Elewacje z cegieł klinkierowych i licowych

Cegieł klinkierowych i licowych nadających się na elewacje jest na rynku mnóstwo. Różnią się wymiarami oraz kolorami, mają też różnie ukształtowaną powierzchnię licową (gładką, ryflowaną, z fakturą). Uzupełnieniem cegieł podstawowych są kształtki przeznaczone do wykonywania detali architektonicznych (np. parapetów) oraz wykończeń murów.

Najpopularniejsze są cegły w różnych odcieniach czerwieni, ale można też kupić brązowe, żółte, piaskowe, a nawet białe. Mogą być barwione w masie (całe są w tym samym kolorze) lub - w wyniku wypalania z różną ilością tlenu - mieć jaśniejszy albo ciemniejszy odcień na powierzchni. Duże możliwości "kolorowania" cegieł daje też technika angobowania, czyli nakładanie na nie przed wypaleniem szlachetnej, specjalnie dobranej gliny.

Najczęściej z cegieł klinkierowych muruje się warstwę osłonową ściany trójwarstwowej; grubość tej warstwy nie może być mniejsza niż 7 cm.

Z wiatrem pod elewacją

Jeśli ściany trójwarstwowe są ocieplona wełną mineralną (a tak zwykle się je ociepla), między wełną a ścianką z klinkieru należy pozostawić kilkucentymetrową szczelinę wentylacyjną (nie jest ona potrzebna, gdy jako termoizolację stosuje się styropian). Szczelina umożliwia osuszanie wełny, gdyby w chłodniejszych warstwach ściany doszło do lokalnego zawilgocenia - na przykład wskutek kondensacji pary wodnej czy zacinającego deszczu, który wiatr wciska między spoiny muru.

Aby powietrze mogło swobodnie krążyć pod ścianą elewacyjną, muszą w niej zostać zrobione otwory - wlotowe na dole i wylotowe na górze ściany. Dodatkowo otwory takie powinny się znaleźć również nad wszystkimi drzwiami oraz nad i pod oknami. Jak je zrobić? Najprościej pozostawić po prostu puste, niewypełnione zaprawą spoiny pionowe co kilka cegieł (łączna powierzchnia otworów na 1 m2 ściany powinna wynosić 350-750 mm2). W pustych spoinach można zamontować specjalne kratki wentylacyjne, które zabezpieczają przed gryzoniami i owadami.

Zobacz jak powinna wyglądać szczelina wentylacyjna

Zakotwione na mur

Ściany elewacyjne są zbyt cienkie i wiotkie, by stać "luzem" - muszą być zakotwione do ściany nośnej. Do łączenia ścian nośnych z elewacyjnymi można stosować kotwy systemowe wykonane z płaskowników lub gotowych prętów zakończonych łącznikami do szybkiego montażu.

Przy kotwieniu ścian osłonowych do nośnych należy pamiętać o kilku zasadach:

kotwy muszą być zagłębione w murze nośnym na co najmniej 5 cm (a najlepiej 6-8 cm);

odstępy pomiędzy kotwami powinny wynosić 460 mm (co sześć cegieł) w pionie i 500 mm (co dwie cegły) w poziomie; na 1 m2 muru powinny przypadać minimum 4 kotwy;

wzdłuż wszystkich swobodnych krawędzi warstwy osłonowej (np. wokół otworów okiennych, w narożach budynku, wzdłuż górnej krawędzi ściany, przy szczelinach dylatacyjnych) kotwy należy rozmieścić gęściej.

Na kotwy należy zakładać talerzyki z tworzywa sztucznego z kapinosami. Talerzyki te dociskają warstwy termoizolacji, a dzięki kapinosom woda skraplająca się na zimnym metalu ścieka w dół szczeliny wentylacyjnej, nie przemieszczając się wzdłuż kotew i nie zawilgacając izolacji.

Zobacz rysunek:

Kotwienie ścian elewacyjnych - rys.1

Kotwienie ścian elewacyjnych - rys.2

Kotwienie ścian elewacyjnych - rys.3

Porządnie uzbrojone

Ściana elewacyjna, podobnie jak ściana nośna, musi mieć własne nadproża nad otworami okiennymi oraz drzwiowymi. Zbrojenie nadproża stanowią najczęściej płaskie kratownice umieszczane w spoinach poziomych oraz strzemiona układane w spoinach pionowych pierwszej warstwy cegieł nad otworem. Cegły mogą być ułożone pionowo lub poziomo. Liczba zbrojonych spoin poziomych zależy od rozpiętości otworu i liczby warstw cegieł nad otworem.

