Remont starego domu: wymiana instalacji grzewczej

Stara instalacja grzewcza

Modernizacja bądź wymiana systemu grzewczego jest jednym z najtrudniejszych przedsięwzięć podczas remontu starego domu. W kilkudziesięcioletnim budynku można spotkać praktycznie każdy rodzaj ogrzewania. Często są to przeróbki przeróbek, które funkcjonują sobie tylko znanym sposobem. Prowadzi to do sytuacji, w której nowy właściciel musi nauczyć się obsługi takiej instalacji, co często kończy się regularnym wzywaniem instalatora do rozwiązania bieżących problemów.

Przestarzała instalacja oprócz tego, że jest trudna w obsłudze, często jest nieefektywna energetycznie. To naraża nas na dodatkowe koszty w sezonie grzewczym. Jak przy każdym remoncie, musimy w pierwszej kolejności ocenić jej stan i zastanowić się nad kolejnością prac.

Najczęściej ogrzewanie domu jest połączone z instalacją ciepłej wody. Nie jest to regułą, ponieważ woda może być podgrzewana w bojlerach elektrycznych lub przepływowych podgrzewaczach wody. W takiej sytuacji powinniśmy na początku ustalić, czy wraz z remontem systemu grzewczego będziemy zmieniać sposób podgrzania wody. Oczywiście w stale zamieszkanym domu zalecana jest likwidacja bojlerów. Dziś jest o wiele więcej rozwiązań łączących ogrzewania domu z przygotowaniem ciepłej wody.

Czytaj też: Ile kosztuje ogrzewanie domu i podgrzewanie wody. Co zamiast gazu?

Źródło ciepła w instalacji grzewczej

Najważniejszym elementem instalacji grzewczej jest źródło (lub źródła) ciepła, którym może być: kocioł, węzeł cieplny, piec lub kominek. Oprócz samego źródła ciepła powinniśmy zwrócić uwagę na pomieszczenie, w którym urządzenie grzewcze się znajduje, a dokładniej, czy prawidłowo działa w nim wentylacja i w jakim stanie są przewody kominowe.

Kompaktowy węzeł cieplny. To rozwiązanie spotyka się w domach znajdujących się w zabudowie śródmiejskiej. Węzeł jest podłączony do sieci ciepłowniczej, który za pomocą wymiennika podgrzewa wodę w układzie grzewczym. W takiej sytuacji powinniśmy ustalić, czy węzeł jest sprawny, czy był na bieżąco konserwowany i czy nie nadaje się do wymiany.

Pomieszczenie z węzłem cieplnym powinno mieć okno, sprawną wentylację i studzienkę schładzającą w posadzce.

Kotły gazowe. To najczęściej spotykany sposób ogrzewania domu w miastach i ich okolicach. Jeśli nie ma sieci gazowej, spotyka się zbiorniki na gaz. Kotły gazowe mogą mieć otwartą bądź zamkniętą komorę spalania. Te drugie są nowocześniejsze i bezpieczniejsze w użytkowaniu. Kotły mogą działać w układzie dwufunkcyjnym, co oznacza że jedno urządzenie zarówno podgrzewa wodę, jak i dostarcza ciepło do instalacji grzewczej. Podczas oceny stanu technicznego koniecznie trzeba określić typ kotła, jego sprawność oraz ustalić, czy był regularnie konserwowany; mile widziana jest wypełniona książka serwisowa.

Kotły na paliwo stałe i olej. Paliwa stałe to węgiel, miał, drewno, ekogroszek, pelety itp. Możemy mieć do czynienia z różnymi rozwiązaniami; niektóre z nich mogą działają na granicy bezpieczeństwa. Warto więc poświęcić czas na dokładną ocenę wykonania i działania takiego źródła ciepła. Musimy więc zwrócić uwagę na pomieszczenie, w którym znajduje się kocioł oraz na sposób dostarczania i przechowywania paliwa.

Zbiorniki na olej opałowy wymagają dodatkowych obostrzeń. Miejsce, w którym się znajdują, musi być odpowiednio wentylowane, a dla urządzeń z otwartą komorą spalania konieczne jest doprowadzenie odpowiedniej ilości świeżego powietrza.

Ważne jest sprawdzenie przewodów spalinowych i dymowych. Kontrolę powinien przeprowadzić mistrz kominiarski, który zweryfikuje, czy przewody są szczelne, odpowiednio zakończone na dachu, mają wyczystki i odprowadzenie skroplin.

