Taras na piętrze. Co warto o nim wiedzieć?

Szczelny taras

Do niedawna na dźwięk słowa "taras" budowlańcy wywracali oczy, nadymali policzki i tłumaczyli, że ten element domu musi przeciekać i w związku z tym, lepiej go unikać. Po części mieli rację, bo starymi metodami w pełni szczelnego tarasu rzeczywiście zrobić "się nie da".
A wszystko przez roczne i dobowe wahania temperatury. Pod ich wpływem nawierzchnia tarasu nagrzewa się i rozszerza, a potem schładza i kurczy, co wywołuje jej deformację i pękanie. Na to tylko czeka woda - wpada w szczeliny i rozpoczyna swoją niszczącą działalność.
Żeby uchronić najbardziej wrażliwą i najważniejszą warstwę płaskiego pokrycia, czyli izolację przeciwwodną przed różnicami temperatur, schowano ją w końcu pod ocieplenie. Ale coś za coś. Na wierzchu znalazła się izolacja cieplna - teraz to jej trzeba było zapewnić wytrzymałość i wodoodporność. Efektem poszukiwań jest polistyren ekstrudowany (XPS) - twardszy i znacznie mniej nasiąkliwy od tradycyjnego styropianu. W ten sposób powstała technologia, która umożliwia wykonywanie tarasów wszędzie tam, gdzie mamy na to ochotę i gdzie jest taka potrzeba.

Wszystko o styropianie (ekstrudowany, tradycyjny...) czytaj TUTAJ

Izolacja tarasu

Stosując technologię dachu odwróconego, nie musimy się już martwić o szczelność tarasu. Oczywiście pod warunkiem przestrzegania reżimu technologicznego i precyzji wykonania wszelkich łączeń materiałów, bo każda niedokładność, każde uszkodzenie powłoki, ułatwi wodzie "mokrą robotę".
Trzeba też pamiętać, że zmiana kolejności ułożenia warstw ma wpływ na rodzaj i ułożenie pozostałych materiałów, a także na sposób odprowadzenia wody, a nawet sposób pielęgnacji tarasu. Przy tej technologii jego zewnętrzna warstwa musi być wykonana z materiału nie związanego z podłożem. Czyli na przykład - płyt betonowych albo kamiennych ułożonych luzem na podkładkach czy żwirze lub z desek tarasowych przykręconych do legarów luźno ułożonych na podkładkach. Umożliwia to swobodne przenikanie wody pod warstwę izolacji cieplnej - aż do izolacji przeciwwodnej.

Coraz więcej tarasów w nowoczesnych domach

Rys. Anna Ukielska według projektu Janusza Kaczorka

Powyżej rysunki przedstawiające porównanie bryły domu z garażem zadaszonym dachem spadzistym i płaskim stropodachem, na którym urządzono taras.

We współczesnych budynkach tarasów przybywa nie tylko dzięki nowym technologiom zapewniającym szczelność pokrycia, ale także dlatego, że rośnie dysproporcja pomiędzy powierzchnią pomieszczeń, które zwykle lokujemy na parterze, a powierzchnią pokoi, które wolimy mieć na piętrze.
Powierzchnia parterów naszych domów powiększa się nie tylko dlatego, że inwestorom zależy na posiadaniu wielkiego reprezentacyjnego salonu, jadalni, czy gabinetu, ale też ze względów funkcjonalnych. Skąd się to bierze? Ano na przykład stąd, że dziś zamiast jednego miejsca na samochód, mieszkańcy domu ulokowanego za miastem, potrzebują dwóch albo trzech stanowisk parkingowych. W efekcie powierzchnia garażu rośnie z 20 m2 do 40 m2, a nawet 60 m2!
Pomimo to oczekiwana powierzchnia wnętrz na piętrze pozostaje na niezmienionym poziomie - bo mało komu potrzebne jest posiadanie olbrzymiego prywatnego apartamentu lub sześciu albo siedmiu pokoi sypialnych. No i mało kogo na to stać...
To, co na parterze wystaje poza obrys piętra, trzeba więc przykryć dachem. Do wyboru mamy przekrycie płaskie lub spadziste.
Do niedawna standardem było przedłużanie nad garaż połaci dachu przekrywającego cały budynek lub po prostu rozbudowa dachowej konstrukcji o kolejne połacie.
Tymczasem skośny dach nie wszędzie pasuje. Czasem wolimy go uniknąć ze względów estetycznych (na przykład dlatego, że nie pasuje on do całej koncepcji budynku), czasem - ze względów funkcjonalnych (bo skosy dachu mogą zasłonić okna na piętrze). W takiej sytuacji warto wykorzystać płaskie zadaszenie do urządzenia na nim tarasu. Podniesie on atrakcyjność prywatnych pokoi na piętrze, a przy tym umożliwi lepsze ich doświetlenie, dzięki możliwości umieszczenia na elewacji dużych balkonowych okien.

Dostepność tarasu

Aby domowy taras na piętrze tworzył funkcjonalną i atrakcyjną przestrzeń - służąc domownikom niemal jak drugi poziom ogrodu, z którego będzie się często i chętnie korzystać - trzeba zadbać o łatwy dostęp do niego.