Nadproża z cegieł ułożonych pionowo

Nadproża z cegieł ułożonych poziomo

Solidnie zaprawione

Do murowania ścian z klinkieru najlepiej stosować gotowe, fabrycznie przygotowywane zaprawy. Zarabia się je niewielką ilością wody, aby nie brudziły cegieł - powinny mieć konsystencję mokrą, przypominającą wilgotną ziemię. Podczas murowania murarz powinien chronić licową stronę cegieł przed zabrudzeniem zaprawą, gdyż trudno je później wyczyścić.

Uwaga! Dobry fachowiec muruję ścianę z klinkieru w ten sposób, że ręka, którą bierze cegły, cały czas jest czysta - nie ma kontaktu z zaprawą do murowania.

Sposób wypełnienia spoin zależy od tego, jaka zaprawa została użyta do murowania. Jeśli była to:

zaprawa "2 w 1", do murowania i jednoczesnego spoinowania - wystarczy wygładzić spoiny bezpośrednio po ich związaniu (kilka godzin po zakończeniu murowania) i nadać im odpowiedni profil;

zaprawa zwykła - kilka godzin od zakończenia murowania należy wyskrobać - zaczynając od góry - wierzchnią warstwę zaprawy (1-2 cm), najpierw ze spoin poziomych, później - pionowych. Tak przygotowane spoiny po 3-5 dniach wypełnia się specjalną zaprawą do spoinowania (również zaczynając od góry muru). Do nakładania zaprawy do spoinowania służy specjalna kielnia, zwana spoinówką. Należy zadbać, by spoiny były właściwie wyprofilowane.

Uwaga! Kolor spoin powinno się dobierać bardzo starannie, gdyż będzie on miał duży wpływ na wygląd elewacji. Im bardziej wyrazisty kolor zaprawy, tym bardziej przysłoni odcień cegieł. Ciemne spoiny mogą w znacznym stopniu przyciemnić elewację, zbyt jasne wyglądają nienaturalnie i łatwo się brudzą. Jeśli nie mamy pewności, jaki będzie efekt, lepiej nie stosować cegieł oraz spoin o zdecydowanie kontrastujących kolorach. Warto przed podjęciem decyzji skorzystać z komputerowego programu do "przymierzania" koloru cegieł i spoin, dostępnego na stronach internetowych wielu producentów.

Zobacz rysunek:

- dobrze wyprofilowanych spoin między cegłami

- poprawnie wyprofilowanych spoiny między cegłami

- jak wyglądają źle wyprofilowane spoiny między cegłami

- jak nie można profilować spoin między cegłami

Swobodnie pracujące

W lecie ściana elewacyjna silnie się nagrzewa, co powoduje jej odkształcenia termiczne. Aby umożliwić związane z tym ruchy ściany, wykonuje się w niej dylatacje. Odległości między nimi nie powinny być większe niż 12 m. W domach jednorodzinnych zazwyczaj wykonuje się pionowe dylatacje w narożach budynków. Szczelinę dylatacyjną, której grubość wynosi zazwyczaj 1-2 cm, wypełnia się przeznaczoną specjalnie do dylatacji elastyczną masą uszczelniającą.

Wykwitające na biało

Białe naloty, czyli wykwity, to prawdziwa zmora murów z klinkieru - nawet tego dobrej jakości. Przyczyny powstawania wykwitów mogą być różne, zawsze jednak - mniej lub więcej - wiążą się z wodą przenikającą przez warstwy ściany. Kiedy woda odparowuje, na powierzchni cegieł zostają rozpuszczone w niej związki.

Można próbować oczyścić elewację z wykwitów. Białe naloty można zmywać wodą, jeśli zaś to nie pomaga, można wypróbować specjalne środki do czyszczenia klinkieru. Profilaktycznie na miejsca najbardziej narażone na zabrudzenia (na przykład cokoły, parapety) można stosować środki hydrofobowe, ułatwiające utrzymanie klinkieru w czystości.