Piece kaflowe i kominki. Wciąż jeszcze są spotykane w domach jednorodzinnych. W wielu przypadkach te źródła ciepła są jedynymi zainstalowanymi w całym domu lub w jednym pomieszczeniu (trzeba przy tym pamiętać, że zgodnie z przepisami kominek z płaszczem wodnym nie może być jedynym źródłem ciepła w domu). Warto ocenić stan techniczny tych urządzeń wraz z kominami i sposobem wentylacji poszczególnych pomieszczeń. Często popełnianym błędem jest używanie pieców i kominków, pobierających powietrze z pomieszczeń, gdzie wymieniono starą drewnianą stolarkę na szczelne okna plastikowe. Od decyzji właściciela będzie zależeć, czy warto pozostawić piec w formie dekoracyjnej, a kominek zmodernizować na nowoczesny, który oprócz ładnego wyglądu może ogrzewać inne pomieszczenia lub wodę.

Uwaga! Wyjątkiem jest ogrzewanie elektryczne. Jeżeli dodatkowo zainstalowany jest sprawny kominek z dystrybucją gorącego powietrza, może się okazać, iż nie będzie konieczna modernizacja instalacji grzewczej. Jedyne, czego musimy być świadomi, to koszty ogrzewania.

Jeżeli nasz dom nie jest zasilany gazem lub nie ma węzła cieplnego, dobrze jest sprawdzić, czy w najbliższej okolicy nie pojawiła się już możliwość podłączenia do instalacji gazowej lub cieplnej.

Stan i przebieg rur instalacyjnych

Zawsze powinniśmy sprawdzić, w jaki sposób są poprowadzone rury grzewcze oraz z czego są  wykonane. Może okazać się, iż nieocieplone rury przechodzą przez nieogrzewaną część domu, co powoduje duże straty energii.

Warto zlecić wykonanie próby szczelności instalacji. Pozytywny wynik gwarantuje jej szczelność i brak kłopotów z jej późniejszą eksploatacją. Stare rury mogą być też zakamienione, przez co w istotny sposób spada wydajność ogrzewania.

Jeżeli w dokumentacji domu nie ma rysunków dotyczących instalacji grzewczej, dobrze jest wykonać szkice, na których będą określone średnice rur, sposób ich doprowadzenia do poszczególnych grzejników i połączenia (z dołu, z boku). W niektórych sytuacjach przydatnym narzędziem będzie kamera termowizyjna, która pomoże ustalić miejsce ułożenia rury pod podłogą lub w ścianie.

Na szkicu powinniśmy zaznaczyć również istniejące grzejniki wraz z wymiarami, sposobem podłączenia i informacją, czy znajduje się przy nich głowica termostatyczna.

Czytaj też: Grzejniki, podłogówka czy instalacja mieszana?

Kiedy remont instalacji grzewczej jest konieczny

Od rodzaju zainstalowanego w domu urządzenia grzewczego i jego stanu technicznego zależy decyzja o dalszych pracach. Zwykle, decydując się na nowe źródło ciepła, trzeba liczyć się z koniecznością wymiany całej instalacji grzewczej w domu. Jeżeli urządzenie jest sprawne, może okazać się, że ingerencji będzie wymagała jedynie jej część rozprowadzająca ciepło w domu.

Decyzja o wymianie instalacji grzewczej zależy nie tylko od jej stanu technicznego, ale także od innych prac prowadzonych w budynku. Musimy pamiętać, że na działanie systemu ogrzewania domu i wody ma wpływ:

- zmiana ogrzewanej kubatury (rozbudowa, adaptacja poddasza itp.) - zmienia się zapotrzebowanie na ciepło,

- zmiana układu i funkcji pomieszczeń - inne są wymagania dotyczące ogrzewania;

- zmiana układu i rozmiaru okien - wymusza przestawienia grzejników;

- termomodernizacja ścian i dachu lub wymiana stolarki okiennej - zmniejszone zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania domu.

- zmiana rodzaju wentylacji (na przykład z grawitacyjnej na wentylację mechaniczną lub mechaniczną z odzyskiem ciepła) - zmienia się zapotrzebowanie na ciepło.

Jak przy każdym remoncie, również w tej sytuacji powinniśmy skorzystać z usług doświadczonego inżyniera zajmującego się instalacjami grzewczymi i profesjonalnego wykonawcy.

