Jabłoń 'Koksa pomarańczowa'

Koksa pomarańczowa- opis

Smak owoców koksy pamięta starsze pokolenie, bo uprawiano ją masowo przed wojną i tuż po wojnie. U mojej babci rosła jabłoń tej odmiany w sadzie za domem, więc miałam przyjemność chrupać soczysty, kruchy, a przy tym delikatny miąższ, który przypominał nieco pomarańczę, a nieco gruszkę, a do tego pięknie pachniał. Koksa pomarańczowa już samym wyglądem zachęca do skosztowania. Ma kształt spłaszczonej kuli o średnicy 7-8 cm. Jej grubą zielonożółtą skórkę pokrywa pomarańczowy, miejscami karminowy rumieniec.

Stare odmiany jabłoni

Koksa pomarańczowa - zbiór

Owoce tej odmiany zbieramy w ostatniej dekadzie września. Wtedy nie są jeszcze w pełni dojrzałe, ale lepiej się przechowują od zebranych w okresie pełnej dojrzałości. Układamy je w skrzynkach i przenosimy do chłodnego pomieszczenia. Gdy wyjmiemy je w listopadzie lub grudniu, będą w sam raz do jedzenia.

Koksa pomarańczowa -odporność  na zimno

Koksa pomarańczowa ma jedną wadę – nie jest w pełni odporna na mróz. Wynika to z jej angielskiego pochodzenia. Powstała w pierwszej połowie XIX w., w Colbrook Lawn pod Londynem, w szkółce należącej do M.R. Cox-a i szybko zyskała popularność w Europie Zachodniej, a niedługim czasie także w Polsce. U nas najlepiej udawała się w województwach zachodnich, gdzie klimat był bardziej łagodny, niż w pozostałych częściach kraju. Obecnie zimy mamy coraz cieplejsze, więc odmianę tę można uprawiać także w innych rejonach.

Drzewka owocowe na działkę i do ogródka

Koksa pomarańczowa - choroby

Koksa jest dość odporna na parch, groźną chorobę, która masowo porażała odmiany uprawiane w PRL-u na wielkich plantacjach (takie jak Mc Intosh czy Lobo). Trzeba ją natomiast chronić opryskami przed mączniakiem, zwłaszcza młode okazy, u których mączniak pokrywa liście białym nalotem, co znacznie ogranicza wzrost i owocowanie.

Koksa pomarańczowa - kiedy sadzić ?

Najlepszą porą na sadzenie drzewek jabłoni jest późna jesień. Kupujemy sadzonkę jednoroczną (z jednym długim pędem) lub dwuletnią (z silnym głównym pędem i kilkoma odrostami bocznymi). Najlepiej postarać się o okazy z wstawką półkarłową (M7) lub (karłową M9). Są droższe od standardowych, ale zapewniają niższy wzrost jabłoni. To z kolei ułatwia opryski oraz zbiór owoców. Ceny w Internecie za sztukę drzewka koksy pomarańczowej wynoszą najczęściej kilkanaście złotych.

Koksa pomarańczowa a Reneta

Koksa Pomarańczowa bywa mylona z Królową Renet. Owoce obu tych odmian zbieramy w podobnym czasie. Mają zbliżoną kolorystykę, jednak u Królowej Renet nie są kuliste lecz baryłkowate i zwężone ku górze. Ich smak jest bardziej winny niż u Koksy.

Drzewa tych odmian, obu pochodzących z Anglii, trochę różnią się od siebie. Koksa Pomarańczowa tworzy kulistą, a w starszym wieku nieco spłaszczoną koronę. Natomiast Królowa Renet ma koronę w kształcie odwróconego stożka. Jest wrażliwsza na parch od Koksy i równie wrażliwa na mrozy.

Koksa pomarańczowa - uprawa

Dla Koksy Pomarańczowej wybieramy w ogrodzie miejsce dobrze nasłonecznione i osłonięte od zimnych (północnych i wschodnich) wiatrów.

Wymaga ona żyznej gleby, najlepiej z dodatkiem gliny, a przy tym lekko kwaśnej - o pH zbliżonym do 6,5. Jeśli jest ono za niskie, to jesienią wapnujemy podłoże na rok przed posadzeniem, używając wapna węglanowego w dawce zalecanej na opakowaniu.