Najlepiej jest, gdy taras zostanie połączony z wnętrzem domu przez szerokie drzwi balkonowe, ulokowane w pokoju mieszkalnym (na przykład w sypialni lub w gabinecie), albo - bezpośrednio w holu na piętrze.
Szerokie wyjście zwiąże przestrzennie wnętrze domu z tarasem, powiększając w ten sposób powierzchnię przyległych pomieszczeń i tworząc pod gołym niebem dodatkową przestrzeń domową. To rozwiązanie jest szczególnie warte uwagi wtedy, gdy za oknem roztacza się wyjątkowo piękny widok. Taras może być wówczas miejscem bardziej atrakcyjnym niż ogród, z którego widoki nie mają szans być tak efektowne, jak z góry.

Wystrój tarasu

Odpowiednia "oprawa scenograficzna" jest równie ważna, jak pomysł architektoniczny. Warto postarać się o uzyskanie na tarasie nastroju, odpowiadającego funkcji wnętrza, przy którym się znajduje.
Przy sypialni zwykle pożądany jest taras o kameralnym, zamkniętym charakterze, z kolei podest dostępny z holu na piętrze - powinien być bardziej przestronny i otwarty na ogród.
Atrakcyjność tarasu zależy nie tylko od jego wielkości, usytuowania, ale także od sposobu jego zagospodarowania.
Wiele można osiągnąć poprzez odpowiedni dobór materiałów wykończeniowych. To ważne zwłaszcza wtedy, gdy okolica, w której stoi dom, nie jest zbyt atrakcyjna. Warto wtedy postarać się, by przebywający na tarasie skupiali wzrok przede wszystkim na elementach jego wykończenia - interesujących materiałach i dodatkach w postaci roślin czy mebli, a nie na brzydkim otoczeniu. W sytuacjach krytycznych można się wręcz od tego otoczenia się odciąć (na przykład przy pomocy parawanu), i - japońskim wzorem - kontemplować jedynie najbliższe otoczenie.

Komfort

Warto zabezpieczyć taras przed kaprysami pogody - deszczem, wiatrem, słońcem. Inaczej przestronny podest z fantastycznym widokiem na ogród, wyglądający na miejsce wymarzone do rozstawienia leżaka i kontemplacji przyrody, w praktyce może się okazać nie do użytku - będzie atrakcyjny jedynie dla fotografa, robiącego zdjęcie. Dlaczego? Bo wiatr urywa na nim głowy, a słońce pali tak, że nie da się wytrzymać... Często ratunkiem bywają parawany, pergole i mniej lub bardziej szczelne zadaszenia.
Ważna jest również łatwość dojścia na taras. Jeśli droga nań jest zbyt skomplikowana, wymaga na przykład pokonywania wąskich korytarzy czy schodów - taki taras może pozostać kompletnie niewykorzystany. Między innymi z tego powodu warto się kilka razy zastanowić, zanim zdecydujemy się zagospodarować na taras dach najwyższej kondygnacji domu.
Trzeba mieć nie lada atrakcję, żeby to miało sens. Taką atrakcją najczęściej bywa widok na okolicę. Jeśli zrekompensuje on trud wędrówki na ostatnie piętro, to można w to zainwestować pieniądze. A poza tym jest to też okazja, żeby zaplanować tam jakieś szczególne pomieszczenie - na przykład gabinet. Nigdzie chyba nie stworzy się lepszych warunków do pracy niż w takiej oazie ciszy - odciętej od reszty domu i z inspirujący widokiem.

Złe i dobre strony tarasów

Pora się przyznać: jestem fanem tarasów! Uważam, że w większości sytuacji są lepszym rozwiązaniem zadaszenia kondygnacji niż pochyły dach.
Żeby jednak w pełni wykorzystać wszystkie zalety płaskiego przekrycia, trzeba też mieć świadomość jego wad.
Koszt. Z grubsza jest podobny bez względu na wybraną geometrię zadaszenia, jednak w obliczu wzrastających cen stali zbrojeniowej, szala przechyla się nieco w stronę dachów spadzistych. Płaski stropodach na którym powstanie taras, trzeba bowiem wykonać na płycie betonowej, która musi wytrzymywać spore obciążenia śniegiem. Inaczej musielibyśmy zimą co kilka dni biegać po tarasie z szuflą! W takiej płycie jest niestety sporo zbrojenia, a to może znacznie wpłynąć na cenę. Minus dla tarasu.
Kształt. Dach pochyły ma tę wadę, że jego wysokość rośnie wraz z odległością od krawędzi. Może tak się zdarzyć, że przykrywając niższą część budynku stromym zadaszeniem, zasłonimy jego połacią sąsiadującą z nim ścianę, na której można by było umieścić okna. Urządzenie tarasu na stropie niższej bryły całkowicie eliminuje ten problem. Plus dla tarasu.
Pochyły dach trudno w jakikolwiek sposób wykorzystać - nie sposób na nim posiedzieć, nie mówiąc o ustawieniu stolików czy krzeseł. Taras - wręcz odwrotnie - to wymarzona przestrzeń, żeby rano wyjść z sypialni z filiżanką kawy i podziwiać przyrodę. Tym bardziej, że ta przyroda wygląda zupełnie inaczej z poziomu piętra niż z poziomu ogrodu! Duży plus dla tarasu.
Pielęgnacja. Płaski dach, a zwłaszcza taki, na którym jest urządzony taras, wymaga pewnych czynności pielęgnacyjnych. Zwyczajnie - raz na jakiś czas trzeba go uprzątnąć z liści nawiewanych złośliwie z okolicznych drzew. Jeżeli drzewa są duże - czynności pielęgnacyjne będą dosyć intensywne. Szczególnie na jesieni.... Minus dla tarasu. Jeśli jednak w pobliżu domu wysokich drzew liściastych nie ma, możemy ten minus zbagatelizować i cieszyć się tarasem nawet na jesieni.