuset metrów (a jeśli są podzielone na strefy, nawet do kilkunastu kilometrów). Kable są tylko częścią systemu - ich zasilanie i kontrolowanie należy do komputera. Taki sposób ochrony posesji ma przewagę nad innymi rozwiązaniami nie tylko dlatego, że jest niewidoczny, lecz dzięki temu, że wykrywa człowieka, a nie reaguje na biegające psy.

Programowanie instalacji

Robi to wykonawca instalacji alarmowej po zamontowaniu wszystkich elementów instalacji. Centrala programowana jest według wskazówek użytkowników systemu. Systemy oprócz uzbrojenia całego domu pozwalają też na programowanie stref nocnych, w których część sypialniana jest rozbrajana, a pozostała aktywowana. Podczas programowania określamy potrzebny nam czas wejścia do domu i wyjścia z niego. Pozwala to na swobodne opuszczenie domu i zapewnienie odpowiedniego czasu na rozbrojenie systemu.

Warto zapamiętać

Aby czujka w porę wykryła intruza, ale nie była przyczyną zbyt częstych fałszywych alarmów, trzeba pamiętać o przestrzeganiu kilku ważnych zasad.

- Do drzwi metalowych i ościeżnic metalowych (np. przy drzwiach antywłamaniowych) nie powinno się stosować standardowych kontaktronów. Należy je zastąpić kontaktronami przystosowanymi specjalnie do tego celu lub czujkami elektromechanicznymi.

- Dla ochrony kilku okien (lub okien i drzwi), które znajdują się na jednej ścianie, wystarczy zamontowanie jednej czujki mikrofonowej przestrzennej oraz jednej czujki pasywnej podczerwieni o tzw. wąskim kącie widzenia.

- W pomieszczeniu, w którym może przebywać pies, kot lub inne zwierzę domowe, czujki pasywnej podczerwieni powinny mieć regulowany próg wykrywalności, ustawiany według wagi zwierzęcia (taką możliwość zapewniają tylko czujki wysokiej klasy).

- Czujek przestrzennych nie powinno się instalować za ani nad drzwiami, ponieważ ogranicza to ich obszar wykrywania.

- W polu widzenia czujek nie można umieszczać mebli ani żadnych innych elementów wyposażenia mieszkania.