Modernizacja czy wymiana instalacji grzewczej?

Wszystkie zebrane informacje o instalacji grzewczej są potrzebne projektantowi do określenia zapotrzebowania na ciepło w domu. Dopiero na tym etapie można ocenić, czy istniejący system ogrzewania domu nadaje się - i w jakim stopniu - do naprawy, modernizacji, przebudowy czy też do kompletnej wymiany.

Nie szukajmy oszczędności rezygnując z zamówienia dobrego projektu, gdyż brak takiego dokumentu może narazić nas na straty związane z nieefektywnym wykorzystaniem źródła ciepła bądź dyskomfort związany z niedogrzaniem pomieszczeń. W niektórych sytuacjach może okazać się, iż do sprawnego działania instalacji wystarczy wymiana grzejników, w innych - konieczna może okazać się modernizacja instalacji w kotłowni bez wymiany lub z wymianą kotła. Projektant może także zaproponować inne rozwiązania, przykładowo zamianę kotła z węglowego na gazowy lub montaż kolektorów słonecznych podgrzewających wodę, a także zamontowanie pompy ciepła.

Liczba dostępnych rozwiązań na rynku jest ogromna i tylko od doświadczenia projektanta, możliwości technicznych i zasobności naszego portfela zależy, jaka opcja będzie najlepsza. Przy podejmowaniu decyzji musimy zawsze brać pod uwagę koszty utrzymania systemu, wliczając w to: koszty paliwa oraz konserwację i co najważniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia awarii drogich części układu wraz z kosztem ich usunięcia po okresie gwarancji.

Dzisiejsze nowoczesne instalacje grzewcze opierają się na współpracy wszystkich elementów instalacji: od źródła ciepła poprzez rury rozprowadzające aż do elementów grzejnych, którymi mogą być: grzejniki ścienne, grzejniki kanałowe,ogrzewanie podłogowe lub nawet ścienne. Dodatkowo pracę systemu wspomaga często skomplikowana elektronika sterująca wraz z licznymi czujnikami i zaworami regulującymi. Instalacja grzewcza może być wspomagana przez instalacje rekuperacji (odzysku ciepła z powietrza wentylowanego), która także może korzystać z tego samego źródła ciepła i poprzez nawiew dodatkowo lub całkowicie ogrzewać pomieszczenia.

W ostatecznym projekcie może okazać się, iż część pomieszczeń ma ogrzewanie elektryczne, a część ogrzewana jest kominkiem.

Remont instalacji grzewczej: od razu czy w etapach?

Przed rozpoczęciem prac związanych z usprawnieniem starej instalacji grzewczej lub jej wymianą, przyda się ich lista. Warto poprosić projektanta, aby podzielił inwestycję na etapy oraz wskazał te elementy, które należy wykonać, aby używanie ogrzewania było bezpieczne i efektywne. Przeprowadzenie wymiany poszczególnych części systemu umożliwi zainstalowanie w odpowiednich miejscach zaworów.

Musimy mieć świadomość, iż część z prac będzie wymagać kucia lub demontażu i ponownego montażu wyposażenia domu. Jeżeli mistrz kominiarski stwierdzi, iż komin nie nadaje się do użytkowania, konieczna będzie jego naprawa, co wiąże się często z rozbiórką dachu w obrębie komina. Jeśli konieczne będą nowe przekucia rur bądź wentylacji, możemy wykonać je tylko po konsultacji z inżynierem budowlanym, który oceni czy nie ingerujemy w elementy nośne budynku. Często zdarzają się sytuacje, w których podczas prowadzenia nowych instalacji rozkuwane są wieńce stropowe, nadproża czy podcinane ściany w miejscu oparcia belek stropowych. Jest to niedopuszczalne.

Uwaga! Po modernizacji instalacji musimy otrzymać od wykonawcy komplet dokumentacji powykonawczej w tym: projekt powykonawczy instalacji z naniesionymi ewentualnymi zmianami potwierdzony przez projektanta, protokoły prób szczelności instalacji, prawidłowo wypełnione karty gwarancyjne i szczegółowe instrukcje obsługi całego systemu. W razie naprawy bądź wymiany komina powinniśmy otrzymać opinię kominiarską. Brak tych dokumentów może narazić nas na kosztowne poprawki lub utratę gwarancji.