Na rok przed sadzeniem warto wzbogacić podłoże, przekopując je na jesieni z rozłożonym obornikiem. Jeśli takiego nie mamy, możemy użyć obornika granulowanego lub rozłożonego kompostu. Nawożenia nie łączymy z wapnowaniem.

W sezonie poprzedzającym sadzenie można wysiać nasiona roślin motylkowych. Gdy podrosną (ale zanim zakwitną) przekopujemy je z glebą jako nawóz zielony.

Kompost można także wsypać do dołka wykopanego pod drzewko. Obornika nie dodajemy bezpośrednio pod korzenie, bo grozi to ich „spaleniem”.

Koksa pomarańczowa - sadzenie

Sadzonki jabłoni kupujemy najczęściej z odkrytym korzeniem i takie sadzimy natychmiast po zakupieniu, pod koniec października (wtedy zdążą się dobrze zakorzenić przed nadejściem mrozów), albo wczesną wiosną, zanim zaczną się rozwijać pąki. Okazy zakupione w doniczkach możemy sadzić także w innych terminach w okresie sezonu wegetacyjnego.

Dołek pod drzewko wykopujemy na taką głębokość, aby zmieściły się w nim wszystkie korzenie bez podwijania. Zasypujemy je ziemią w taki sposób, aby przykrywała ona szyjkę korzeniową, ale miejsce szczepienia było ponad powierzchnią. Okazy w doniczkach umieszczamy tak głęboko, jak rosły dotychczas. Zawsze pamiętamy o obfitym podlaniu jabłoni zaraz po posadzeniu, a także pilnujemy przez cały sezon, aby ziemia wokół drzewka nie przeschła.

Jeśli sadzimy kilka jabłonek, to w przypadku obecności wstawek półkarłowych rozmieszczamy drzewka co 4m, a wstawek karłowych co 3 lub 2m. W pobliżu Koksy Pomarańczowej warto posadzić jeden z jej zapylaczy, np. James Greeve, Antonówkę lub Królową Renet.

Po posadzeniu warto wokół drzewek Koksy Pomarańczowej wysypać 10-cio centymetrową warstwę przefermentowanej kory, stanowiącej osłonę korzeni przed mrozem.

Sadzimy drzewka owocowe

Koksa pomarańczowa - cięcie

W pierwszym roku po posadzeniu, wczesną wiosną zaczynamy formować jabłonkę. Jeśli stanowi ona jeden pęd, to przycinamy go na wysokości ok. 80 cm, a wówczas drzewko wypuści pędy boczne.

Jeśli mamy dwuletni rozgałęziony okaz, to wycinamy wszystkie gałęzie boczne do wysokości 70-80 cm. Z pozostałych usuwamy także te boczne odrosty, które wyrastają pod kątem ostrym. Na głównym pędzie powinno pozostać docelowo 3 do 5 odrostów. Te skracamy za 3-5 oczkiem. Najniżej położony odrost powinien mieć ok. 30 cm długości. Skracamy także pęd główny (pionowy) na wysokości 30-50 cm nad ostatnim odrostem.

Przez następne 3-4 lata nie przycinamy jabłoni, bo to opóźni jej rozwój i owocowanie, które powinno nastąpić w trzecim roku po posadzeniu. Po tym okresie korona się zagęszcza i wtedy trzeba ją prześwietlać co roku wczesną wiosną. Usuwamy wtedy prawie wszystkie wilki (długie pędy, bez krótkopędów, rosnące pionowo), a także część konarów z miejsc najbardziej zagęszczonych Docelowo powinno pozostać 6-8 bocznych pędów. Na wysokości 2,5-3m. skracamy wierzchołek przewodnika.

Koksa pomarańczowa - nawożenie

Jeśli przed sadzeniem młodej jabłonki nie zastosowaliśmy nawozów organicznych, to wówczas przez pierwsze 2 lata zasilamy ją głównie nawozami azotowymi. Po tym okresie przyda się nawóz wieloskładnikowy, który oprócz azotuj będzie zawierał potas, fosfor i mikroelementy. Stosujemy go tylko przez kilka lat.