Ogród Beth Chatto - czarodziejki ogrodów

Do Elmstead Market nieustannie pielgrzymują miłośnicy roślin z całego świata. Któż nie byłby ciekaw, jak wygląda ogród Beth Chatto, jednej z najbardziej wpływowych osobistości angielskiego ogrodnictwa. To wszak zdobywczyni dziesięciu (!)złotych medali na wystawach Chelsea Flower Show, odznaczono ją także medalem Victorii - najwyższym wyróżnieniem Royal Horticultural Society (Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego), figuruje na honorowej liście gości zapraszanych na urodziny królowej Elżbiety II.

Prolog

Historia ogrodu zaczyna się w latach 60. ubiegłego stulecia, kiedy 30-letnia Beth z mężem i dwójką małych dzieci osiedla się w Elmstead. Obszerne łąki hrabstwa, po których spacerują krowy, są bardzo malownicze, jednak kawałek ziemi należący do Andrew i Beth nie jest najpiękniejszy. To prawie płaski kawał suchego ugoru. Dobrze, że w zagłębieniu pośród jeżyn sączy się zbierający wiosenne wody strumyk i rosną dwa duże dęby. Miejsce ma więc swoje plusy - południowy stok, piaszczyste łachy, wilgotne błotniste dołki nad strumykiem dają wiele odmiennych możliwości zagospodarowania terenu.

Krajobraz jest najważniejszy

Na szczycie pagórka stawiają niski, biały dom z niemal płaskim dachem - chcą, by nie raził w wiejskim otoczeniu. Jaki będzie ogród, jeszcze niewiadomo. Jedno jest pewne: ma być swobodny i ma harmonizować z krajobrazem.

Kiedy Beth udziela dziś wywiadów, często wspomina nieżyjącego już męża. Andrew Chatto był badaczem przyrody, ekologiem i sadownikiem, a dla niej - pierwszym mistrzem. Wspólnie z nim odkrywała mocne więzy łączące rośliny z ich siedliskiem. U jego boku uczyła się, jak ogrodnik powinien współpracować z naturą.

Urządzanie ogrodu zaczynają od przekształcenia stoku wzgórza przed domem w kilka płaskich tarasów. Marną glebę wzbogacają nawozami organicznymi i sadzą rośliny typu śródziemnomorskiego. Do dziś świetnie się tu mają budleje, janowce, czystki (Cistus ), irlandzkie jałowce, rozmaite tymianki, rojniki i rozchodniki.

Projektowanie z miłością

Czas płynie. Beth przejmuje stery i stopniowo powiększa ogród. Zakłada cieniste rabaty. Spiętrza strumyk, co pozwala stworzyć warunki dla roślin bagiennych. Testuje gatunki znoszące tzw. suchy cień i zagospodarowuje miejsca pod dębami. Wciąż studiuje i poszukuje roślin, które idealnie pasowałyby do stworzonych w ogrodzie siedlisk.

Zaprzyjaźnia się z sir Cedrikiem Morrisem znakomitością pośród brytyjskich szkółkarzy. W jego ogrodzie znajduje zapomniane gatunki i stare odmiany, których na próżno by szukać w centrach ogrodniczych. Sir Cedric staje się jej kolejnym mistrzem. Od niego uczy się rozmnażać rośliny. Pamiątką tamtych czasów są niektóre bergenie i sasanki, które Beth pielęgnuje u siebie do dziś.

W latach 90. w miejscu nieczynnego parkingu Beth zaczyna budować ogród żwirowy. To największe wyzwanie, a zarazem największy jej sukces. Na suchej patelni wystawionej na palące promienie słońca powstają rabaty nastrojem przypominające prerię. Kwitną na nich wspaniałe dziewanny, wilczomlecze, bodziszki i czosnki.

O swoich doświadczeniach Beth Chatto opowiada w kolejnych książkach - poradnikach. "Trzeba mieć odwagę, by dokonywać w ogrodzie zmian - przekonuje czytelników.- Ogrody starzeją się jak ich właściciele i także potrzebują czasem biologicznej odnowy".

Dzieło życia

Turyści odwiedzający dziś Elmstead ciekawi są nie tylko słynnego ogrodu żwirowego, w którym rośliny obywają się bez sztucznego nawadniania. Pragną oglądać efekt 47 lat pracy słynnej ogrodniczki. Przyjeżdżają jak rok długi, robią zdjęcia kupują w szkółce rośliny z kolekcji Beth. Pośród kalin i rododendronów wędrują cienistą ścieżką nad wodę, by podziwiać gunnery i storczyki. Odkrywają nieznane sobie gatunki roślin, uczą się je komponować...

Warto tu przyjeżdżać w każdej porze roku. Wiosną ogrody czarują mnogością roślin cebulowych, narcyzów, cebulic, psizębów i krokusów. Założenia są pełne rozmachu. Rosną tu całe dywany zawilców, miodunek, pierwiosnków, bruner, trójlistów i niezapominajek czy epimedium. Grupy roślin złożone z dziesiątków okazów harmonijnie przenikają jedne w drugie. Niektóre rosną w tym samym miejscu od dziesiątków lat. Wysokie krzewy i drzewa tworzą jakże potrzebny ogrodom trzeci wymiar. Do Elmstead warto zajrzeć także zimą, by podziwiać nie tylko urodę ciemierników czy oczarów, lecz również pokryte szronem suche źdźbła traw i bylin. Ścinane są bardzo późno, by rzuciły nasiona i mogły z nich korzystać ptaki.

Tajemnica Beth

Na czym polega fenomen ogrodów w Elmstead? Dlatego Brytyjczycy tak kochają Beth Chatto? Bo dzięki przyrodniczej wiedzy udało się jej stworzyć ogrody prawdziwe. Rośliny idealnie dopasowane do siedlisk cieszą się tu zdrowiem i komfortem. Beth nie tworzy kolekcji, lecz komponuje swój ogród. Wybiera spośród dziesiątków roślin te, które jej się podobają i ma do nich osobisty stosunek. Do pracy umiejętnie wprzęgła naturę, a ta zaopiekowała się jej roślinami, więc daje im wolność Umiejętnie przeplata gatunki dzikie i hodowlane. Postawiła nie na nowinki, lecz na sprawdzone odmiany, z których potrafiła stworzyć nowe efektowne kompozycje.

Dzieło jej życia ma wyraźne i optymistyczne przesłanie - współpracując z naturą możesz uniknąć wielu problemów z ogrodem i pięknie zagospodarować każdy, nawet najbardziej niewdzięczny kawałek ziemi!

Informacje praktyczne

The Beth Chatto Gardens

Elmstead Market, Colchester, Essex

tel.(+44 1206) 82 20 07

Ogrody można zwiedzać codziennie za wyjątkiem niedziel w styczniu i lutym w godz. 9-16, od 1 marca do 21 grudnia w godz. 9-17.

Bilet kosztuje 4,5 funta, dzieci do lat 14 wchodzą za darmo.

Szkółka oferuje 2 tys. gatunków, głównie bylin i roślin cebulowych. W sklepiku kupić można książki Beth Chatto, m.in. Beth Chatto's Gravel Garden (o ogrodzie żwirowym), Woodland Garden (o ogrodach leśnych), Damp Garden (o ogrodzie błotnym).

Więcej informacji na stronie www.bethchatto.co.uk